مراحل و شیوه امر به معروف و نهی از منکر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امر به معروف ،
نهی از منکر ، مراحل امر به معروف و نهی از منکر، شیوه امر به معروف و نهی از منکر.
پرسش: چگونه می‌توان فردی را امر به معروف و نهی از منکر کرد و مراحل آن را نام ببرید!
پاسخ: ابتدا مراحل امر به معروف و نهی از منکر را ذکر کرده و سپس شیوه آن را بیان می‌کنیم.
:
دانشمندان
اسلامی برای امر به معروف و نهی از منکر چهار مرحله را ذکر کرده‌اند که در
سیره ائمه مشاهده می‌شود.
گاهی شخصی
منکر را انجام و یا معروفی را ترک می‌کند ولی آمادگی برای اصلاح دارد که تنها با اظهار
خشم پی به عمل ناپسند خود می‌برد
معروف محسوب می‌شود، نمونه‌اش برخورد
پیامبر ( صلی الله علیه وآله) با
حضرت فاطمه (علیها السلام) که پرده‌ای در خانه دخترش دید با اخم کردن فاطمه متوجه شد و پرده را باز کرد و...
باید برای این فریضه الهی از نعمت زبان و بیان استفاده کرد که این گاهی به صورت گفتگوی شخصی است که مخاطب یک یا چند نفر است گاهی روی سخن با جمع است و گاهی به صورت گفتگوی دو جانبه است.
برای خشکانیدن زمینه منکر و
گناه باید اقدامات عملی انجام بدهیم که این زمینه خود گاهی اقتصادی یا جنسی و یا فکری است.
این کار از نظر روحی خیلی تأثیر می‌گذارد. در
صدر اسلام افرادی بودند که پیامبر
خدا دستور داده بود با آنان
معاشرت نکنند و سخن نگویند و این خود بهترین کار بود تا خویش را اصلاح کنند.
اما با شیوه‌های مختلفی می‌شود فرد یا افرادی را
امر به معروف و
نهی از منکر کرد که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
با سخن گفتن مخاطب را متوجه کند که وظیفه دارد معروف را انجام و منکر را ترک کند که علی هذا در وهله اول از جملات پندآمیز و به صورت لین و نرم و... استفاده کند و از
خشونت بپرهیزد. روی این جهت خدا به
موسی (علیه السلام)دستور می‌دهد که از کلام نرم استفاده کن:"به سوی
فرعون بروید که طغیان پیشه کرده و با قول نرم با او سخن بگوئید".
رسول خدا هم فرمود: با نرمی سخن گفتن میمنت دارد و خشونت
نُحوست .
در ابتدا دل‌های
انسان رو گردان است ولی وقتی کسی در جذب مهارت داشت به آن شخص روی آورده او را پذیرا می‌شوند و پس از جلب
اعتماد می‌توان در آن‌ها نفوذ کرد.
در این رابطه
امام علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: دل‌های مردم وحشی است هر کس قلوب آن‌ها را جذب کند به او روی خواهند آورد.
این جلب اعتماد در صورتی حاصل می‌شود که مخاطب را از خود بداند.
لقمان وقتی نهی از منکر می‌کند تعبیر به فرزندم می‌کند( یا بنی لا تشرک باللّه).
اگر شخصی مرتکب جرم و گناهی شد در وهله اول به صورت پنهانی به او
تذکر داده شود تا به
شخصیت او لطمه‌ای وارد نشود.
در صدر اسلام مسلمانان به
بت پرستان توهین می‌کردند آیه نازل شد که شما
مؤمنان بر آنان که غیر خدا را می‌خوانند
دشنام ندهید تا مبادا آن‌ها هم از روی
دشمنی خدا را دشنام دهند.
کسی عقیده‌اش برای او ارزش دارد و باید محترم شمرده شود.
به این معنا که شخصی را که نهی از منکر می‌کنیم
فراغت او را پر کنیم با ایجاد مراکز
فرهنگی و هنری و ورزشی و... با این روش می‌شود جلو بسیاری از منکرات را کاهش داد.
شهید مطهری نقل می‌کند که در یکی از شهرهای کوچک آمریکا زنان مبتلا به
قمار بازی شده بودند ابتدا کشیش‌ها و روزنامه نویس‌ها و... تا توانستند راجع به بدی
قمار سخن گفتند، ولی اثر نکرد تا آن که شهردار به فکر افتاد و چند باشگاه و نمایشگاه هنری زنانه دایر کرد زنان سرگرم شدند دو سال گذشت و تمام زنان قمار را به کلی فراموش کردند.
گاهی مستقیماً با مخاطب گفتگو کردن اثر می‌بخشد ولی گاهی شرائط زمان یا مکان یا وضعیت اشخاص مورد خطاب اقتضا نمی‌کند که مخاطب را به طور مستقیم امر و نهی کند بلکه باید از شیوه غیر مستقیم استفاده کرد.
بدین معنا که در مسائلی که به اقتضاء شرایط زمانی یا فردی لازم است برای تأثیر گذاری در مخاطب به تدریج و کم کم پیش برویم و بهره بگیریم چون اگر غیر از این باشد یا تأثیر ندارد یا اثر منفی می‌گذارد مثلا شخصی غیر مذهبی را اگر بخواهیم به
ارزش‌های مذهبی و دینی گرایش بدهیم نمی‌توان از همان روز اول همه مسائل مربوط به
واجبات و... را به او آموخت نمونه‌اش روایت مفصّلی است از
امام صادق ( علیه‌السلام) که خلاصه‌اش این است که مردی
مسیحی در همسایگی مرد
مسلمانی قرار داشت همسایه مسلمان، مرد مسیحی را دعوت به
اسلام کرد و او مسلمان شد پیش از
اذان صبح درب خانه او را کوبید و او را به
مسجد برد و تا غروب او را در مسجد نگه داشت روز بعد که به سراغ او رفت گفت من کار دارم سراغ بیکاری برو...
ارشاد از نکات مورد اتفاق شروع شود و از چیزهایی که بین ما و شخص مورد اختلاف است پرهیز شود ابتدا صحبت بر محور نقاط مشترک باشد تا بعد از آن به مسائل اختلافی برسیم.
سایت اندیشه قم.
