مقصود آیه 216 سوره بقره

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

کلیدواژه: سوره بقره، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، جهاد، مصلحت الهی.

پرسش: آیا محتوای آیه ۲۱۶ سوره بقره فقط ناظر به یک نبرد در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است و یا شامل زمان‌های دیگر و نیز دشواری‌هایی ‌غیر از جنگ هم می‌شود؟

پاسخ اجمالی: شان نزول این آیه در مورد کراهت برخی افراد از رفتن به جهاد است اما پیام انتهایی آیه «وَ عَسی‌ اَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ...» ، بسیار گسترده بوده و اختصاص به عبادت خاص، دشواری‌های خاص، زمان و مکان خاص و... نداشته و شامل تمامشان خواهد شد.

---

در آموزه‌های دینی بارها به این نکته اشاره شده است که انسان‌ها توان درک اهداف، پیامدها و واقعیت درونی بسیاری از حوادث و رخدادها را ندارند؛ از‌این‌رو گاه تصورشان آن است که موضوعی به ضررشان است، در حالی‌ که در واقع نفعی در آن رخداد نهفته است؛ و گاه امری را به نفع خود می‌پندارند، با آن‌که در واقع بر ضرر آنها است.
خدای متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتالُ وَ هُوَ کُرْهٌ لَکُمْ وَ عَسی‌ اَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ عَسی‌ اَنْ تُحِبُّوا شَیْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ اَنْتُمْ لا تَعْلَمُون؛ جهاد در راه خدا، بر شما مقرّر شد، در حالی‌که برایتان ناخوشایند است. چه‌بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آن‌که خیر ِ شما در آن است و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آن‌که [[|شر]] شما در آن است و خدا می‌داند، و شما نمی‌دانید.»
اگرچه شان نزول این آیه در مورد کراهت برخی افراد از رفتن به جهاد (آن هم در غزوه‌های خاص) است، اما پیام انتهایی آیه «وَ عَسی‌ اَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ...»، بسیار گسترده بوده و اختصاص به عبادت خاص، دشواری‌های خاص، زمان و مکان خاص و... نداشته و شامل تمامشان خواهد شد.
امام علی (علیه‌السّلام) در این زمینه فرمود: «چه‌بسا انسان نسبت به چیزی حریص است و آن‌را می‌طلبد و چون به آن دسترسی پیدا کرد، دوست می‌دارد که‌ ای کاش! اصلاً به آن نمی‌رسید».

---