معنای کلمه الی در آیه وضو
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سیره،
وضو ،
اذان،
نماز،
تیمم.
پرسش: کلمه «الی» در
آیه وضو ، با توجه به شیوه وضو ساختن
اهل تسنن به چه معناست؟ و
سیره پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این باره چیست؟
پاسخ: درباره کلمه «الی» در آیه وضو باید گفت که فقط برای بیان حد شستن و مقدار آن می‌باشد نه کیفیت شستن؛ یعنی در آیه، حد و مقدار دست که باید در وضو شسته شود تا آرنج تعیین شده است و «الی» به معنای غایت است اما غایت مغسول نه
غسل و از آنجایی که وقتی گفته شود دستی را بشویید ممکن است به ذهن بیاید که اگر دستها را تا مچ بشوییم کافی است، برای رفع این توهم، فرموده است تا آرنج بشویید. لذا فقهای
شیعه در وضو، شستن دستها را از بالا به پایین
واجب می‌دانند و عمل و سنت رسول الله را، که به وسیله
اهل بیت (علیه‌السّلام) آن حضرت بیان شده است، بهترین گواه بر این معنا می‌دانند. و اهل تسنن هم گرچه الی را به معنای «به سوی» گرفته‌اند و از این جهت شستن از پایین به بالا را بهتر می‌دانند،اما در عین حال می‌گویند شخص مختار است که دستها را از پایین به بالا یا به عکس بشوید، پس آنها هم از کلمه «الی» وجوب شستن از نوک انگشتان تا آرنج را استفاده نکرده‌اند.
قبل از پرداختن به سؤال لازم است به عنوان مقدمه ذکر نمائیم:
فقهای شیعه معتقدند که برای وضو ساختن، شستن دستها از بالا به پایین
واجب است ولی اهل تسنن به اتفاق می‌گویند: شخص مخیر است دستها را از پایین به بالا یا به عکس بشوید ولی شستن از پایین (از سر انگشتها) به بالا
مستحب است.
دلیل فقهای شیعه، روایات بیانیه‌ای است، که می‌فرمایند: رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دستها را از بالا به پایین می‌شست
و روایت صحیحه‌ای که
امامان معصوم (علیه‌السّلام) در مقام
تفسیر آیه مربوط به وضو
فرموده‌اند: «باید دستها را از بالا به پایین بشویید
».
اما درباره کلمه "الی" در این آیه شریفه قرآن: «یا ایها الذین آمنوا اذا قمتم الی الصلاة فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی المرافق...»؛ ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! هنگامی که به
نماز می‌ایستید، صورت و دستها را تا آرنج بشویید...»، باید گفت که فقط برای بیان حد شستن و مقدار آن می‌باشد نه کیفیت شستن.
توضیح اینکه: در آیه مبارکه حد و مقدار دست که باید در وضو شسته شود تا آرنج («مرافق» جمع «مرفق» به معنای «آرنج» است.) تعیین شده است، و از آنجایی که وقتی گفته شود دست را بشویید، ممکن است به ذهن بیاید که اگر دستها را تا مچ بشوییم، کافی است؛ چرا که عرفا این مقدار شسته می‌شود. برای رفع این توهم فرموده است، تا آرنج بشویید.
برای روشن شدن آنچه ذکر شد می‌توان از این مثال بهره جست که مثلا؛ به خادم مسجد می‌گویند: «اکنس المسجد من الباب الی المحراب»؛ مسجد را از درب آن تا محراب جارو بزن، در اینجا منظور گوینده بیان حد و مقداری است که باید جارو زده شود و نمی‌خواهد بگوید از کجا شروع و به کجا ختم کن، خصوصا که در آیه، کلمه «من» نیامده است.
پس کلمه «الی» در آیه فوق، به نحو
استحباب هم نمی‌گوید که دستها را از سر انگشتان به طرف آرنج بشویید.
عمل و سنت رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که به وسیله
اهل بیت آن حضرت بیان شده است، بهترین گواه بر این معنا می‌باشد.
پس "الی" یا به معنای "غایت" (تا) است، اما غایت مغسول (یعنی محدوده دستی که باید شسته شود تا آرنج است.) نه غسل و شستن (یعنی نه اینکه شستن تا آرنج است و از این جهت توهم شود که کیفیت شستن باید به سمت و سوی آرنج باشد.)، و یا طبق فرمایش
شیخ طوسی، به معنای "من" (از) یا "مع" (با)؛ می‌باشد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «معنای کلمه الی در آیه وضو»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۲/۲۳۰.
