لعن ناحق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: لعن ناحق، تکفیر، لعن، گناه، عذاب اخروی.
پرسش: حکم شرعی و اثر لعن و تکفیر ناحق به دیگران چیست؟
پاسخ: در آموزه‌های دینی ما علاوه بر این‌که از
لعن و تکفیر ناحق نسبت به دیگران نهی شده، و
دین اسلام چنین اجازه‌ای را به کسی نداده است، روایاتی نیز از پیشوایان
دین وجود دارد که می‌گوید اگر فردی، کسی را لعن کند که آن شخص مستحق لعن نباشد، این لعن به خود فرد لعنت‌کننده باز می‌گردد.
موضوع مورد پرسش را در چند محور بررسی می‌کنیم:
لعن،
نفرین، تکفیر و ناسزای به دیگران از آن جهت که طرف مورد لعن، تکفیر و... مستحق چنین نسبتی نیست، طبیعی است که از نظر شرع مقدس
اسلام و آموزه‌های دینی، مورد نهی است و برایش
عذاب اخروی در نظر گرفته شده است. این مسئله نه‌تنها از نظر شرع مقدس
اسلام که احکامش از سرِ
حکمت و مصلحت است، مورد پذیرش نیست که هیچ قانون بشری و غیر الاهی نیز چنین مسائلی را مجاز نمی‌شمارند و به
انسان اجازه نمی‌دهد که به حریم
شخصیت شهروندان تجاوز کند و مرتکبان آنها را مورد پی‌گرد قانونی قرار می‌دهند.
تعالیم دینی اسلام به ما می‌آموزد که انسان‌های با
ایمان، نه‌تنها چیزهایی را بر
زبان نمی‌آورند که
گناه باشد و حقی را از کسی تضییع کند که حتی حرف‌ها و سخنانی را که گناه نیست و بار منفی ندارد و در اصطلاح به آن
لغو می‌گویند، نیز بر زبان نمی‌آورند.
قرآن کریم در این باره می‌فرماید: "به‌راستی که
مؤمنان رستگار شدند،.. . آنها که از لغو و بیهودگی روی گردانند".
("در حقیقت لغو همان‌گونه که بعضی مفسران بزرگ گفته‌اند: هر گفتار و عملی است که فایده قابل ملاحظه‌ای نداشته باشد").
این
آیه می‌گوید که در
حقیقت مؤمنان آن‌چنان ساخته شده‌اند که نه‌تنها به اندیشه‌های
باطل و سخنان بی‌اساس و کارهای بیهوده دست نمی‌زنند، بلکه به تعبیر
قرآن از آن روی گردانند، تا چه رسد به این‌که به ناحق دیگران را مورد لعن و تکفیر قرار دهند.
در آموزه‌های دینی ما علاوه بر آن که چنین کارهایی نهی شده است، روایاتی از پیشوایان
دین وجود دارد که می‌گوید؛ اگر لعنی از کسی صادر شود که شخص لعن‌شده مستحق آن نباشد، این لعن به فرد لعنت‌کننده باز می‌گردد:
"وَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ لَعَنَ رَجُلٌ الرِّیحَ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ (صلي‌الله‌عليه‌وآله) فَقَالَ لَا تَلْعَنِ الرِّیحَ فَإِنَّهَا مَأْمُورَةٌ وَ إِنَّهُ مَنْ لَعَنَ شَیْئاً لَیْسَ لَهُ بِأَهْلٍ رَجَعَتِ اللَّعْنَةُ عَلَیْهِ"؛
مردی در محضر
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) باد را لعن کرد، رسول خدا فرمود باد را لعن نکن؛ چرا‌که او از طرف
خدا مأمور است. و همانا کسی که چیزی را لعن کند که او مستحق لعنت نباشد، آن لعنت به شخص لعن‌کننده باز می‌گردد.
در این
روایت چنان‌که پیداست، باد مورد لعن و ناسزا قرار گرفته، نه انسانی که حرمت و احترامش مانند حرمت خانه
کعبه است. و این بیانگر آن است که
انسان باید مواظب رفتار و گفتار خویش باشد، و بدون دلیل و
حجت شرعی نسبت به کاری اقدام نکند به دیگران
قضاوت نکند.
البته
تذکر این نکته ضروری به نظر می رسد که لعن نسبت به افرادی که به اذیت و آزار اولیای خدا پرداخته‌اند، مجاز که رجحان نیز دارد؛ اما آنچه را که بیان شد، با توجه به پرسش مطرح‌شده، درباره کسانی است که به ناحق دیگران را مورد
لعن قرار می‌دهند و تکفیر می‌کنند و شخصیت حقیقی و حقوقی افراد را به چالش می‌کشند، نه کسانی که رسولان و اولیای الاهی را مورد اذیت و آزار قرار داده‌اند که آنها مورد لعن خدا و لعن‌کنندگان‌اند: "کسانی که دلایل روشن، و وسیله هدایتی را که نازل کرده‌ایم، بعد از آنکه در
کتاب برای مردم بیان نمودیم، کتمان کنند، خدا آنها را لعنت می‌کند و همه لعن‌کنندگان نیز، آنها را
لعن می‌کنند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «لعن ناحق»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.
