فرق علم اخلاق و علم فقه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: علم اخلاق، علم فقه،
روانشناسی.
پرسش: چه فرقی بین علم اخلاق و
علم فقه وجود دارد؟
برای توضیح این مطلب لازم است به چند نکته توجه شود:
دین یا قوانین الهی بر سه قسم است:
۱. اصول عقاید (عقائد باطنی) و موضوع آن
نفس از دیدگاه عقل نظری است.
۲. احکام فرعی و شرایع عملی و تکلیفی و موضوع آن نفس از لحاظ عقل عملی است.
۳. احکام اخلاقی و شرایع مربوط به نفس و موضوع آن نفس از لحاظ
صفات و
ملکات نفسانی است.
پس علم اخلاق در قسمت سوم قوانین الهی جای می‌گیرد و
علم فقه در قسمت دوم.
علمی است که در آن از احکام کلیه شرعی یعنی واجبات و محرمات و مستحبات و مکروهات و مباحات از روی ادله اربعه (
قرآن،
سنت،
اجماع و
عقل) بحث می‌شود (قسمت زیادی از این بحث در
توضیح‌المسائل مراجع آمده است.)
ترتیب اقسام سه گانه بدین صورت است که ابتداء آدمی پس از اندیشه و
اجتهاد به اصول عقاید می‌گرود و
مسلمان می‌شود آنگاه
اسلام با دستورات اخلاقی، نفس هر مسلمانی را
تهذیب می‌نماید. و انسان را برای پذیرش احکام عملی یعنی
عبادات و
معاملات و دیگر احکام آماده می‌سازد و اینجاست که
فقه پا به صحنه می‌نهد و تکلیف و مکلف هر دو در قلمرو اعمال انسان تجلی پیدا می‌کند. البته این تقدم و تأخر از نظر رتبه بندی است و الا درعمل اساسا اخلاق پس از تکرار و تمرین اعمال صالح و رعایت
حرام و
حلال الاهی تحقق می‌یابد.
۱. اخلاق در قرآن، استاد مصباح یزدی، جلد اول، بحث نفس و روانشناسی
۲. روانشناسی اسلامی برای دانشجویان، سید ابوالقاسم حسینی، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد.
سایت‌اندیشه‌قم، برگرفته از مقاله «ارتباط علم اخلاق با روانشناسی»، تاریخ بازیابی، ۱۳۹۵/۱۲/۲.
