مقام معلم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مقام معلم، کلام معلم، عبد.
پرسش: آیا نسبت دادن «
مَن علّمنی حَرفاً کنتُ لَه عَبداً» به
امام علی علیه‌السلام درست است یا این‌که کلام مشهوری می‌باشد؟
پاسخ:
این جمله در منابع مشهور و اولیه روایی وجود ندارد؛ اما در پاره‌ای از کتاب‌هایی که جنبه روایتی ندارند، اما به مناسبت، گاه روایاتی در آنها مشاهده می‌شود، عبارت «
من علمنی حرفاً صیّرنی عبداً» به‌عنوان
حدیث ذکر شده است.
و در برخی کتاب‌های دیگری از این دست، جمله «
مَن علّمنی حَرفاً کنتُ لَه عَبداً »
به‌عنوان حدیثی بدون سند به امام علی ـ علیه‌السلام ـ نسبت داده شده است.
اما در برخی دیگر از کتاب‌ها این جمله از شخصی به نام شعبه («
من کتبت عنه أربعة أحادیث فأنا عبده، و من علمنی حرفا کنت له عبدا »)
و یا به‌عنوان یک کلام مشهور («والمشهور علی الألسنة...»)
بر سر
زبان‌ها نقل شده است.
هم‌چنین روایتی به‌طور مرسل از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل شده است که از جهت معنا و مضمون با جمله مورد بحث یکی است:
«
رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ أَنَّهُ قَالَ مَنْ عَلَّمَ شَخْصاً مَسْأَلَةً فَقَدْ مَلَکَ رَقَبَتَهُ فَقِیلَ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَ یَبِیعُهُ فَقَالَ لَا وَ لَکِنْ یَأْمُرُهُ وَ یَنْهَاه»؛ پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: «هرکس مسئله‌ای را به کسی یاد دهد، پس محققاً
مالک او شده است». از حضرتشان پرسیده شد: آیا این استاد می‌تواند شاگردش را ـ به‌عنوان بنده ـ بفروشد؟! ایشان پاسخ دادند: «نه، اما
حق امر و نهی به او را دارد».
به‌هر‌حال چه این جمله
حدیث باشد و چه نباشد؛ کلام حکیمانه‌ای است که در بزرگ‌داشت
مقام معلم، بسیار ارزنده می‌باشد
و نیز با روایاتی به همین مضمون تأیید و تقویت می‌شود و مقصود این است که؛ وقتی کسی به شخصی چیزی یاد دهد، چنان تأثیری بر روی او می‌گذارد که گویا همچون
عبد او را تحت تأثیر کلام خود قرار می‌دهد. به دیگر
سخن، دل‌هایی که مشتاق کلام معلم است، از کلام او رمق می‌گیرند و از حرکت او روان به شوق و تکاپو می‌افتد و در برابر کردار و رفتار معلم؛ دل، خاضع و خاشع می‌گردد، و فروغ بینش او روان متعلمان را می‌نوازد و بنده خود می‌سازد.
پایگاه اسلام کوئست.
