• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

موجودات پیش از حضرت آدم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: زندگی، انسان، زمین، حضرت آدم (علیه‌السلام)، فرشتگان، فساد.

پرسش: آیاتی که اشاره بر زندگی کردن انسان‌ها بر روی زمین، قبل از حضرت آدم (علیه‌السلام) دارد، کدام است؟

پاسخ: از آیه ۳۰ سوره بقره استفاده می‌شود، که موجوداتی قبل از حضرت آدم (علیه‌السلام) روی زمین وجود داشته‌اند و در روایات، آن‌ها را به نام جنّ یا جن بنی‌الجان و نسناس یاد کرده‌اند.




قرآن می‌فرماید: «وَاِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَةِ اِنِّی جَاعِلٌ فِی الارْضِ خَلِیفَةً قَالُوا اَتَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ قَالَ اِنِّی اَعْلَمُ مَا لا تَعْلَمُونَ؛ هنگامی که پروردگار تو به فرشتگان گفت: من در روی زمین جانشین و حاکمی قرار خواهم داد، فرشتگان گفتند: (پروردگارا)! آیا کسی را در زمین قرار می‌دهی که فساد و خون‌ریزی کنند؟ (زیرا موجودات زمینی دیگر که قبل از آدم پا به عرصه وجود گذاشتند، به حکم طبع جهان ماده نیز آلوده به فساد و خون‌ریزی شدند، اگر هدف از آفرینش انسان عبادت است) ما تسبیح و حمد تو را به جای می‌آوریم. پروردگار فرمود: من حقایقی را می‌دانم که شما نمی‌دانید».


مفسران در تفسیر این آیه در مورد این‌که فرشتگان از کجا آگاه شده بودند که انسان در روی زمین فساد می‌کند، نظرات متفاوت دارند:

۲.۱ - دوره پیش از حضرت آدم

۱. ممکن است آیه اشاره به دوره‌ای قبل از آمدن حضرت آدم باشد؛ چنان‌که روایات بر آنان دلالت دارند.

۲.۲ - موجوداتی به نام جن

۲. مراد موجوداتی است به «نام جن» که خداوند آن‌ها را از زمین طرد نموده است.
شبیه این حرف را مرحوم طبرسی فرموده است.

۲.۳ - نخستین مخلوق روی زمین

۳. در تفسیر نمونه می‌خوانیم: «پیش‌گویی فرشتگان به خاطر آن بوده که آدم نخستین مخلوق روی زمین نبود؛ بلکه بیش از او نیز مخلوقات دیگری بودند که به نزاع و خون‌ریزی می‌پرداختند.


علاوه بر آیه یادشده، روایات زیادی این مسئله را بیان نموده است که به عنوان نمونه به یک روایت اشاره می‌شود:

۳.۱ - روایتی از امام باقر

امام باقر از پدرانش تا می‌رسد به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نقل نموده که فرمودند: «هنگامی که خداوند خواست موجودی با دست خود آفریند، بعد از گذشت هفت هزار سال از وجود موجوداتی به نام جنّ و نسناس پرده‌های آسمان را کنار زد و به ملائکه فرمود: به اوضاع جن و نسناس نظر کنند؛ پس فرشتگان، معاصی و ریختن خون ناحق و فساد را در زمین دیدند و دیدن این صحنه‌ها برای آنان گران آمد؛ لذا عصبانی شدند و تأسف خوردند به حال آن‌ها و عرضه داشتند: خدایا! با دیدن این صحنه‌ها چرا انتقام نمی‌گیری؟ فرمود: من می‌خواهم روی زمین خلیفه قرار دهم، که حجت من بر آن‌ها باشد».

۳.۲ - توضیح

در این روایت هم از دو گروه موجودات قبل از آدم نام برده شده است. بد نیست بدانید که دانشمندان فسیل‌هایی کشف کرده‌اند مربوط به نیم میلیون سال قبل و یا فزون‌تر که نشان می‌دهد آدم ابوالبشر نخستین انسانی نیست که در پهنه زمین به وجود آمده است؛ بلکه قبل از او انسان‌هایی وجود داشته که به عللی منقرض شده‌اند؛ ولی در عین حال انسان کنونی ارتباطی به انسان‌های پیشین ندارد.

۳.۲.۱ - دیدگاه استاد سبحانی

استاد سبحانی در ذیل این گفته‌ها، حدیثی را از مرحوم صدوق نقل می‌کند به این مضمون که خدا هزار هزار جهان و هزار هزار آدم آفریده است و شما در پایان آن جهان‌ها و آن آدمیان قرار گرفته‌اید.
[۷] سبحانی، جعفر، مدخل مسائل جدید در علم کلام، ج۱، ص۲۲۷، قم، مؤسسة امام صادق (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۳۷۵.


۳.۲.۲ - دیدگاه کووید

و یکی از دانشمندان به نام کووید تا سال ۱۸۰۱ از کنار هم چیدن استخوان‌های فسیل، در حدود ۲۳ نوع موجود را که دیگر نسلشان منقرض شده است، بازسازی کرد
[۸] باربور، ایان، علم و دین، ص۱۰۲، ترجمة بهاء‌الدین خرم‌شاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم، ۱۳۷۴.
و این موارد هم نشان می‌دهد که موجوداتی قبل از انسان وجود داشته است.


بنابراین می‌توان گفت: از آیه ۳۰ سوره بقره استفاده می‌شود، که موجوداتی قبل از حضرت آدم روی زمین وجود داشته‌اند و در روایات، آن‌ها را به نام جنّ یا جن بنی‌الجان و نسناس یاد کرده‌اند.


۱. مدخل مسائل جدید در علم کلام، استاد سبحانی، ج۱، ص۲۰۰-۲۳۵.
۲. ایان باریبور، علم و دین، ترجمة بهاءالدین خرم‌شاهی، ص۱۰۱-۱۳۳.
۳. تکامل در قرآن، آیت‌الله مشکینی، تمام کتاب.
۴. مرتضی رضوی، خلقت آدم و بحثی در تکامل.


۱. بقره/سوره۲، آیه۳۰.    
۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۱۱۹، دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم، ۱۳۷۹ ه ق.    
۳. فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، ج۱، ص۱۰۷، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.    
۴. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، مجمع‌البیان، ج۱، ص۱۴۷، دارالمعرفة، چاپ دوم، ۱۴۰۸ ه.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، ج۱۱، ص۱۷۴، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ بیست و هفتم، ۱۳۷۰.    
۶. فیض کاشانی، محسن، تفسیر الصافی، ج۱، ص۱۰۷، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.    
۷. سبحانی، جعفر، مدخل مسائل جدید در علم کلام، ج۱، ص۲۲۷، قم، مؤسسة امام صادق (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۳۷۵.
۸. باربور، ایان، علم و دین، ص۱۰۲، ترجمة بهاء‌الدین خرم‌شاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ دوم، ۱۳۷۴.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «زندگی انسان بر روی زمین»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۰۶.    



جعبه ابزار