پرورش قدرت‌های روحی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قدرت معنوی، قدرت روح ، فعل خارق العاده.
پرسش: ما می‌دانیم که انسان‌های معدودی دارای قدرت‌های خارق العاده هستند پس بهتر نیست که انسان‌های عادی نیز به پرورش قدرت‌های روحی که در وجودشان نهفته است بپردازند؟
اسلام در این رابطه چه نظری دارد؟
وجود قدرت‌های خارق العاده در برخی از انسانها مساله‌ای است واقعی که باید دقیقا مورد بررسی قرار گیرد. این قدرت‌ها از کجا می‌آیند؟ آیا
سحر و
جادو است یا قدرت‌های روحی، درونی یا
قدرت الهی؟ چه کسانی این‌گونه کارهای عجیب را انجام می‌دهند و هدفشان چیست؟ کارهایی مثل خوردن خرده شیشه، تیغ، عقرب و فرو کردن میل و چاقو در بدن، عبور از دیوار، معلق ماندن در هوا، شکستن و به حرکت درآوردن اشیاء بدون کمک از جسم و بدن،
انرژی درمانی، جراحی بدون وسایل پزشکی و بدون خونریزی،
هیپنوتیزم و کارهای دیگر همگی کارهای به ظاهر عجیب هستند و البته پرجاذبه که انسان‌هایی به ظاهر عادی را به طرف خود می‌کشانند. این کارها را اکثر افرادی انجام می‌دهند که با زندگی اجتماعی کاری ندارند و یک زندگی فردی و پر زحمت را برای خود انتخاب نموده‌اند. مرتاضان هندی، ساحران آفریقایی، دراویش و صوفیان در کشورهای اسلامی همگی دنبال کارهای خارق العاده و غیر مادی هستند. «این افراد برای رسیدن به یک نیروی مرموز روانی با کم کردن خور و خواب، از توجه به جسم و تن می‌کاهند و به خیال خود به روح انسانی خویش فرصت می‌دهند که نیروی نهفته خود را پرورش دهد. ریاضت آنها گاهی به قدری شکنجه‌زا است که هرگز یک فرد عادی نمی‌تواند آن را تحمل کند. به طور مثال بعضی از آنها سال‌های زیاد دستهایشان را بالای سرشان نگه می‌دارند تا اینکه دستشان خشک شود و در عوض آن به یک قدرت روحی می‌رسند.»
هر اندازه ریاضت و سختی دادن به جسم مادی بیشتر باشد قدرت روحی نیز بیشتر می‌شود. اما برخی از این کارها هیچ ربطی به ریاضت و قدرت روحی ندارد، بلکه سحر و جادو و کمک گرفتن از نیروهای شیطانی است که با خواندن وردهای مخصوصی کارهای عجیب انجام می‌دهند و البته سحر در اسلام
حرام است.
«اما کسانی که با تکیه بر اراده خود و ریاضت و سختی بر بدن خویش، به این قدرت‌های عجیب و غیر طبیعی می‌رسند در انجام بسیاری از کارهای غیر طبیعی محدودیت دارند. ولی عده‌ای از عرفا و علماء هم قادرند چنین کارهایی و حتی بزرگتر از اینها را انجام دهند، ولی این عالمان نه به خاطر ریاضت‌های شدید بلکه در اثر
عبادت و کمک گرفتن از اراده و قدرت بی‌انتهای الهی، قادر هستند این کارها را انجام دهند.»
حال باید بررسی کنیم تا مشخص شود که نظر اسلام در این باره چیست:
اسلام تمام جنبه‌های روحی و جسمی انسان را در نظر می‌گیرد و سپس یک روش برای زندگی در اختیار انسان قرار می‌دهد تا هم روح انسان و هم جسم و بدن او به تکامل و رشد برسد. در این روش
افراط و تفریط وجود ندارد. همان‌طور که انسان حق ندارد فقط جسم خود را با خوردن و خوابیدن و ورزش و استراحت و غیره پرورش دهد و از روح و پرورش آن غفلت کند، همچنین حق ندارد فقط به روح بپردازد و آن را پرورش دهد و جسمش را فراموش کند. در اسلام، هم دستوراتی برای خوردن و خوابیدن و استراحت و ورزش وجود دارد، و هم دستورات و روش‌هایی برای پرورش روح انسان مثل
نماز،
روزه،
حج،
جهاد و علم که همگی غذای روح‌اند. و اسلام اجازه نمی‌دهد فرد برای عبادت‌ها و... از اجتماع فاصله بگیرد.
