• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

موانع استجابت دعا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: دعا، گناه، مال حرام، ستم، استجابت، موانع، پدر و مادر، نماز، سبک شمردن.

پرسش: موانع استجابت دعا کدام‌اند؟

پاسخ: در احادیث برای استجابت دعا موانعی ذکر شده است که برخی از آن‌ها، عبارت‌اند از: گناه، استفاده از مال حرام، ستم کردن به مردم و کمک کردن به ستم‌کاران، نافرمانی از پدر و مادر و آزردن آن‌ها و سبک شمردن نماز.

فهرست مندرجات

۱ - مستجاب نشدن دعا
       ۱.۱ - گناه
              ۱.۱.۱ - سخن خداوند متعال
              ۱.۱.۲ - حدیثی از امام علی
              ۱.۱.۳ - حدیثی دیگر
              ۱.۱.۴ - حدیثی از امام سجاد
       ۱.۲ - استفاده از مال حرام
              ۱.۲.۱ - حدیثی از پیامبر
              ۱.۲.۲ - روایتی از ابن عباس
       ۱.۳ - ستم کردن به مردم
              ۱.۳.۱ - سخن خداوند متعال
              ۱.۳.۲ - حدیثی از رسول خدا
              ۱.۳.۳ - حدیثی دیگر
              ۱.۳.۴ - حدیثی از حضرت علی
              ۱.۳.۵ - حدیثی از امام صادق
              ۱.۳.۶ - بیان یک روایت
       ۱.۴ - نافرمانی از پدر و مادر
              ۱.۴.۱ - حدیثی از پیامبر
              ۱.۴.۲ - حدیثی از امام صادق
       ۱.۵ - بریدن از خویشاوندان
              ۱.۵.۱ - حدیثی از رسول الله
       ۱.۶ - ترک امر به معروف
              ۱.۶.۱ - حدیثی از رسول خدا
              ۱.۶.۲ - حدیثی دیگر
              ۱.۶.۳ - حدیثی از امام کاظم
       ۱.۷ - سبک شمردن نماز
              ۱.۷.۱ - حدیثی از رسول خدا
۲ - پانویس
۳ - منبع


در منابع حدیثی برای مستجاب نشدن دعا علت‌های گوناگونی بیان شده است که در این نوشته به نمونه‌هایی اشاره می‌شود.

۱.۱ - گناه

اساساً گناه به‌طور کلی سبب می‌شود که پرده‌های عصمت انسان دریده شود؛ گناه می‌تواند موجب نزول بلا، عدم استجابت دعا، گرفتن رزق و روزی و از بین رفتن خیر و برکت در زندگی انسان و... شود. اصولاً این خاصیت و اثر طبیعی گناه است. این چیزی است که در منابع دینی ما به آن اشاره شده است.

۱.۱.۱ - سخن خداوند متعال

در حدیثی آمده است خداوند می‌فرماید: «گاهی بنده از من حاجتی می‌طلبد و من آن را اجابت می‌کنم، ولی او گناه می‌کند، من هم به فرشتگان می‌گویم: این بنده به وسیله گناه، خود را در معرض خشم من قرار داد و خود را مستحق محرومیت از نعمت من کرد؛ پس از این به خواسته خود نزد من نایل نخواهد شد، مگر به بندگیم گردن نهد».
[۱] دیلمی، حسن، ارشاد القلوب الی الصواب، ج‌۱، ص۱۴۹، قم، شریف رضی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.


۱.۱.۲ - حدیثی از امام علی

امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: «گناه مانع اجابت می‌شود. راه دعا را با گناهان بسته‌ای. بنابراین دیر اجابت شدن دعایت را بعید ندان».
[۲] لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، ص۵۲۴، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.


۱.۱.۳ - حدیثی دیگر

«تعجب است از کسی که دعا می‌کند و اجابت آن ‌را کُند می‌شمارد؛ در حالی‌که اجابت را با گناهان، بسته است».

۱.۱.۴ - حدیثی از امام سجاد

امام سجاد (علیه‌السلام) فرمودند: «گناهانی که مانع استجابت دعا می‌شوند، عبارت‌اند از: ۱. نیت بد داشتن، ۲. پلیدی باطن؛ ۳. دورویی با برادران دینی؛ ۴. اطمینان نداشتن به [خدا در] اجابت دعا؛ ۵. تأخیر نمازهای واجب تا وقت بگذرد؛ ۶. ترک تقرب جستن به خدا به وسیله نیکی و خیرات؛ ۷. بد دهنی و گفتن سخن زشت».

۱.۲ - استفاده از مال حرام

یکی دیگر از موانع استجابت دعا، استفاده از مال حرام است:

۱.۲.۱ - حدیثی از پیامبر

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: «هرکس لقمه‌ای از حرام بخورد، تا چهل شب نمازش قبول نمی‌شود و تا چهل صبح دعایش مستجاب نمی‌گردد».
[۷] ابوشجاع دیلمی، شیرویه بن شهردار، الفردوس بماثور الخطاب، ج۳، ص۵۹۱، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.


