• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

پدران

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: پدران، پدران سه‌گانه، شیطان، کافر، آدم، جن، پدران، معلم.

پرسش: آیا این‌که در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل شده است: «انسان سه تا پدر دارد: ۱. پدری که باعث به وجود آمدن او شده؛ ۲. پدری که دخترش را به عقد او در می‌آورد؛ ۳. پدری که به او علم می‌آموزد»، درست است؟ لطفاً این حدیث را توضیح دهید.

پاسخ:




در کتاب‌های حدیثی معروف، اثری از این حدیث نیست؛ اما در برخی کتاب‌هایی که جنبه روایی نداشته، روایاتی در آنها مشاهده می‌شود:

۱.۱ - اولاً

عبارت «الآباء ثلاثة: أبٌ ولدک، و أبٌ زوّجک، و أبٌ علّمک»، به‌عنوان حدیث ذکر شده است.
[۱] آملی، سید حیدر، المقدمات من کتاب نص النصوص‌، ص ۴۹۸، تهران، قسمت ایران‌شناسی انستیتو ایران و فرانسه پژوهش‌های علمی در ایران‌، چاپ اول، ۱۳۵۲ش.
[۲] نراقی، ملا محمدمهدی، جامع السعادات، ج ‌۳، ص ۱۴۰، بیروت، اعلمی، چاپ چهارم، بی‌تا.
[۴] سبزواری‌، ملا هادی، شرح مثنوی (سبزواری)، محقق و مصحح: بروجردی، مصطفی، ج ‌۱، ص ۲۹۸، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی‌، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
[۵] مشکینی، علی، تحریر المواعظ العددیة، ص ۲۴۷، قم، الهادی‌، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.


۱.۲ - ثانیاً

حدیث دیگری درباره پدران سه‌گانه در منابع روایی وجود دارد که متن و محتوایش غیر از مورد مطرح شده در پرسش است:

«مُعاویَة بن عَمَّار عَن أَبِی عَبداللَّه ـ علیه‌السلام ـ قال: ألْآباءُ ثَلاثَةٌ آدَمُ وَلَدَ مُؤْمِناً و الجانُّ وَلَدَ مُؤْمِناً و کَافراً و إِبْلِیسُ وَلَدَ کَافِراً و لَیْسَ فیهم نِتَاجٌ إِنَّمَا یَبیضُ و یُفْرِخُ و وُلْدُهُ ذُکُورٌ لَیْسَ فیهِمْ إِنَاثٌ»؛ معاویة بن عمّار از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند: «پدران سه تا هستند: انسانی که فرزند مؤمن آورد، جنّی که فرزند مؤمن و کافر آورد و شیطان که فرزند کافر آورد».

به‌هر‌حال عبارت موجود در پرسش - چه حدیث باشد یا نباشد - سخن حکیمانه‌ای است که توجیه عقلی نیز دارد. برای توضیح این مطلب نخست معنای واژه «أب» را بیان می‌کنیم.


در معنای «أب» گفته شده، هر کسی که سبب پیدایش، اصلاح یا پیرایش و ظهور چیزی شود، آن‌ را «أَب» می‌گویند.


با توجه به معنای لغوی «أب» رابطه این واژه با معلم و پدر همسر نیز روشن می‌شود؛ زیرا همان‌طور که پدر (نسبی) در رشد جسمی و روحی فرزندان دخیل است، معلم و پدر همسر نیز در رشد روحی و شخصیتی افراد نقش بسزایی دارند.

۳.۱ - دیدگاه محمدمهدی نراقی

ملا محمدمهدی نراقی ذیل سخن مطرح در پرسش می‌گوید: برترینشان معلم است، از ذوالقرنین پرسیده شد: پدرت را بیش‌تر دوست داری یا معلمت را؟ گفت: معلم؛ زیرا معلم سبب زندگی معنوی و اخروی است،
[۸] روشن است که بسیاری از پدرها علاوه بر مقام پدری برای فرزندان جایگاه معلمی را دارا هستند.
اما پدر تنها سبب زندگی مادی و دنیوی است.
[۹] نراقی، ملا محمدمهدی، جامع السعادات، ج ‌۳، ص ۱۴۰ و ۱۴۱، بیروت، اعلمی، چاپ چهارم، بی‌تا.




۱. آملی، سید حیدر، المقدمات من کتاب نص النصوص‌، ص ۴۹۸، تهران، قسمت ایران‌شناسی انستیتو ایران و فرانسه پژوهش‌های علمی در ایران‌، چاپ اول، ۱۳۵۲ش.
۲. نراقی، ملا محمدمهدی، جامع السعادات، ج ‌۳، ص ۱۴۰، بیروت، اعلمی، چاپ چهارم، بی‌تا.
۳. امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب‌، ج ‌۱، ص ۳۶۹، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه‌، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.    
۴. سبزواری‌، ملا هادی، شرح مثنوی (سبزواری)، محقق و مصحح: بروجردی، مصطفی، ج ‌۱، ص ۲۹۸، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی‌، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
۵. مشکینی، علی، تحریر المواعظ العددیة، ص ۲۴۷، قم، الهادی‌، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
۶. شیخ صدوق، الخصال، محقق و مصحح:غفاری، علی‌اکبر، ج ‌۱، ص ۱۵۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.    
۷. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، تحقیق:صفوان عدنان، داود، ص ۵۷، دمشق، بیروت، دارالعلم، الدار الشامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۸. روشن است که بسیاری از پدرها علاوه بر مقام پدری برای فرزندان جایگاه معلمی را دارا هستند.
۹. نراقی، ملا محمدمهدی، جامع السعادات، ج ‌۳، ص ۱۴۰ و ۱۴۱، بیروت، اعلمی، چاپ چهارم، بی‌تا.



پایگاه اسلام کوئست.    



جعبه ابزار