محیط
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: صفات خداوند، خدا.
پرسش: محیط (به‌عنوان صفت
خداوند) را توضیح دهید؟
صفت «مُحیط (فراگیرنده)»،
اسم فاعل از «احاطَ، یُحیطُ» و از ریشه «حوط» به‌معنای «حلقه زدن چیزی بر چیز دیگر» است. حوُط، چیز گردی از
نقره است که زن بر پیشانی خود می‌بندد.
حائط، به معنای دیوار است؛ چون دیوار، اشیای درون خود را فرا می‌گیرد. جمله «احاط القوم بالبلد احاطةً»، به این معناست که: «مردم از همه طرف به دور شهر، حلقه زدند». از سوی دیگر، حَوَطَ، در نگه‌داری و مراقبت نیز بکار می‌رود.
ابن اثیر گفته است: حاطه، یحوطه، حوطاً و حیاطةً، وقتی بکار می‌رود که کسی چیزی را نگه‌داری و مراقبت، و از آن دفاع کند و همه توجّه خود را معطوف بر مصالح (منافع) آن نماید.
و مناسبت میان حلقه زدن و دور چیزی چرخیدن، و نگه‌داری و مراقبت، روشن است. گویا نگه‌داری کننده از چیزی، با حلقه زدن و دور آن چیز چرخیدن، آن را از آسیب‌ها و خطرها حفظ می‌کند. جمله «اَحطتُ به علماً»، بدین معناست که دانش من، آن را از هر سو فرا گرفته (بدان احاطه یافته) است و به آن آگاهی دارم و چیزی از آن، از دست نرفته است.
برگرفته‌ها از ریشه «حوط»، سیزده بار در قرآن کریم به خداوند نسبت داده شده است. صفت «مُحیط» سه بار به صورت «بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ؛
به آنچه می‌کنند، فراگیرنده است» دو بار به صورت «بِکُلِّ شَیْءٍ مُحِیطُ؛
همه چیز را فراگیرنده است»، یک بار به صورت «بِمَا تَعْمَلُونَ مُّحِیطٌ؛
به آنچه می‌کنید، فراگیرنده است»، یک بار به صورت «و اللّهُ مُحِیطُ بِالْکَـفِرِینَ؛
و خدا فراگیرنده
کافران است»، و یک بار به صورت «مِن وَرَائِهِم مُّحِیطُ؛
از هر سو، آنان را فراگیرنده است» بکار رفته است.
در قرآن و احادیث، خداوند، محیط بر هر چیزی از جمله انسان‌ها دانسته شده است و این احاطه، از جهت
علم و
قدرت اوست (چنان‌که در
آیه: «وَ اَنَّ اللَّهَ قَدْ اَحَاطَ بِکُلِّ شَیْءٍ عِلْمَا؛
و خداوند به همه چیز، احاطه علمی دارد» آمده است) نه با ذاتش (به این معنا که ذات خدا در اشیا حلول کند.) ؛ چون مکان‌ها محدودند و جهت‌های چهارگانه آنها را در برگرفته‌اند و اگر
[احاطه خدا
] با ذاتش بود، ذات خدا الزاما دارای جهت‌های چهارگانه می‌شد؛
[یعنی خدا، بالا و پایین و چپ و راست پیدا می‌کرد.
]
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «محیط» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۳/۱.
