موعظه کردن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: موعظه، نصیحت کردن، دستورات اخلاقی، انجام واجبات، ترک محرمات، موعظه و نصیحت کردن.
پرسش: درباره این
حدیث و وضعیت
سند آن توضیح دهید: «
حضرت علی (علیهالسّلام): یا ایها الناس اقبلوا النصیحه ممن نصحکم و تلقوها بالطاعه ممّن حملها الیکم و اعلموا ان الله سبحانه لم یمدح من القلوب الا اوعاها الحکمه و من الناس الا اسرعهم الی الحق اجابه واعلمو ان الجهاد الاکبر...» .
پاسخ: یکی از وظایف دینی، موعظه و نصیحت کردن از راه صحیح است. «بر مؤمن واجب و لازم است که مؤمن دیگر را نصیحت کند». پس نصیحت کردن یکی از حقوق واجب و حتمی قرار گرفته و اگر کسی آن را ترک کند، عقاب میشود. امام علی (علیهالسلام) در حدیثی میفرماید: «ای مردم از کسی که شما را نصیحت میکند قبول کنید و آن را بپذیرید از کسی که آن را به سوی شما حمل میکند ...».
یکی از وظایف دینی،
موعظه و
نصیحت کردن از راه صحیح است.
امام صادق (علیهالسلام) میفرمایند: «
یجبُ للمؤمنِ علی المؤمنِ انْ یُناصِحَه؛
بر
مؤمن واجب و لازم است که مؤمن دیگر را
نصیحت کند».
پس نصیحت کردن یکی از
حقوق واجب و حتمی قرار گرفته و اگر کسی آن را ترک کند،
عقاب میشود.
اصل این
حدیث در کتاب «
غررالحکم و دررالکلم» تألیف «
ناصحالدین عبدالواحد» معروف به «آمِدی» است.
همچنین در کتاب «
عیون الحکم و المواعظ» تألیف «
علی بن محمد اللیثی الواسطی» از بزرگان قرن ششم، چنین آمده است:
«
یا ایّها الناسُ! اقْبَلوا النَصیحةَ ممّنْ نَصَحَکم وتلقَّوها بالطاعةِ ممّنْ حمَلَها اِلیکم واعلَموا! اَنّ الله سبْحانَه لم یمدَحْ مِنَ القلوبِ الا اَوْعاها للحکمةِ و مِنَ الناسِ الّا اسرَعَهم الَی الحقِّ اِجابةً واعْلَموا! اَنّ الجهادَ الاکبرَ جهاد النفسِ فاشْتَغِلوا بجهادِ انفسِکم تسْعَدوا وَ ارْفَضوا القیلَ و القالَ تسلَموا، واَکْثِروا ذکرَ الله تغْنَموا، وکونوا عبادَ الله اخوانًا تفوزوا لدَیْهِ بالنَعیمِ المُقیمِ».
در این حدیث به برخی دستورات اخلاقی اشاره شده است. دستوراتی که اگر کسی بعد از انجام
واجبات و ترک
محرمات به آنها پایبند باشد، یقیناً در
دنیا و آخرت مقامهای والایی برای خود فراهم میکند.
حضرت میفرماید: «ای مردم از کسی که شما را نصیحت میکند قبول کنید و آن را بپذیرید از کسی که آن را به سوی شما حمل میکند و بدانید که
خدای سبحان قلبهایی را ستایش میکند که پذیرای
حکمت باشند و مردمی را ستایش میکند که در
اجابت از
حق از دیگران سریعترند و بدانید که بزرگترین
جهاد،
جهاد با نفس است، پس با نفس
[
خود
]
جهاد کنید تا سعادتمند شوید و قیل و قال (
منازعه و
جدال) را ترک کنید تا سالم بمانید و خدا را زیاد به یاد بیاورید تا
غنیمت و ذخیرهای برای شما باشد. ای بندگان خدا با هم برادر باشید (رفتار برادرانه داشته باشید) تا در نزد خدا به
نعمت همیشگی (
بهشت) برسید.
همانطور که مشاهده میشود
حضرت علی (علیهالسّلام) در این بیان پر بار به
اعمال بسیار زیبایی اشاره میکنند؛ از جمله اینکه نصیحتپذیری و مجاهده با
نفس اماره و کنار گذاردن صفات ناپسند در رابطه با اجتماع و اینکه با هم برادر باشند و ثمره این برادری اتحاد و همدلی است.
لازم به ذکر است که کتابهایی که فقط کلمات گهربار امیرالمؤمنین (علیهالسّلام) در آنها جمعآوری شده است، سه کتاباند: «
نهج البلاغه» نوشته «سید رضی»، «غررالحکم» تألیف «ناصحالدین عبدالواحد» و «
عیون الحکم والمواعظ» تألیف «علی بن محمد اللیثی الواسطی».
گرچه سخنان آن حضرت در کتابهای دیگر هم آمده است، ولی آن کتابها منحصر به کلمات آن حضرت نیست و بیانات
معصومین دیگر هم نقل شده است؛ مانند کتاب «
کافی» نوشته ثقة الاسلام «
کلینی»، «
تهذیب» و «
استبصار» تألیف «
شیخ طوسی»، «
من لا یحضره الفقیه» نوشته «
شیخ صدوق» و دیگر کتابهای حدیثی شیعه.
کتابهای ارزشمند «نهج البلاغه» و «غرر الحکم»
در طول
تاریخ مورد توجه بزرگان
دین بوده و هستند و سخنانی که در آنها وجود دارد، از نظر
فصاحت و
بلاغت و از نظر معنی در حدی هستند که معلوم میشود از آن حضرت نقل شدند؛ همچنین کتاب «عیون الحکم و المواعظ» تألیف «
علی بن محمد اللیثی الواسطی»، پس از نظر سند میتوان گفت که این
حدیث معتبر است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مقام اسلام»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۳/۲۷.