• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نقش اهل بیت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: نقش اهل بیت، هدف اهل بیت.

پرسش: نقش و هدف اهل البیت چیست؟

پاسخ: فضیلت اهل بیت پیامبر گرامی صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که همان پنج تن آل‌ عبا؛ یعنی حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله، علی، فاطمه، حسن و حسین ـ علیهم‌السلام ـ هستند - در روایات فراوانی از ناحیه‌ی شیعه و اهل‌سنت نقل شده است. علت تأکید پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بر مقام و موقعیت این افراد وابستگی‌های نسبی و ارتباطات فامیلی نبوده است؛ بلکه شایستگی‌ها و امتیازات آنان بوده که ناشی از بلندی فکر، اندیشه، اعمال، اهداف و آرمان‌های آن بزرگواران است. آنان به هیچ‌چیز جز خدا و رضای او نمی‌اندیشیدند و همواره نقش مهمی در حفظ و احیای دین اسلام، تفسیر و تبیین احکام و دستورات دین داشتند و دل‌سوزی و هدایت مردم به‌سوی رشد و کمال بر عهده‌ی آنان بوده است که انجام کامل چنین مسئولیت‌های خطیری موجب چنین تأکیداتی در حق آنان شده است.



اهل بیت در اصطلاح قرآن، حدیث و کلام به معنای خانواده پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است.

۱.۱ - آیه ۳۳ سوره احزاب

این اصطلاح به همین معنا در قرآن کریم در آیه‌ی تطهیر ( آیه ۳۳ سوره‌ی احزاب) به کار رفته است:

«انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»؛ «همانا خدا می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان پیامبر بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند».


مفسران در تفسیر این آیه می‌گویند: مراد از اراده‌ خداوند در این آیه، اراده‌ی تکوینی خداوند است؛ چراکه اراده‌ی تشریعی خداوند به طهارت و پاکی همه‌ی انسان‌ها تعلق گرفته است. به این معنا که همه‌ی افراد می‌توانند، با انجام تعالیم و دستورات پروردگار حکیم به طهارت و پاکدامنی از همه‌ی گناهان برسند. اما اراده‌ی تکوینی خدا بر طهارت و پاک‌دامنی تنها مختص به اهل بیت پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است. به این معنا که هیچ‌گونه گناه، لغزش و خطایی در این خانواده راه ندارد و این نیست مگر به دلیل نقش مهمی که در راه رسیدن به اهداف مقدس آسلام بر عهده این خانواده گذاشته شده است.


علاوه بر این، فلسفه‌ تأکید و اصرار قرآن مجید و روایات بر اعلان موقعیت ممتاز اهل بیت شایستگی‌ها و امتیازات زیاد آنان نظیر بلندی فکر و اندیشه و اعمال و آرمان‌های آن بزرگواران است. آنان به هیچ‌چیز جز خدا و رضای او نمی‌اندیشدند. قرآن مجید در سوره‌ی دهر یک نمونه از ایثار اهل بیت را بیان نموده و در توصیف آن می فرماید:

۳.۱ - آیه ۸ و ۹ سوره دهر


«وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلیَ‌ حُبِّهِ مِسْکِینًا وَ یَتِیمًا وَ أَسِیرًا،إِنمََّا نُطْعِمُکمُ‌ْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنکمُ‌ْ جَزَاءً وَ لَا شُکُورًا»؛ «و غذای (خود) را با این که به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌دهند! (و می‌گویند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام می‌کنیم، و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم»!.


تاریخ زندگی و سیره عملی اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ و آموزه‌های آنان بهترین گواه است که هدف بلند آن بزرگواران چیزی جز اعتلای کلمه‌ی توحید و نفی هر‌گونه شرک و گمراهی، نیست.


اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ همواره بالاترین نقش را در حفظ و احیای دین اسلام و ارزش‌های آن، تفسیر آیات قرآن، تبیین احکام و دستورات دین، دل‌سوزی و سرپرستی مردم و هدایت آنان به‌سوی رشد و کمال بر عهده داشته‌اند. این اهتمام ویژی آنان نسبت به دین و مسائل و احکام آن موجب چنین تأکیداتی شده است، تا مردم متوجه مقام والای آنان شده و در مسیر حرکت کمالی و پیمودن راه هدایت، از آنان پی‌روی کنند؛ زیرا‌که هدف اصلی قرآن هدایت انسان‌هاست: «الم، ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین » و کسی که در آیات قرآن کریم مقداری دقت کند، به‌وضوح می‌تواند صحت این استنباط را تصدیق کند و چون امامان شیعه مقتدا و راه‌نمای امت بودند، از این جهت عنوان « اهل البیت» بر آنها تطبیق شده است؛ از‌این‌روی پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که در واقع مفسر و مبین قرآن کریم است، وقتی می‌خواهند مقام مرجعیت دینی و امامت و پیشوایی بعد از خودشان را بیان نمایند، از همین واژه‌ی اهل بیت استفاده می‌نمایند. مثلاً می‌فرماید:

۵.۱ - حدیث ثقلین


«انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی اهل بیتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی ابداً فانهما لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض»؛ «من در میان شما دو گوهر گران‌بها باقی می‌گذارم. یکی کتاب خداوند و دیگری عترت و اهل بیت من است که اگر به این دو تمسک نمایید و به پیوندید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو از هم جدا نمی‌شوند تا در قیامت بر من در حوض کوثر وارد شوند».
[۵] صحیح ترمذی، ج ۲، ص ۳۸۰.
[۶] احمد بن حنبل، مسند، ج ۳، ص ۱۷.


۵.۲ - حدیث سفینه

هم‌چنین آن حضرت در حدیث سفینه فرمودند:

«انما مثل اهل بیتی فیکم کسفینة نوح من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق»؛ «همانا مثل اهل بیتم در میان شما، مانند کشتی نوح است که هرکس سوارش شود، نجات یابد و هرکس از آن تخلف کند، غرق می‌گردد».
[۷] حاکم، مستدرک الصحیحین، ج ۲، ص ۴۳۲.
[۸] فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ج ۲، ص ۶۵.



بنابراین نقش اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ در حفظ دین، تفسیر و تبیین احکام و دستورات دین، دل‌سوزی و سرپرستی مردم و هدایت جامعه آن‌چنان خطیر و مهم است که جدایی از آنان و ترک دستورات آنان موجب غرق شدن در دریای تباهی و نابودی و هلاکت انسان است، و آنان هدفی جز دعوت به‌سوی خداوند ندارند.


۱. احزاب (۳۳)، آیه ۳۳.    
۲. محمدحسین طباطبایی، ترجمه المیزان، ج ‌۱۶، ص ۴۶۷.    
۳. انسان (۷۶)، آیه ۸ و ۹.    
۴. بقره (۲)، آیه ۱ و ۲.    
۵. صحیح ترمذی، ج ۲، ص ۳۸۰.
۶. احمد بن حنبل، مسند، ج ۳، ص ۱۷.
۷. حاکم، مستدرک الصحیحین، ج ۲، ص ۴۳۲.
۸. فیروزآبادی، فضائل الخمسة، ج ۲، ص ۶۵.



پایگاه اسلام کوئست.    



جعبه ابزار