• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

لعن پیامبر بر معاویه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کليدواژه: معصوم، زیارت عاشورا، و دیگر زیارات، تبری، لعن.


پرسش: زیارت عاشورا را – با توجه به معنایش- می‌خواندم، که این سؤال مرا به خود مشغول کرد. "اللهم ان هذا یوم تبرکت به بنو امیة و ابن آکلة الاکباد اللعین ابن اللعین علی لسانک و لسان نبیک (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فی کل موطن و موقف وقف فیه نبیک صلی الله علیه و آله" آیا پیامبر در هر منزل و مسکن که توقف داشت معاویة بن ابی سفیان و پسر و پدرش (یزید و ابوسفیان) را لسانا لعن می‌نمود؟ ضمنا لسان خدا یعنی چه؟

پاسخ: مراد از زبان الاهی، همان کلام الاهی است که توسط خداوند به سوی بندگانش القاء می‌شود.
وقتی حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام)، حضرت موسی (علیه‌السّلام) و حضرت عیسی (علیه‌السّلام) از سرزمین کربلا می‌گذشتند، حادثه‌ای برای هر یک اتفاق افتاد که پس از سؤال و جواب بین آن‌ها و خداوند رحمان، خداوند می‌فرماید: قاتل حسین (علیه‌السّلام) ملعون اهل آسمان و زمین است، در این جا هر یک از انبیاء ذکر شده، بر یزید لعنت می‌فرستند.
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز در موارد متعدد بر یزد لعنت فرستاد و لعن آن حضرت در هر جایگاه و مکانی، به معنای تاکید و کثرت لعن، بر یزید است. و نیز لعن‌های عام قرآن کریم شامل معاویة بن ابی سفیان و پسر و پدرش (یزید و ابوسفیان) است.



ظاهرا مراد از عبارت "ابن آکلة الاکباد و اللعین بن اللعین" معاویه است؛ زیرا:
الف: مادرش هند، لقب "جگر خوار" را پس از شهادت حمزه سید الشهداء، از آن خود کرد.
[۲] مقريزی، أحمد بن علي ، النزاع و التخاصم، ص۴۹.
[۴] حیدری فر، مجید،مدرسه عشق، ص۳۸۱، چاپ زائر قم.
[۵] اسدی، حسن، بررسی و تحلیلی پیرامون زیارت عاشورا، ص۲۴۲، ناشر آدینه سبز.

ب: لقب، اللعین بن اللعین، یکی از القاب چندین گانه معاویه است.
[۹] حیدری فر، مجید، مدرسه عشق، ص۳۸۵، چاپ زائر قم.

اما با توجه به عبارت "ذا یوم تبرکت به بنو امیة" که اسم اشاره "ذا"، به روز عاشورا اشاره دارد بعید نیست که منظور از "ابن آکلة الاکباد و اللعین بن اللعین"، یزید باشد.


بدیهی است که مراد از زبان الاهی، همان کلام الاهی است که توسط خداوند به سوی بندگانش القاء می‌شود (گاهی از طریق نزول فرشته وحی ، و گاهی از طریق الهام به قلب ، و گاهی از طریق شنیدن صدا، به این ترتیب که خداوند امواج صوتی را در فضا و اجسام می‌آفریده و از این طریق با پیامبرش صحبت می‌کرده از کسانی که این امتیاز را به روشنی داشته‌اند، موسی بن عمران (علیه‌السّلام) بود که گاهی امواج صوتی را از لابلای " شجره وادی ایمن " و گاهی در "کوه طور" می‌شنید، و لذا لقب کلیم الله به موسی داده شده.) اما با توجه به این که همه انسان‌ها، این شایستگی را ندارند که مخاطب ذات حق تعالی قرار گیرند، نوعا پیام‌های خود را از طریق انبیاء (علیه‌السّلام) و کتاب‌هایی که بر آن‌ها، نازل کرده است، به بشر ابلاغ می‌کند که در خصوص ابلاغ لعن خدا بر یزید به صور متعددی بیان شده است از جمله توسط انبیا (علیه‌السّلام) و قرآن کریم صورت گرفته است که در لعن از طریق انبیاء (علیه‌السّلام) به صورت مشخص نام یزید ذکر شده است ولی در لعن از طریق قرآن کریم (از آن جایی که قرآن یک کتاب هدایت ابدی است، مطالبی را که بیان می‌دارد به صورت کلی است و الا اگر بخواهد جزئیات را بیان کند تنها ذکر ملعونین در تاریخ بشری چندین جلد خواهد بود و در این جا، چون انبیاء و اوصیاء از مفسران کلام الاهی به حساب می‌آیند، موارد و مصادیق شاخص عناوین کلی قرآنی را بیان می‌دارند.) به صورت کلی ذکر گردیده که شامل یزید هم می‌شود. قابل ذکر است که لعن توسط خداوند به معنای دور کردن آنان از رحمت الاهی است.


