کمک ائمه در سلوک الی الله
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عرفان عملی،
دانش، معصومان،
حجاب‌های نورانی.
پرسش: در طریق الی الله حجب نورانی یعنی
ائمه (علیه‌السّلام) موجب صعود می‌شوند؟ تا چه اندازه قرب به ایشان مهم است؟
پاسخ: تجلی و ظهور نور مطلق الاهی به دلیل شدت و قوت بدون گذر از حجاب‌ها امکان ندارد، و علاوه موجودات نیز به دلیل ضعف و ناتوانی بدون واسطه یا واسطه‌ها توان درک نور مطلق را ندارند، و از این روست که باید از کانال وجودی اسماء و صفات، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
اهل بیت (علیه‌السّلام) او را نظاره کرد و از همین جهت است که می‌توان بر آنها حجاب را اطلاق کرد بدون اینکه معنای منفی یاد شده در اینجا لحاظ شود.
واژه حجاب نورانی که در تعبیرات عرفانی مشاهده می‌شود، عبارت است از هر مرحله از مراحل سیر و سلوک روحانی که توقف سالک در آن، مانع از صعود به مراحل بالا باشد؛ در واقع هر نوع توجه استقلالی به عوامل رشد و تکامل معنوی، حجاب نورانی نامیده می‌شود. بدیهی است که اطلاق حجب نورانی بر ائمه به این معنا دارای بار منفی است؛ و نمی‌توان گفت ائمه (علیه‌السّلام) در طریق الی الله هم حجب نورانی‌اند و هم موجب صعود می‌شوند.
اما باید توجه داشت که در روایات بر اسما و صفات الاهی یا وجود
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و...حجاب نورانی اطلاق شده است. مانند:
بالاسم الذی احتجبت به ؛محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) حجاب الله؛ الامام حجاب الله و آیة اللّه؛ امر الله بعض الملائکة حتی یحجبوه. اول ما خلق الله حجبه. و قاعدتا نباید معنای منفی گفته شده، مد نظر این گونه روایات باشد بلکه منظور این است که آنها آیاتی هستند که حق را نشان می‌دهند و سبب مشی و پیشرفت هستند: "کلما اضاءلهم مشوا فیه واذا اظلم علیهم قاموا"، اما به هرحال تجلی و ظهور نور مطلق الاهی به دلیل شدت و قوت بدون گذر از حجاب‌ها امکان ندارد، و علاوه موجودات نیز به دلیل ضعف و ناتوانی بدون واسطه یا واسطه‌ها توان درک نور مطلق را ندارند، و از این روست که باید از کانال وجودی اسماء و صفات، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اهل بیت (علیه‌السّلام) او را نظاره کرد و از همین جهت است که می‌توان بر آنها حجاب را اطلاق کرد بدون اینکه معنای منفی یاد شده در اینجا لحاظ شود.
اما این که توسل به ائمه (علیه‌السّلام) چه‌اندازه در
قرب الی الله مؤثر است به پاسخ‌های موجود در سایت مراجعه کنید.
کلمه "حجاب" در لغت به پوششی گویند که مانع و حایل بین بیننده و آنچه می‌خواهد ببیند است، از این رو هر آنچه مانع چشم از دیدن باشد، حجاب نامیده می‌شود.
در آیات شریفه قرآن کلمه حجاب و مشتقات آن تقریباً هشت مرتبه به کار رفته و نیز در روایات زیادی این واژه (حجاب) به معنای آنچه مانع از دیدن یا فهمیدن چیز دیگر باشد، آمده است.
کلماتی از قبیل (غطاء)، (قفل بر قلب)، ستر، اکنّه و طبع نیز مترادف با حجاب استعمال شده‌اند، همچنین (حجال) به معنای عروس نیز معنای حجاب را می‌فهماند؛ چرا که غالباً عروس پرده نشین و دارای حجاب است که نگاه نامحرم به او نیفتد.
کشف،
شهود،
معاینه،
ابصار و
بصیرت نیز به عنوان ضد حجاب شناخته شده‌اند. از این رو می‌توان ادعا کرد کسی که به کشف و شهود رسیده است، حجاب نداشته و همه آنان که در حجاب‌اند از مشاهده جمال حق محرومند.
