متن قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: متن قرآن،
مفاهیم قرآنی،
دعا،
روایت.
پرسش: آیا می‌توان متن قرآن را در دعاها و
مناجات ها تغییر داده و یا ضمایمی بدان افزود؟
پاسخ: اگر هر متنی درصدد بیان نص و صریح آیات
قرآن باشد، تغییر در عبارات قرآنی در آن روا نیست؛ اما اگر شخصی بخواهد با الهام از متون قرآنی، دعا یا مناجاتی با خدا داشته باشد، تغییر در عبارات ایرادی ندارد؛ به‌عنوان نمونه، اگر خدا در قرآن بگوید که اوست که مردگان را زنده می‌کند (
أَنَّهُ یُحْیِ الْمَوْتی) و اوست که انسان‌ها را از گور بیرون می‌آورد (
أَنَّ اللَّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُور)، ما در مناجات می‌توانیم بگوییم: خدایا! تو
مردگان را زنده می‌کنی و تو
انسان ها را از
قبر بیرون می‌آوری!
برای رسیدن به پاسخ، ابتدا توجه شما را به روایتی از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ جلب می‌کنیم:
تعجب می‌کنم از شخصی که از چهار چیز می‌ترسد، ولی به چهار چیز پناه نمی‌برد:
کسی که
خوف و
ترس بر او چیره شده است، باید متوجه باشد که خدای ـ عزوجل ـ فرموده: «
حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ»؛ «خدا ما را کافی است و او بهترین حامی ماست»؛
زیرا من از خدای ـ عزوجل ـ شنیده‌ام که به دنبال این بیان می‌فرماید: «
فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ»؛ «به همین جهت، آنها (از این میدان) با
نعمت و فضل پروردگارشان، بازگشتند در حالی‌که هیچ ناراحتی به آنان نرسید و از رضای خدا، پیروی کردند و خداوند دارای
فضل و بخشش بزرگی است».
کسی که
اندوه او را فراگرفته است، و متوجه این سخن خدای متعال نیست که «
لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ»؛ «جز تو معبودی نیست! منزهی تو! من از ستمکاران بودم»؛
زیرا من از خداوند ـ عزوجل ـ شنیده‌ام که به دنبال این بیان می‌فرماید: «
فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّیْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ»؛ «ما دعای او را به
اجابت رساندیم و از آن اندوه نجاتش بخشیدیم و این‌گونه
مؤمنان را
نجات می‌دهیم».
کسی که به او
مکر شده و فریبش داده‌اند، چگونه به گفتار
خداوند تعالی پناه نمی‌برد که فرموده است: «
وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبادِ»؛ «من کار خود را به خدا واگذارم که خداوند نسبت به بندگانش بیناست»
و خداوند ـ عزوجل ـ در دنبال آن فرموده: «
فَوَقاهُ اللَّهُ سَیِّئاتِ ما مَکَرُوا»؛ «خداوند او را از نقشه‌های سوء آنها نگه داشت».
کسی که دنیا و زینت آن را می‌خواهد، چگونه به
کلام خداوند تعالی توجه ندارد که: «
ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ»؛ «این نعمتی است که خدا خواسته است؟! قوت (و نیرویی) جز از ناحیه خدا نیست»؛
زیرا خداوند ـ عزوجل ـ به دنبال آن می‌فرماید: «
إِنْ تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنْکَ مالًا وَ وَلَداً فَعَسی رَبِّی أَنْ یُؤْتِیَنِ خَیْراً مِنْ جَنَّتِکَ»؛ «اگر می‌بینی من از نظر
مال و
فرزند از تو کمترم (مطلب مهمی نیست)! شاید پروردگارم بهتر از باغ تو به من بدهد».
همان‌گونه که مشاهده می‌کنید در این
روایت (روایات بالا) که درصدد بیان دقیق عبارات قرآنی است، کلمه «لاحول» نیامده؛ بلکه دقیقاً متن
آیه «
ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» بیان گردیده است؛ اما در روایات دیگر
که دعاهایی برگرفته از مفاهیم قرآنی ارائه می‌شود، برخی متون قرآنی به ضمیمۀ کلمات دیگری در ابتدا، انتها و میانۀ آنها عرضه می‌شود که صد البته به معنای آن نیست که این متون، بخشی از
قرآن می‌باشند. عبارت «
مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» نیز از مصادیق چنین دعاهایی است که بخش ابتدایی و انتهایی آن، نص صریح قرآن بوده و بخش میانی آن «لا حول» دعایی است که ضمیمۀ آیه شده است. در دعاهای دیگری نیز عبارت «
مَا شَاءَ اللَّهُ لَا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» ذکر شده است.
اینکه معصومان ـ علیهم‌السلام ـ با الهام از آیات و مفاهیم قرآنی، دعاها و ذکرهایی را برای
راز و نیاز با پروردگار، درخواست حاجت‌ها و برطرف کردن برخی از بلاها و مشکلات،
آموزش داده و مقصودشان متن دقیق آیه قرآن نباشد، در موارد زیاد دیگری نیز مشاهده می‌شود؛ برای نمونه، در
قرآن کریم آمده است: «
أَنَّ اللَّهَ یَبْعَثُ مَن فیِ الْقُبُور»؛ «خداوند تمام کسانی را که در
قبر ها هستند زنده می‌کند»؛
ولی در دعا با استفاده از معنا و مفهوم این
آیه چنین وارد شده است: «أَنَّکَ تَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُور»،
همچنین در
دعا ی دیگر آمده است: «أَنَّکَ بَاعِثُ مَنْ فِی الْقُبُور».
پایگاه اسلام کوئست.