یزید بن معاویه توسط پیامبران بزرگ مورد لعن و نفرین قرار گرفته است از جمله توسط پیامبران اولی العزم که ما در این جا به یک روایت بسنده می‌کنیم:
روزی حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) از سرزمین کربلا عبور می‌کرد که در آن جا، از اسب بر زمین افتاد و سر مبارک او زخمی شد، حضرت استغفار کرد و عرضه داشت: بار خدایا! چه گناهی از من سر زده است؟ جبرئیل به سوی او فرود آمد و گفت: هیچ گناهی از تو سر نزده است ولی این جا فرزند آخرین پیامبر و جانشین او کشته می‌شود و خون تو برای همدردی با او ریخته شد. حضرت پرسید: قاتل او کیست؟ وی گفت: شخصی است که اهل آسمان‌ها و زمین او را لعنت می‌فرستند. سپس آن حضرت دست هایش را بلند کرد و بر یزید بسیار لعنت فرستاد.
[۱۳] علامة مجلسی، بحار الانوار، ج۵۸، ص۲۴۵.
[۱۴] حیدری فر، مجید، مدرسه عشق، ص۲۸۱.



پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در یکی از سفرها، در نقطه‌ای از مسیرش ایستاد و فرمود: "انا لله و انا الیه راجعون"، و اشک از دیدگان حضرت سرازیر شد، مردم از علت آن جویا شدند، حضرت فرمود: اکنون جبرئیل مرا از نقطه‌ای در کنار شط فرات خبر داد که کربلا نام دارد و فرزندم حسین در آن سرزمین کشته می‌شود. عرض شد! یا رسول الله! چه کسی او را می‌کشد، فرمود: مردی به نام یزید که خدایش لعنت کند... .
[۱۵] سید بن طاووس، اللهوف فی قتلی الطفوف، ص۱۶.
[۱۶] مدرسه عشق، ص۲۸۴، مجید حیدری فر، چاپ زائر قم.

صفیه دختر عبد المطلب می‌گوید: وقتی حسین متولد شد، من او را به پیامبر دادم و پیغمبر زبان خود را در دهان وی گذاشت و حسین زبان را مکید و... پیغمبر میان دو چشم وی را بوسید، آن گاه او را به من داد و گفت: ‌ای فرزندم خداوند لعنت کند قومی را که قاتلان تو هستند. صفیه می‌گوید: عرض کردم، پدر و مادر من فدای تو باد. چه کسی او را می‌کشد؟ فرمود: بازمانده‌ای از گروه یاغیان و سرکشان بنی امیة (لعنهم الله).


در آیاتی از قرآن، عناوینی مورد لعن قرار گرفتند که بنابر روایاتی از شیعه و سنی، یکی از مصادیق بارز آن عناوین، بنی امیه‌اند و یزید نیز از بنی امیه است:

۵.۱ - شجره ملعونه

در سوره اسراء آیه ۶۰ در خصوص این که این خواب چه بوده است و درخت ملعون در آیه چه کسانی هستند، اقوالی مطرح شده است. گروهی از تفاسیر شیعه و سنی ، می‌گویند: خوابی را که رسول خدا دیده، خواب میمون‌هایی بود که بر منبر نبی خاتم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جست و خیز می‌کردند و درخت ملعون، هم همان بنی امیه هستند که یکی پس از دیگری بر تخت خلافت پیامبر اسلام می‌نشینند.
[۲۰] فخر الرازی، تفسیر کبیر، ج۲، ص۲۳۷.
[۲۱] القرطبي، شمس الدين، تفسیر قرطبی، ج۶، و ۳۹۰۲.


