فهم قرآن و نیاز به سنت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: برهان، قرآن، سنت،
اجماع.
پرسش: برخی قائلند که فهم
قرآن نیازی به
سنت ندارد. آیا این نظریه قابل قبول است؟
بطلان این نظریه، نیاز چندانی به برهان ندارد؛ زیرا با اندکی تامّل، روشن می‌شود که ملاحظات سیاسی، مبنای اصلی آن بوده است، نه باورهای علمی و دینی. در عین حال، دلایل ذیل، بطلان این دیدگاه را روشن می‌سازند:
نظریّه بی‌نیاز بودن
قرآن شناسی از سنّت، در مقابل آیاتی است که
پیامبر خدا را مُبیِّن و مفسّر
وحی، معرّفی کرده و اطاعت از ایشان را مانند
اطاعت از خداوند،
واجب نموده‌اند. مانند
آیه ۴۴ از
سوره نحل و آیه ۹۲ از
سوره مائده.
همچنین آیاتی از قرآن، تاکید دارند که این کتاب، روشن و روشنگر همه چیز است، مثل:
«لَّقَدْ اَنزَلْنَآ ءَایَاتٍ مُّبَیِّنَاتٍ.
تحقیقا آیاتی روشنگر را فرو فرستادیم.»
«هَذَا بَیَانٌ لِّلنَّاسِ.
این، بیانی برای مردم است.»
«نَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِّکُلِّ شَیْءٍ.
و این قرآن را که روشنگر هر چیزی است، بر تو فرو فرستادیم.»
این آیات، بی‌تردید، بدین معنا نیستند که همه معارف قرآن، برای همه مردم، واضح و روشن است و نیازی به تفسیر و تبیین ندارد؛ بلکه معارف قرآن، مراتبی دارد و هر کس به حسب استعداد و ظرفیت فکری و روحی خود، از روشنایی و روشنگری این کتاب آسمانی، پرتو می‌گیرد.
تصمیم
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در باره نوشتن چیزی که مانع از گم راهی امّت شود (که شرح آن گذشت)، به روشنی نشان می‌دهد که قرآن، به تنهایی، مانع گم راهی نیست. تجربه
تاریخ اسلام هم این واقعیت را تایید کرده است و اگر نبود جز این که نظریه
بی‌نیازی قرآن از سنّت،
اجتهاد در برابر سخن کسی است که به تصریح قرآن، از سرِ هوس، سخن نمی‌گوید «مَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَی• اِنْ هُوَ اِلَّا وَحْیٌ یُوحَی؛
و از سرِ هوس، سخن نمی‌گوید. این (قرآن)، بجز وحی‌ای که فرو فرستاده می‌شود، نیست.»
و اطاعت از او، اطاعت از خداست «مَّن یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ اَطَاعَ اللَّهَ؛
هر کس پیامبر را اطاعت کند، خداوند را اطاعت کرده است» و مردم، موظّف به انجام دادن همه اوامر او هستند، «مَآ ءَاتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانتَهُواْ؛
آنچه را که پیامبر به شما داده است، بگیرید و از آنچه شما را باز داشته، باز ایستید» همین برای اثبات بطلان آن، کافی بود.
اجماع مسلمانان در عمل کردن به سنّت و معتبر دانستن آن به عنوان دومین منبع معرفت دینی در کنار قرآن، دلیل دیگری بر ردّ دیدگاه نخست، محسوب می‌شود.
سایت حدیث نت، برگرفته از مقاله «فهم قرآن و نیاز به سنت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۱۹.