۱.۲.۲ - روایتی از ابن عباس

ابن عباس می‌گوید: این آیه نزد رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) تلاوت شد: «ای مردم! از آنچه در زمین، حلال و پاکیزه است، بخورید». سعد بن ابی‌وقّاص برخاست و گفت: ‌ای پیامبر خدا! دعا کن تا خدا دعایم را مستجاب گردانَد. رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: «ای سعد! خوراکت را پاک گردان تا دعایت مستجاب شود».
[۹] ابوالقاسم طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الاوسط، ج۶، ص۳۱۰، قاهره، دارالحرمین، بی‌تا.


۱.۳ - ستم کردن به مردم

یکی دیگر از موانع اجابت دعا، ظلم و ستم به مردم و راضی بودن به ظلم ستم‌کار در حق مظلوم است.اگر کسی در حق برادر دینی‌اش یا دیگر افراد مسلمان، ستمی روا دارد و حقوق آن‌ها را پایمال نماید، هرگاه به درگاه خدا تضرع و زاری نماید و به درگاه الهی دست به دعا بلند کند، خدای متعال جواب او را نخواهد داد و بر او غضب خواهد نمود.

۱.۱.۱ - سخن خداوند متعال

ظلم و ستم، رشته محبت الهی را پاره می‌کند؛ همان‌طور که خدای متعال می‌فرماید: «همانا خداوند ستم‌کاران را دوست نمی‌دارد».

۱.۳.۲ - حدیثی از رسول خدا

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌فرماید: «قطعاً خداوند دعای ستم‌دیده‌ای را که به دیگری چنان ستمی را روا داشته است، نمی‌پذیرد».
[۱۱] قادری هندی، علاء‌الدین علی بن حسام‌الدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۳، ص۵۰۳، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم، ۱۴۰۱ق.


۱.۱.۳ - حدیثی دیگر

«ستم نکنید که در این صورت، دعا می‌کنید و دعایتان مستجاب نمی‌شود و باران می‌طلبید و باران نمی‌آید، و [از خدا] یاری می‌جویید و یاری نمی‌شوید».
[۱۲] هیثمی، نور‌الدین علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۵، ص۴۲۳، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۱ق.


۱.۳.۴ - حدیثی از حضرت علی

امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: «خداوند عزوجل به عیسی بن مریم (علیه‌السلام) وحی فرمود که به اشراف بنی‌اسرائیل بگو: جز با دل‌های پاک و دیدگان فروهشته و دستانی پاکیزه و به ستم نیالوده به خانه‌ای از خانه‌های من وارد نشوند؛ و به آنان بگو: بدانید که من دعای کسی از شما را که حق یکی از آفریدگان من بر گردن اوست، مستجاب نمی‌کنم».

۱.۳.۵ - حدیثی از امام صادق

امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «هر کس ستم‌کاری را در ستمش، معذور بدارد (ستم او را توجیه کند) خداوند کسی را بر او مسلط می‌گرداند که به وی ستم کند. پس چنانچه [برای رفع ستم او از خود] دعا کند، خداوند دعایش را مستجاب نمی‌کند و در برابر ستمی هم که به او می‌شود، به وی اجری نمی‌دهد».

۱.۳.۶ - بیان یک روایت

نقل شده است، بنی‌اسرائیل به مدت هفت سال دچار قحطی شدند و خداوند متعال به پیامبرانشان وحی فرمود که «اگر پیاده به سوی من آیید، چندان که زانوانتان بساید و چندان دست به آسمان برکشید که دست‌هایتان به کرانه‌های آسمان رسد، و آن ‌اندازه دعا کنند که زبان‌هایتان از دعا کردن خسته شود، دعای هیچ‌یک از شما را نمی‌پذیرم و به هیچ گریه‌کننده‌ای از شما رحم نخواهم کرد تا آن‌گاه که حقوق مردم را به صاحبان آن‌ها باز گردانید». آنان چنین کردند و همان روز، باران آمد.

۱.۴ - نافرمانی از پدر و مادر

یکی دیگر از موانع اجابت دعا، نافرمانی از پدر و مادر است؛ به‌طوری که قلب آنان آزرده گردد و آن‌ها ناراضی و ناخرسند شوند.

۱.۲.۱ - حدیثی از پیامبر

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: «حجاب در برابر دعا، سرپیچی از پدر و مادر است».

۱.۳.۵ - حدیثی از امام صادق

امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «گناهانی که دعا را رد می‌کنند و فضا را تاریک می‌گردانند، نافرمانی از پدر و مادر و آزردن آن‌هاست».