هدف از خلقت انسان این است که او با کار و عبادت به خداوند
تقرب جوید. هدف خداوند از آفرینش آسمان‌ها و زمین، این نیست که انسانها پس از سال‌ها
ریاضت و دردسر و سختی با یک نگاه قطار در حال حرکت را نگه دارند و یا لامپی را بترکانند. فلسفه خلقت این است که انسانها با استفاده از
عقل و
وحی به سوی خدا حرکت کنند و هر روز بر
علم و
اخلاق خود و جامعه‌شان اضافه کنند و در این دنیا تخم
سعادت بکارند تا و در
آخرت سعادتمند شوند، زیرا این دنیا مزرعه آخرت است. البته بسیاری از کسانی که در مسیر
عبادت خداوند حرکت می‌کنند و او را خالصانه می‌پرستند صاحب قدرت‌های خارق العاده‌ای هم می‌باشند که بسیار قوی‌تر از این قدرت‌های مرتاضان و صوفیان است که برای خودنمایی و جذب مرید و مشتری، کارهای‌شان را در کوچه و بازار و سینما به نمایش می‌گذارند. هدف این دراویش و مرتاضان رسیدن به این قدرت‌ها است، ولی بندگان خدا در مسیر خدا حرکت می‌کنند و در این مسیر به قدرت‌هایی می‌رسند ولی دلشان را به آن قدرت‌ها مشغول نمی‌کنند و آن بازیچه‌ها آنان را از مسیر باز نمی‌دارد. زیرا به دنبال چیزی بهتر و نا محدود هستند.
هر چه در این راه نشانت دهند ••• گر نستانی، به از آنت دهند.
در مسیر عبادت خداوند انسان به قدرت‌های الهی دست می‌یابد و می‌تواند همچون
حضرت موسی،
سحر و جادوی ساحران را باطل کند. کتاب‌های زیادی در مورد کرامات علماء و بزرگان دین اسلام نوشته شده است؛ مثل کتاب «
نشان از بی نشانها».
در تمام این کتاب‌ها این مساله مورد تاکید قرار گرفته است که هدف خلقت انسان خرق عادت نیست، بلکه اینها سرگرمی‌های بین راه هستند، به قول شاعر:
گر بر آب روی چون خسی (کاه) باشی
گر بر باد روی چون مگسی باشی
دل به دست آر تا کسی باشی
یعنی هدف ما رفتن بر روی آب یا پرواز کردن جسم بر روی باد نیست؛ بلکه وظیفه ما در اصل عاشقی کردن با
خداوند و عبادت اوست.
قدرت‌های غیر طبیعی در بین علماء دینی هم وجود دارند ولی منشاء این قدرت‌ها نیروی الهی است نه نیروی شیطانی. در اسلام هم مثل برخی مذاهب و روش‌های هندی دستوراتی وجود دارد برای ریاضت کشیدن مثل
روزه،
اعتکاف،
نماز و... تمام اینها
ریاضت‌های شرعی هستند.
از لحاظ اسلامی آموزش و یاد گرفتن برخی از این کارها اشکالی ندارد به شرطی که با مشورت باشد و از اساتید برجسته اخلاق و
مرجع تقلید اجازه داده شود. در یاد گرفتن این کارها باید چند اصل رعایت شود:
از هر کس نباید یاد گرفت زیرا شیادان و کلاه برداران زیاد هستند.
ای بسا
ابلیس آدم رو که هست ••• پس به هر دستی نباید داد دست.
هر انسانی که می‌خواهد سراغ این‌گونه مسائل برود ابتدا باید
عقاید و اصول اخلاقی خود را محکم کند تا مبادا در وسط راه پایش بلغزد و از مسیر گمراه شود.
تا نکنی جای قدم استوار ••• پای مَنِه در طلب هیچ کار
انسان آزاد نیست تا هر کاری را یاد بگیرد؛ بلکه باید کارهایی را آموخت که برای انسانها فایده دارد. مثلا استفاده از
هیپنوتیزم و انرژی درمانی و یاد گرفتن آنها اشکالی ندارد. البته با حفظ شرایط بالا ولی آموختن خیلی از کارهای روحی و هدر دادن عمر و زندگانی برای رسیدن به آنها جایز نیست.
در کار ریاضت شرعی، زندگی اجتماعی فراموش نشود. هم جسم و
روح و هم زندگی فردی و اجتماعی، فدای هم نشوند.
این‌طور نیست که تمام مشکلات انسان با این کارهای عجیب و غریب حل و فصل شود، بسیاری از مشکلات ما از راه‌های طبیعی قابل حل شدن است. پس در
اسلام هم روش‌هایی برای پرورش نیروهای روحی وجود دارد. ولی روح پرورش می‌یابد تا بهتر و آزادانه‌تر عبادت کند نه اینکه خرق عادت کند. ولی یاد گرفتن برخی کارها برای درمان بیماری‌های روانی و روحی و جسمی اشکالی ندارد، بشرطی که هم یاد گیرنده و هم یاد دهنده شرایط لازم را داشته باشند.
۱. نشان از بی نشانها، علی مقدادی اصفهانی، انتشارات جمهوری.
۲. عرفان عملی، دکتر سید یحیی شیر بی، نشر و پخش معارف.
۳. مراحل اخلاق، استاد جواد آملی، نشر اسراء.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «پرورش قدرت‌های روحی» تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۵.
