• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فرزندان امام کاظم*

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: حضرت موسی بن جعفر علیه‌السلام، فرزندان، زندان.
پرسش: با توجه به اینکه حضرت موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ بیشتر عمرشان را در زندان به سر برده‌اند، چگونه است که تعداد فرزندان ایشان زیاد است؟
پاسخ: پیشوای هفتم شیعیان، حضرت امام «موسی بن جعفر علیه‌السلام» در ماه صفر سال ۱۲۸ هـ ق در «ابواء» که منزلی است میان مکه و مدینه متولد شد.
[۱] مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، قم، نشر سرور، ۱۳۸۲ ش، چاپ نهم، ص ۸۹۱.




طبق قول مشهور آن حضرت دارای ۳۷ فرزند پسر و دختر بوده.


شیخ مفید ـ رحمة‌الله‌علیه ـ در الارشاد، نام فرزندان آن حضرت را این‌گونه ذکر کرده است:
۱. علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام؛ ۲. ابراهیم؛ ۳. عباس؛ ۴. قاسم که مادرهای ایشان ام‌ولد(کنیز) بودند؛ ۵. اسماعیل؛ ۶. جعفر؛ ۷. هارون؛ ۸. حسن که مادرهای ایشان ام‌ولد بودند؛ ۹. احمد؛ ۱۰. محمد؛ ۱۱. حمزه که اینان نیز مادرشان ام‌ولد بود؛ ۱۲. عبدالله؛ ۱۳. سجاد؛ ۱۴. عبیدالله ۱۵. زید؛ ۱۶. حسن؛ ۱۷. فضل؛ ۱۸. حسین؛ ۱۹. سلیمان که اینان هر‌کدام یا هر چند تن از یک زن ام‌ولد بوده‌اند؛ ۲۰. فاطمه کبری؛ ۲۱. فاطمه صغری؛ ۲۲. رقیه؛ ۲۳. حلیمه؛ ۲۴. ام‌ابیها؛ ۲۵. رقیه صغری؛ ۲۶. ام‌جعفر؛ ۲۷. لبابه؛ ۲۸. زینب؛ ۲۹. خدیجه؛ ۳۰. علیه؛ ۳۱. آمنه؛ ۳۲. حسنه؛ ۳۳. بریهه؛ ۳۴. عایشه؛ ۳۵. ام‌سلمه؛ ۳۶. میمونه؛ ۳۷. ام‌کلثوم مادرهای اینان نیز ام‌ولد بوده‌اند.


شهادت این امام بزرگوار در ۲۵ رجب سال ۱۸۳ در زندانی واقع در بغداد صورت گرفته است.
[۴] ابن شهر آشوب، مناقب، نجف، مطبعه الحیدریه، سال ۱۳۷۶، ج ۴، ص ۳۴۹.
بنابراین شهادت آن حضرت در سنین جوانی اتفاق نیفتاده، آن حضرت هنگام شهادت ۵۵ سال از عمر شریفشان می‌گذشت.


علاوه بر این به این نکته نیز باید توجه داشت که مدت زندانی بودن آن حضرت بیشتر از ۵ یا ۶ سال نبوده است. بیشتر دوره زندگی آن حضرت مصادف با حکومت عباسیان بوده است. آن حضرت با چند تن از خلفای عباسی هم‌زمان بود و بیشتر مدت زندانی شدن آن حضرت در دوره هارون الرشید عباسی صورت گرفته است. آن حضرت حدود ۹ سال با منصور عباسی هم‌زمان بود. منصور به‌ظاهر متعرض آن حضرت نشد.
[۵] مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، قم، نشر سرور، ۱۳۸۲ ش، چاپ نهم، ص ۸۹۶.
در دوره مهدی عباسی آن حضرت مدت کوتاهی در زندان به سر برد. مهدی عباسی در آغاز خلافت متعرض امام هفتم نمی‌شد؛ ولی فعالیت‌های آن حضرت را کنترل می‌کرد... او که در اثر محبوبیت عمیق پیشوای هفتم در جامعه اسلامی، حکومت خود را در خطر می‌دید، دستور بازداشت امام را صادر کرد... پیشوای هفتم مدت کوتاهی در زندان بغداد بود؛ ولی طولی نکشید که مهدی روی پاره‌ای از ملاحظات سیاسی امام را آزاد ساخت.
[۶] مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۸.
در دوره هادی عباسی هم آن حضرت آزاد بود؛ هرچند حکومت او بیش از یک سال طول نکشید.