۵.۲ - شجره خبیثه

شجره خبیثه (درخت خبیث) همان اعتقاد به کفر و شرک است که رشد و معنویتی ندارد و ریشه‌ای در زمین حقیقت ندارد که امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود: این درخت حکایت حال بنی امیه است.
کسانی که خدا و رسولش را مورد اذیت قرار دهند، مورد لعن در دنیا و آخرت‌اند. و بنابر روایت شیعه و سنی هر کس اهل بیت (علیه‌السّلام) را مورد اذیت قرار بدهد، خدا و رسولش را مورد اذیت قرار داده است.
[۲۶] بخاری،محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ح ۳۵۰۹، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق.
[۲۷] بررسی و تحلیل از زیارات عاشورا، ص۱۱۳.
[۲۸] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ح ۱۳۷۰، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق.
[۲۹] بخاری،محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ح ۳۵۴۱ ، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق.
[۳۰] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ۱۳۶۱، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق.

کسانی که نعمت الاهی را ناسپاسی کنند، قوم خویش را به نیستی و نابودی کشاندند، و به همان جهنم می‌رسانند که بد قرار گاهی است. بنابر روایت شیعه و سنی اینان دو قوم از قریش ؛ یعنی بنی امیه و بنی مخزوم هستند.
[۳۳] سمرقندی، محمد بن مسعود، التفسیر، ج۲، ص۲۲۹.

بنابر روایت شیعه و سنی، بنی امیه از فضایل شب قدر محرومند و در عوض آن به غصب هزار ماه حکومت گذرای دنیوی دل خوش داشتند.
[۳۴] ترمذي، محمد بن عيسى، سنن ترمذی، ج۵، باب تفسیر القرآن، رقم، ۳۳۵۰، دارالکتب الاسلامیه.
[۳۵] تفسیر الکبیر، فخر رازی، ج۳۲، ص۳۱، دار احیاء التراث العربی.


۵.۳ - دیگر ملعون شدگان در قرآن

در قرآن کریم عناوین زیادی مورد لعن قرار گرفته است؛ مانند: لعن بر ظالمین، کافرین، کسی که به عمد مؤمنی را بکشد و.. که بر یزید قابل تطبیق است.
[۴۸] حیدری فر، مجید، مدرسه عشق، ص۴۰۹.



با نگاهی و لو گذرا و سطحی به جنایات یزید و چگونگی شهادت سید الشهدا و همراهان او و با در نظر گرفتن جایگاه امام حسین (علیه‌السّلام) و مقام وراثت او نسبت به همه انبیای الاهی، می‌توان این مطلب را بیان کرد که موردی از موارد لعن قرآنی نیست که یزید جزء ملعونین مسلم آن نباشد.
زشتی و پلیدی کار یزید به گونه‌ای بود که در تاریخ بشریت، پس از شیطان، هیچ کس همانند او مورد لعن قرار نگرفت، کسی که بنابر روایات، همه موجودات دریایی، صحرایی، و هوایی و... او را مورد لعن قرار دادند.
اما این که لعن در هر جایگاه و مکانی، به چه معناست باید گفت که:
۱. این احتمال وجود دارد که به معنای تاکید و کثرت لعن، بر یزید باشد.
۲. لعن به زبان حال نه تنها به زبان قال و گفتار نیز می‌تواند مد نظر باشد، از آن رو که پیامبران در همان حالی که به تبلیغ دین می‌پردازند، با زبان حال دارند مانعین از اجرای آن را لعنت می‌کنند و یزید نیز در واقع مانع اجرای دین بود و از این جهت مورد لعن حالی نبی خاتم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قرار گرفته است.
[۴۹] بررسی و تحلیل از زیارت عاشورا، ص۲۴۶.



