مقام امام زمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عراق، مقام امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، نعمانیه، شهر واسط، ابی‌جواد نعمانی، عبدالواحد بن صفی نعمانی.
پرسش: آیا مقام امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) در شهر «نعمانیه» عراق دارای سند است؟
پاسخ:
«نُعمانیه»، شهری در عراق و در ساحل رودخانه دجله است. این محل، در جنوب شرقی
بغداد و نزدیک به واسط، واقع شده است.
امروزه در حوالی شهر نعمانیه - که از توابع استان واسط است - مقام شریفی قرار دارد که به آن، «مقام
امام مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)» می‌گویند. این مقام، در مسیر جاده اصلی بین شهر نعمانیه و شهر کوت قرار دارد.
برای این
مقام،
تاریخ روشنی ذکر نشده است، جز حکایت ابی‌جواد نعمانی که مرحوم
محدث نوری از کتاب «ریاض العلماء» نوشته میرزا عبدالله اصفهانی (مشهور به افندی) نقل می‌کند. اما پنج جلد از اصول ده‌گانه کتاب «ریاض العلماء» تألیف میرزا عبدالله افندی مفقود است که گفته‌اند تا سال ۱۰۳۷ق موجود بود. این
کتاب، بعدها براساس حروف الفبا، در سال ۱۴۰۱ق در شهر
قم، به کوشش و تحقیق آقایان سید محمود مرعشی نجفی و سید احمد حسینی به چاپ رسیده، ولی این حکایت، در این چاپ موجود نیست و شاید در جلدهایی بود که از بین رفته است.
به هر حال محدث نوری در «نجم الثاقب» حکایتی را با این مقدمه نقل می‌کند که میرزا عبدالله اصفهانی (افندی) در معرفی شیخ ابی‌جواد نعمانی می‌گوید: «ابی‌جواد نعمانی، از افرادی است که
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) را در زمان
غیبت کبرا دیده و از آن حضرت
روایت کرده است».
سپس می‌نویسد:
در برخی جاها خطی از شیخ زین الدین علی بن حسن بن محمد خازن حائری، شاگرد
شهید اول نقل شده است که؛ ابی‌جواد نعمانی، مولایمان، امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) را دیده و از حضرت می‌پرسد: ای مولای من! برای شما مقامی در شهر نعمانیه و مقامی در شهر حله است؛ چه هنگام در آن دو مقام هستید؟
حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) می‌فرماید: «شب سه‌شنبه و روز سه‌شنبه در نعمانیه و روز جمعه و شب جمعه در حله هستم... هرکس که وارد مقام من شود و ادب کند، آن‌گونه که شایسته است و بر من و امامان
معصوم (علیهم‌السلام) سلام دهد و دوازده مرتبه
صلوات بر من و ایشان بفرستد، سپس دو رکعت
نماز بخواند و
خدا را با این دو مناجات بخواند، هر چه بخواهد،
خداوند به او خواهد داد و غفران و مغفرت خود را شامل حالش خواهد کرد».
گفتم: ای مولای من! آن مناجات و
دعا را به من بیاموزید. حضرت فرمود: «بگو: اللّهمّ قد اخذ التأدیب منّی حتّی مسّنی الضرّ و انت ارحم الراحمین و ان کان ما اقترفته من الذنوب استحق به اضعاف اضعاف ما ادبتنی به و انت حلیم ذو اناة تعفو عن کثیر حتی یسبق عفوک و رحمتک و عذابک». (خدایا! (به خاطر گناهان و نافرمانی‌هایم) تأدیب (به وسیله گرفتاری‌ها و مصائب) مرا فرا گرفت تا آن‌جا که به سختی افتادم و تو مهربان‌ترین مهربانانی؛ هر چند آنچه از گناهان مرتکب شده‌ام چندین برابر آن است که مرا بدان تأدیب فرموده‌ای، و تو بردبار بخشنده‌ای هستی که از بسیاری (از گناهان و خطاها) می‌گذری تا جایی که عفو و رحمتت بر عذابت پیشی گیرند.)و سه بار این دعا را تکرار کرد تا آن را یاد گرفتم.
با قطع نظر از کلام مرحوم محدث نوری، در کتاب‌های رجالی، برای ابی‌جواد نعمانی زندگی‌نامه‌ای نیافتیم. البته احتمال دارد وی، همان متکلم
عالم و الگوی عارفان، عبدالواحد بن صفی نعمانی(م ۷۹۳ق)، صاحب کتاب «نهج السداد فی شرح الاعتقاد» باشد
که در کتاب «ریاض العلماء»
ذکر شده است؛
زیرا در برخی موارد، در کتاب‌های رجالی،
اسم فردی با
کنیه ذکر می‌شود و در جای دیگر، با اسم و
لقب. این گفته میرزا عبدالله افندی این احتمال را تقویت می‌کند: «عصر عبدالواحد بن صفی نعمانی معین نشده است و من گمان می‌کنم ابن ابی‌جواد نعمانی از شاگردان شهید اول یا شاگرد شاگردان او بود».
از
شناخت تاریخ نقل‌کننده حکایت -که متوفای سال ۷۹۳ ق بوده – می‌توان دریافت که
مقام امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در نعمانیه، در قرن هشتم هجری و چه‌بسا پیش از آن هم وجود داشته است؛ زیرا از پرسش او که: «ای مولای من! برای شما مقامی در نعمانیه و مقامی در حله است؛ شما چه موقع در آن دو مقام هستید؟» معلوم می‌شود این مقام پیشتر ساخته شده و بین مردم هم معروف و مشهور بوده است.
بنابر این نقل، می‌توان گفت:
زیارت این مقام، در شب سه‌شنبه و روز سه‌شنبه به قصد رجاء و
امید ثواب ایرادی ندارد و طبیعتاً نباید به دنبال منبعی برای این‌گونه مقام‌ها در روایاتی باشیم که قبل از زمان
غیبت صادر شده‌اند.
در نهایت باید گفت که هرچه
مسجد و یادمان برای
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) ساخته شود، ارزشمند است و ارتباط با خدا و اولیای او در آن مکان‌ها بی‌پاداش نیست؛ اما در مورد آنها اولاً نباید ادعاهایی را مطرح کرد که قابل اثبات نیستند و ثانیاً نباید به صورت قطعی، امکان تشرف افراد در این مقام‌ها را انکار نمود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مقام امام زمان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.