۱.۵ - بریدن از خویشاوندان

یکی دیگر از موانع استجابت دعا، بریدن از خویشاوندان و ارحام است.

۱.۵.۱ - حدیثی از رسول الله

پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌فرماید: «بریدن پیوند خویشاوندی، مانع اجابت دعا می‌شود».

۱.۶ - ترک امر به معروف

یکی دیگر از موانع استجابت دعا، ترک امر به معروف و نهی از منکر است.

۱.۳.۲ - حدیثی از رسول خدا

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: «ای مردم! خداوند به شما می‌فرماید: امر به معروف و نهی از منکر کنید، پیش از آن‌که دعا کنید و دعایتان را مستجاب نکنم و از من بخواهید و به شما ندهم و از من یاری طلبید و یاریتان نرسانم».
[۱۹] منذری، عبدالعظیم بن عبدالقوی، الترغیب و الترهیب من الحدیث الشریف، ج۳، ص۱۶۴، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.


۱.۱.۳ - حدیثی دیگر

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: «هرگاه مردم امر به معروف و نهی از منکر نکنند و از نیکان خاندان من پیروی ننمایند، خداوند بَدان آن‌ها را برایشان مسلط گرداند و در این هنگام نیکانشان دعا کنند و دعایشان مستجاب نشود».
[۲۰] صدوق، محمد بن علی‌، الامالی، ص۳۰۸، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.


۱.۶.۳ - حدیثی از امام کاظم

امام کاظم (علیه‌السلام) فرمودند: «باید امر به معروف و نهی از منکر کنید و گرنه نابکاران شما، زمام کارهایتان را به دست می‌گیرند و در این صورت دعاهای نیکانتان مستجاب نخواهد شد».
[۲۱] طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، ص۵۰، نجف اشرف، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.


۱.۷ - سبک شمردن نماز

یکی دیگر از موانع استجابت دعا، سبک شمردن نماز است.

۱.۳.۲ - حدیثی از رسول خدا

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) درباره آنچه به سَبُک شمارنده نماز می‌رسد، می‌فرماید: «اما پی‌آمدهای دنیوی سَبُک شمردن نماز: ۱. خداوند، برکت را از عمر او برمی‌دارد؛ ۲. خداوند، برکت را از روزی او برمی‌دارد؛ ۳. خداوند ، سیمای (نشان) صالحان را از چهره او می‌زداید؛ ۴. هر عملی را که انجام می‌دهد، پاداش نمی‌یابد؛ ۵. دعایش به آسمان، بالا نمی‌رود؛ ۶. در دعای صالحان، بهره‌ای نخواهد داشت».


۱. دیلمی، حسن، ارشاد القلوب الی الصواب، ج‌۱، ص۱۴۹، قم، شریف رضی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
۲. لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، ص۵۲۴، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
۳. لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، ص۵۲۵، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.‌    
۴. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج‌۷۵، ص۷۲، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۵. صدوق، محمد بن علی‌، معانی الاخبار، ص۲۷۱، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۳ق.    
۶. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج‌۶۳، ص۳۱۴، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۷. ابوشجاع دیلمی، شیرویه بن شهردار، الفردوس بماثور الخطاب، ج۳، ص۵۹۱، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
۸. بقره/سوره۲، آیه۱۶۸.    
۹. ابوالقاسم طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الاوسط، ج۶، ص۳۱۰، قاهره، دارالحرمین، بی‌تا.
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۱۹۰.    
۱۱. قادری هندی، علاء‌الدین علی بن حسام‌الدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج۳، ص۵۰۳، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم، ۱۴۰۱ق.
۱۲. هیثمی، نور‌الدین علی بن ابی‌بکر، مجمع الزوائد، ج۵، ص۴۲۳، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۱ق.
۱۳. صدوق، محمد بن علی‌، خصال، ج‌۱، ص۳۳۷، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.    
۱۴. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج‌۲، ص۳۳۴، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۱۵. غزالی طوسی، ابوحامد محمد، احیاء علوم‌الدین، ج۳، ص۱۶۷، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.    
۱۶. حلوانی، حسین بن محمد، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص۳۷، قم، مدرسة الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.    
۱۷. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج‌۲، ص۴۴۸، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۱۸. حلوانی، حسین بن محمد، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص۳۷، قم، مدرسة الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.    
۱۹. منذری، عبدالعظیم بن عبدالقوی، الترغیب و الترهیب من الحدیث الشریف، ج۳، ص۱۶۴، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
۲۰. صدوق، محمد بن علی‌، الامالی، ص۳۰۸، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.
۲۱. طبرسی، علی بن حسن، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، ص۵۰، نجف اشرف، المکتبة الحیدریة، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.
۲۲. ابن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل و نجاح المسائل، ص۲۲، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.    



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «موانع استجابت دعا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۶/۱۷.    



جعبه ابزار