بیشترین مدت زندانی شدن امام هفتم ـ علیه‌السلام ـ در دروه هارون بوده است. در سال ۱۷۹ هـ هارون برای استحکام خلافت خود به منظور دستگیر کردن امام موسی ـ علیه‌السلام ـ اراده حج کرد... هارون، فضل بن ربیع را فرستاد و آن حضرت را در اثنای نماز گرفته و دستگیر کردند و سپس حضرت را به بصره برده و زندانی کردند.
[۷] مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، قم، نشر سرور، ۱۳۸۲ ش، چاپ نهم، ص ۸۹۹.


۵.۱ - مدت حبس امام در دوره هارون

با توجه به اینکه شهادت آن حضرت در سال ۱۸۳ هـ ق اتفاق افتاده است، بنابراین مدت حبس آن حضرت در دروه هارون بیش از چهار سال نبوده است.

۵.۲ - روایتی از گلپایگانی

زاهدی گلپایگانی می‌نویسد: «امام موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ مدت چهار سال در زندان گرفتار بود، از این مدت یک سال آن را در بصره و در زندان عیسی بن جعفر به سر برد و بقیه مدت را گاه در حبس فضل بن یحیی برمکی و گاه در حبس فضل بن ربیع گذرانید و در سال آخر در حبس سندی بن شاهک قرار گرفت.»
[۸] . زاهدی گلپایگانی، زندگانی چهارده معصوم، مشهد، کتاب‌فروشی جعفری، چاپ دوم، ۱۳۶۰، ص ۲۰۱.


۵.۳ - روایاتی در کتاب منتخب التواریخ

در کتاب منتخب التواریخ از کتاب رجال کبیر چند روایت نقل می‌کند که آنها صراحت دارند در اینکه حضرت موسی بن جعفر ـ علیه‌السلام ـ مدت چهار سال در زندان بوده است.
[۹] نجفی، محمد جواد، ستارگان درخشان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ج ۹، ص ۵۸.



این نکته نیز نباید از نظر غافل بماند که همه فرزندان آن حضرت از یک همسر نبوده؛ بلکه همان‌طور که در الارشاد شیخ مفید آمده است: «فرزندان آن حضرت هرکدام یا هرچند تن از یک زن ام‌ولد (کنیز) بوده‌اند.»


حضرت موسی بن جعفر ـ عليه‌السلام ـ در دوران خلفای عباسی مدت چهار يا پنج سال در زندان به سر برده‌اند و بقيه اين مدت را در شهر مدینه در كنار خانواده خويش بوده‌اند. و با توجه به اينكه فرزندان آن حضرت هرچند نفر آنها از يک مادر متولد شده‌اند و همچنين با توجه به عمر شريف آن حضرت كه ۵۵ سال بوده است، لذا استبعادی وجود ندارد كه فرزندان آن حضرت زياد باشد و اين امر كاملاً عادی است.


۱. مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، قم، نشر سرور، ۱۳۸۲ ش، چاپ نهم، ص ۸۹۱.
۲. مفید، ارشاد، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ ۲، ج ۲، ص ۲۴۴.    
۳. مفید، ارشاد، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ ۲، ج ۲، ص ۲۴۴.    
۴. ابن شهر آشوب، مناقب، نجف، مطبعه الحیدریه، سال ۱۳۷۶، ج ۴، ص ۳۴۹.
۵. مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، قم، نشر سرور، ۱۳۸۲ ش، چاپ نهم، ص ۸۹۶.
۶. مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۸.
۷. مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، قم، نشر سرور، ۱۳۸۲ ش، چاپ نهم، ص ۸۹۹.
۸. . زاهدی گلپایگانی، زندگانی چهارده معصوم، مشهد، کتاب‌فروشی جعفری، چاپ دوم، ۱۳۶۰، ص ۲۰۱.
۹. نجفی، محمد جواد، ستارگان درخشان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ج ۹، ص ۵۸.
۱۰. مفید، ارشاد، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، چاپ ۲، ج ۲، ص ۲۴۴.    



سایت اندیشه قم    






جعبه ابزار