۱. ابن اثیر، اسد الغابة، ج۷، ص۲۸۱.    
۲. مقريزی، أحمد بن علي ، النزاع و التخاصم، ص۴۹.
۳. ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۲۵۱.    
۴. حیدری فر، مجید،مدرسه عشق، ص۳۸۱، چاپ زائر قم.
۵. اسدی، حسن، بررسی و تحلیلی پیرامون زیارت عاشورا، ص۲۴۲، ناشر آدینه سبز.
۶. علامه امینی، الغدیر، ج۱۰، ص۸۳.    
۷. علامه امینی، الغدیر، ج۱۰، ص۱۵۶.    
۸. علامه امینی، الغدیر، ج۱۰، ص۱۵۸.    
۹. حیدری فر، مجید، مدرسه عشق، ص۳۸۵، چاپ زائر قم.
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۴، ص۲۱۲، ناشر، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۴ ش، چاپ اول.    
۱۱. طباطبایی، محمد حسین، ترجمه المیزان، ج۱۶، ص۵۲۱، مترجم، موسوی همدانی، سید محمد باقر، ناشر، دفتر انتشارات اسلامی جامعه، مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۳۷۴ ش، چاپ پنجم.    
۱۲. علامة مجلسی، بحار الانوار، ج۵۸، ص۲۴۳.    
۱۳. علامة مجلسی، بحار الانوار، ج۵۸، ص۲۴۵.
۱۴. حیدری فر، مجید، مدرسه عشق، ص۲۸۱.
۱۵. سید بن طاووس، اللهوف فی قتلی الطفوف، ص۱۶.
۱۶. مدرسه عشق، ص۲۸۴، مجید حیدری فر، چاپ زائر قم.
۱۷. علامة مجلسی، بحار الانوار، ج۴۳، ص۲۴۳، المکتبة الاسلامیة    
۱۸. طباطبائی، محمد حسین، المیزان، ج۱۳، ص۱۳۶، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۱۷۱، چاپ نوزدهم، ناشر دارالکتب الاسلامیه.    
۲۰. فخر الرازی، تفسیر کبیر، ج۲، ص۲۳۷.
۲۱. القرطبي، شمس الدين، تفسیر قرطبی، ج۶، و ۳۹۰۲.
۲۲. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۶.    
۲۳. شیخ حویزی، نور الثقلین، ج۲، ص۵۳۸.    
۲۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۱۷۴.    
۲۵. احزاب/سوره۳۳، آیه۵۷.    
۲۶. بخاری،محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ح ۳۵۰۹، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق.
۲۷. بررسی و تحلیل از زیارات عاشورا، ص۱۱۳.
۲۸. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ح ۱۳۷۰، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق.
۲۹. بخاری،محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ح ۳۵۴۱ ، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق.
۳۰. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۳، ۱۳۶۱، دار ابن کثیر، چاپ پنجم، دمشق.
۳۱. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۲۹-۲۸.    
۳۲. امام ثعلبی، ابواسحاق احمد، الکشف و البیان، ج۵، ص۳۱۹، دار احیاء التراث العربی.    
۳۳. سمرقندی، محمد بن مسعود، التفسیر، ج۲، ص۲۲۹.
۳۴. ترمذي، محمد بن عيسى، سنن ترمذی، ج۵، باب تفسیر القرآن، رقم، ۳۳۵۰، دارالکتب الاسلامیه.
۳۵. تفسیر الکبیر، فخر رازی، ج۳۲، ص۳۱، دار احیاء التراث العربی.
۳۶. اعراف/سوره۷، آیه۴۴.    
۳۷. هود/سوره۱۱، آیه۱۸.    
۳۸. غافر/سوره۴۰، آیه۵۲.    
۳۹. احزاب/سوره۳۳، آیه۶۴.    
۴۰. مائده/سوره۵، آیه۷۸.    
۴۱. بقره/سوره۲، آیه۸۹.    
۴۲. نساء/سوره۴، آیه۹۳.    
۴۳. بقره/سوره۲، آیه۸۹.    
۴۴. بقره/سوره۲، آیه۱۵۹.    
۴۵. نور/سوره۲۴، آیه۲۳.    
۴۶. علامة مجلسی، بحار الانوار، ج۴۳، ص۲۴۳.    
۴۷. علامة مجلسی، بحار الانوار، ج۴۴، ص۲۵۰.    
۴۸. حیدری فر، مجید، مدرسه عشق، ص۴۰۹.
۴۹. بررسی و تحلیل از زیارت عاشورا، ص۲۴۶.



پایگاه اسلام کوئست برگرفته از مقاله «لعن پیامبر بر معاویه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۳/۰۵/۰۵.    



جعبه ابزار