• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

معجزه حضرت یوسف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: معجزه، حضرت یوسف (علیه‌السلام)، خوارق عادت، تعبیر خواب.

پرسش: معجزه حضرت یوسف (علیه‌السلام) چه بود؟ آیا تعبیر خواب هم معجزه محسوب می‌شود یا علم خدادادی؟

پاسخ: اصولاً در دوره حضرت یوسف (علیه‌السلام)، تعبیر خواب از علوم پیشرفته زمان محسوب می‌شد و شاید به همین دلیل پیامبر آن عصر (حضرت یوسف (علیه‌السلام)) نیز، از چنین علمی در حد عالی برخوردار بود که در واقع یک اعجاز برای او محسوب می‌شد.

قبل از پرداختن به پاسخ لازم است تعریفی از معجزه داشته باشیم.


دانشمندان اسلامی در تعریف معجزه گفته‌اند:
[۱] علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، با تعلیق و تصحیح آیت‌الله حسن‌زاده آملی، ص۳۵۰ – ۳۵۳.    
[۲] طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۵۸ - ۹۰.    
[۳] طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱، ص۹۳ – ۱۴۰.    
[۴] تعلیقات آیت‌الله حسن‌زاده بر کشف المراد، ص۵۹۵.
[۵] مکارم شیرازی، ناصر، رهبران بزرگ و مسئولیت‌های بزرگ‌تر، ص۱۱۹ - ۱۵۳.
[۶] مطهری، مرتضی، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۱۷۹، چاپ جامعه مدرسین، ۱۳۶۲.
[۷] مطهری، مرتضی، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۲۰۸، چاپ جامعه مدرسین، ۱۳۶۲.
[۸] حسن‌زاده آملی، حسن، انسان کامل از دیدگاه نهج‌البلاغه، ص۸ - ۲۱.
[۹] ملک‌شاهی، ترجمه و شرح اشارات ابن سینا، ص۴۶۶ - ۴۹۱.
[۱۰] ملاصدرا، صدرالدین، محمد بن ابراهیم، شواهد الربوبیة، ص۳۴۰ – ۳۴۹، با حواشی مرحوم سبزواری و تعلیق و تصحیح و مقدمه سید جلال آشتیانی چاپ دوم.
[۱۱] ملاصدرا، صدرالدین، محمد بن ابراهیم، فصل فی اصول المعجزات و خوارق العادات، مبدا و معاد، ص۵۳۸ - ۵۴۹، ترجمه احمد بن محمد حسینی اردکانی، به کوشش عبدالله نورانی.
"معجزه، امر خارق عادتی است که مقرون به تحدی باشد و از طرفی مطابقت با ادعا داشته باشد".

خوارق عادات، رویدادهایی هستند که برخلاف عادت امور و اشیا و عمل‌کرد معهود قوانین طبیعی می‌باشند.

این‌که گفته شد: معجزه، خارق عادت است، نه بدین معناست که معجزه، استثنایی است از قانون علیت. معجزه، نفی علل نیست؛ چون قانون علیت، هم مورد پذیرش برهان است و هم قرآن.
به عبارت دیگر، صرف خارق عادت بودن امری، معجزه به حساب نمی‌آید؛ بلکه در صورتی امر خارق عادت، معجزه است که همراه با تحدی و از طرفی مطابقت با آن ادعا داشته باشد".

پس با توجه به مطالب بالا تعبیر خواب می‌تواند معجزه باشد؛ ولی نه در هر زمان و در مورد هر پیامبری؛ بلکه با شرایط خودش که ذکر شد.
از طرف دیگر معجزه بودن تعبیر خواب نه تنها با علم خدادادی بودن آن منافاتی ندارد؛ بلکه لازمه آن است.

هم‌چنین منافاتی بین معجزه بودن تعبیر خواب و این‌که دیگران نیز مراتب پایین‌تری از آن را بهره‌مند باشند، نیست؛ مثل معجزه بودن فصاحت و بلاغت قرآن که منافات ندارد عده‌ای مراتب پایین‌تری از فصاحت و بلاغت را بهره‌مند باشند.
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۳۶۲، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۶۵.    


نکته قابل توجه این است که بین معجزه و علوم متداول در بین مردم رابطه تنگاتنگی وجود دارد. معجزه هر پیامبری باید از پیشرفته‌ترین دانش‌های زمان خودش باشد تا هنگام عاجز ماندن دانشمندان آن عصر از مقابله با آن یقین حاصل شود که این علم سرچشمه الهی دارد، نه انسانی؛ مثلاً تبدیل شدن عصای حضرت موسی (علیه‌السلام) با پیشرفت سحر و شفای مرض‌های لاعلاج و زنده کردن مردگان توسط حضرت عیسی (علیه‌السلام) با پیشرفت دانش پزشکی و قرآن عربی فصیح بی‌مانند با به اوج رسیدن فصاحت و بلاغت، رابطه‌ای جدی دارد؛ ازاین‌رو می‌گوییم که «تعبیر خواب» هم معجزه حضرت یوسف (علیه‌السلام) محسوب می‌شود.

خواب‌های متعددی که در سوره یوسف به آن اشاره شده ـ از خواب خود یوسف گرفته تا خواب زندانیان، تا خواب فرعون مصر و اهمیت فراوانی که مردم آن عصر به تعبیر خواب می‌دادند ـ نشان می‌دهد که اصولاً در آن عصر تعبیر خواب از علوم پیشرفته زمان محسوب می‌شد و شاید به همین دلیل پیامبر آن عصر (حضرت یوسف (علیه‌السلام)) نیز از چنین علمی در حد عالی برخوردار بود که در واقع یک اعجاز برای او محسوب می‌شد.
[۱۳] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۴۲۸، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۶۵.    


۱. ↑ علامه حلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، با تعلیق و تصحیح آیت‌الله حسن‌زاده آملی، ص۳۵۰ – ۳۵۳.    
۲. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۵۸ - ۹۰.    
۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱، ص۹۳ – ۱۴۰.    
۴. ↑ تعلیقات آیت‌الله حسن‌زاده بر کشف المراد، ص۵۹۵.
۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، رهبران بزرگ و مسئولیت‌های بزرگ‌تر، ص۱۱۹ - ۱۵۳.
۶. ↑ مطهری، مرتضی، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۱۷۹، چاپ جامعه مدرسین، ۱۳۶۲.
۷. ↑ مطهری، مرتضی، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۲۰۸، چاپ جامعه مدرسین، ۱۳۶۲.
۸. ↑ حسن‌زاده آملی، حسن، انسان کامل از دیدگاه نهج‌البلاغه، ص۸ - ۲۱.
۹. ↑ ملک‌شاهی، ترجمه و شرح اشارات ابن سینا، ص۴۶۶ - ۴۹۱.
۱۰. ↑ ملاصدرا، صدرالدین، محمد بن ابراهیم، شواهد الربوبیة، ص۳۴۰ – ۳۴۹، با حواشی مرحوم سبزواری و تعلیق و تصحیح و مقدمه سید جلال آشتیانی چاپ دوم.
۱۱. ↑ ملاصدرا، صدرالدین، محمد بن ابراهیم، فصل فی اصول المعجزات و خوارق العادات، مبدا و معاد، ص۵۳۸ - ۵۴۹، ترجمه احمد بن محمد حسینی اردکانی، به کوشش عبدالله نورانی.
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۳۶۲، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۶۵.    
۱۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۴۲۸، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ هفتم، ۱۳۶۵.    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «معجزه حضرت یوسف (علیه‌السلام)»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۵/۱۳.    



جعبه ابزار