مرحوم
سید علیخان کبیر نیز فرموده است: حجاب (و جمع آن حجب) به معنای پوشش بوده و اصل آن جسمی است که مانع بین دو جسم دیگر باشد و در غیر معنای جسم نیز به کار رفته است؛ مثلاً گاهی گفته می‌شود: ناتوانی حجابی است بین انسان و رسیدن به مقصود، یا معصیت حجاب بین عبد و پروردگارش می‌باشد… و حقیقت حجاب بین انسان و خدا این است که انسانِ سالک، مقامات و درجاتی دارد که هرکدام (قبل از رسیدن به خدای متعال) حجاب او هستند، و از آن جا که مقامات انسان بی‌نهایت است، مراتب حجاب‌ها نیز بی‌نهایت است.
حجاب دارای انواع و اقسام متعددی است، ولی در این جا به دو قسم ظلمانی و نورانی آن اشاره می‌کنیم:
در حدیث معروفی آمده است: "انّ لله سبعین الف حجاب من نور و ظلمة"؛
خدای متعال هفتاد هزار حجاب از نور و ظلمت دارد. به مقتضای این حدیث شریف عرفای بزرگ به بحث از حجاب‌های نورانی و ظلمانی پرداخته تا پس از معرفی و شناخت این حجاب‌ها، به خرق و کنار زدن آنها اقدام نمایند.
چون از نظر عرفا کلمه هزار کنایه از کلی است، گویا که هر کلی هزار مصداق جزئی دارد و یک روز کلی نزد خداوند، هزار سال جزئی دنیوی نزد ما است. بنابراین، اگر هفتاد حجاب نورانی و ظلمانی به عنوان حجاب‌های کلی ذکر شود، در واقع مصداق حدیث فوق بیان شده است.
حجاب‌های ظلمانی مصداق "الظلم ظلمات یوم القیامة" بوده که همان طور که کثرت حجاب از وحدت است و عوالم ظلمانی حجاب از عالم نور و قدس است، این حجاب‌ها نیز انسان را محدود به مادیات و محسوسات نموده و از توجه به ملکوت عالم غافل می‌سازند.
واژه حجاب نورانی که در تعبیرات عرفانی مشاهده می‌شود، عبارت است از هر مرحله از مراحل سیر و سلوک روحانی که توقف سالک در آن، مانع از صعود به مراحل بالا باشد؛
در واقع هر نوع توجه استقلالی به عوامل رشد و تکامل معنوی، حجاب نورانی نامیده می‌شود. بدیهی است که اطلاق حجب نورانی بر ائمه به این معنا دارای بار منفی است؛ و نمی‌توان گفت ائمه (علیه‌السّلام) در طریق الی الله هم حجب نورانی‌اند و هم موجب صعود می‌شوند، بلکه در این صورت موجب صعود نخواهند بود و تنها حجب نورانی‌اند.
اما باید توجه داشت که در روایات بر
اسما و
صفات الاهی یا وجود
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حجاب نورانی اطلاق شده است. بالاسم الذی احتجبت به
محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) حجاب الله.
الامام حجاب الله و آیة اللّه.
امر الله بعض الملائکة حتی یحجبوه.
اول ما خلق الله حجبه.
و قاعدتا نباید معنای منفی گفته شده، مد نظر این گونه روایات باشد بلکه منظور این است که آنها آیاتی هستند که حق را نشان می‌دهند و سبب مشی و پیشرفت هستند: "کلما اضاءلهم مشوا فیه واذا اظلم علیهم قاموا"
، اما به هرحال تجلی و ظهور نور مطلق الاهی به دلیل شدت و قوت بدون گذر از حجاب‌ها امکان ندارد، و علاوه موجودات نیز به دلیل ضعف و ناتوانی بدون واسطه یا واسطه‌ها توان درک نور مطلق را ندارند، و از این روست که باید از کانال وجودی اسماء و صفات، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اهل بیت (علیه‌السّلام) او را نظاره کرد و از همین جهت است که می‌توان بر آنها حجاب را اطلاق کرد بدون اینکه معنای منفی یاد شده در اینجا لحاظ شود.
در هر صورت آنچه برای ما مهم است آن است که بدانیم حجاب‌های نورانی گرچه خداوند را نشان می‌دهند و هرچه نورشان بیشتر باشد دیدنی را بهتر نشان می‌دهند، اما خدا را من وراء الحجاب نشان می‌دهند و هیچ‌گاه معاینه و بدون پرده حق را نمی‌توان ملاقات نمود؛ زیرا او عروس همیشه پرده‌نشین
غیب است و هیچ چشم‌دلی محرم دیدار او نیست. او چنان سبحان و مقدس است که هیچ عقل و دلی آن طهارت و پاکی را ندارد که معاینه جمال و جلال آن قامت رعنا کند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «کمک ائمه در سلوک الی الله»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۸/۸.
