• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

واپسین سوره کامل نازل شده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: سوره، سوره نصر، سوره مائده، سوره برائت.

پرسش: آخرین سوره کاملِ نازل شده چیست؟




در باره واپسین سوره کاملی که نازل شده گزارش‌های متعددی نقل شده است:

۱.۱ - سوره نصر

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ• اِذَا جَآءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ• وَ رَاَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ اَفْوَاجًا• فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ وَاسْتَغْفِرْهُ اِنَّهُ کَانَ تَوَّابَا؛ به نام خداوند رحمتگر مهربان. آن‌گاه که یاری و ظفر خداوند آمد، و مردم را بینی که گروه گروه وارد دین خدا می‌شوند، پس پروردگارت را با حمد تسبیح کن و از او درخواست آمرزش نما که او توبه پذیر است.»
با نزول این سوره، صحابه خرسند شدند؛ زیرا پیروزی مطلق اسلام بر کفر و تثبیت و استحکام پایه‌های دین با گرویدن گروه‌های مختلف مردم را بشارت می‌داد. ولی عباس عموی پیامبر، به سبب خبر دادن سوره از پایان کار پیامبر، از نزول آن سخت غمناک شد و پیامبر پس از آن دو سال بیشتر زنده نبود.
[۳] سیوطی، جلال الدین، الدرّ المنثور، ج۶، ص۴۰۶.

در روایتی از امام صادق (علیه‌السّلام) و نیز امام رضا (علیه‌السّلام) آخرین سوره، (اِذَا جَآءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ) معرفی شده است. از ابن عباس نیز گزارش شده که آخرین سوره، سوره نصر است.
[۵] قرطبی، محمد بن احمد، تفسیر القرطبی، ج۲۱، ص۲۲۹.
[۶] سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۸۴.


۱.۲ - سوره برائت

روایاتی آخرین سوره را برائت معرفی کرده است که نخستین آیات آن در سال نهم هجری نازل شد و پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) علی (علیه‌السّلام) را فرستاد تا آن را بر جمع مشرکان بخواند.
[۹] اسباب النزول، ص۱۷.


۱.۳ - سوره مائده

در روایتی آخرین سوره نازل شده، مائده دانسته شده است.
[۱۳] سیوطی، جلال الدین، الدرّ المنثور، ج۲، ص۲۵۲.



در جمع بندی روایات مربوط به آخرین سوره‌ای که بر پیامبر نازل شده چند نکته شایان توجه است:
۱. سوره نصر، در عام الفتح و سال هشتم هجری، در حجة الوداع و در منا، نازل گردیده است.
۲. سوره برائت، پس از فتح مکه و در سال نهم هجری، نازل شده است.
۳. مطابق برخی از گزارش‌ها، سوره مائده آخرین سوره‌ای است که بر پیغمبر نازل شده است.
۴.بر پایه روایتی که از امام صادق (علیه‌السلام) و امام رضا (علیه‌السّلام) نقل شده و گزارش‌های متعددی که در منابع شیعه و سنی آمده، سوره نصر آخرین سوره‌ای که بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نازل گردیده است.
با در نظر گرفتن نکات یاد شده می‌توان گفت: بخش‌هایی از سوره مائده و برائت از واپسین آیات نازل شده است، ولی آخرین سوره‌ای که به صورت کامل نازل شد، سوره نصر است.


۱. نصر/سوره۱۱۰، آیه۱.    
۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۸۴۴.    
۳. سیوطی، جلال الدین، الدرّ المنثور، ج۶، ص۴۰۶.
۴. ابن کثیر، اسماعیل، تفسیر ابن کثیر، ج۸، ص۴۸۲.    
۵. قرطبی، محمد بن احمد، تفسیر القرطبی، ج۲۱، ص۲۲۹.
۶. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۸۴.
۷. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۴۰۷.    
۸. فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، ج۲، ص۳۱۸ - ۳۲۰.    
۹. اسباب النزول، ص۱۷.
۱۰. مائده/سوره۵، آیه۱.    
۱۱. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۴۱۳.    
۱۲. ابن کثیر، اسماعیل، تفسیر ابن کثیر، ج۳، ص۳.    
۱۳. سیوطی، جلال الدین، الدرّ المنثور، ج۲، ص۲۵۲.



سایت حدیث نت، برگرفته از مقاله «واپسین سوره کاملِ نازل شده»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۰.    



جعبه ابزار