غذای اهل کتاب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: غذا،
اهل کتاب،
مؤمنان،
حلال.
پرسش: تفسیر آیهای که میفرماید: غذای اهل کتاب برای مؤمنان حلال است، چیست؟ لطفاً توضیح دهید؟
پاسخ: آیه ۵ سوره مائده در اصل، ناظر به رفع محدودیتهای پیشین درباره معاشرت با اهل کتاب است و توجه بر آن فقره «طعامکم حل لهم؛ غذای شما برای آنها حلال میباشد.» است؛ یعنی میهمانی کردن با آنها بیمانع میباشد و نیز بلافاصله در ادامه آیه،
حکم ازدواج با
زنان آنان را بیان کرده است؛ روشن است حکومتی میتواند چنین توسعهای به اتباع خود بدهد که بر اوضاع محیط کاملاً مسلط باشد و از دشمن بیمی نداشته باشد.
در آیه ۵
سوره مائده آمده است: امروز چیزهای پاکیزه برای شما حلال شد و (همچنین) غذای اهل کتاب برای شما حلال است و غذای شما برای آنها حلال میباشد...».
بیشتر
مفسران و
دانشمندان اهل سنت، بر این باورند که غذای اهل کتاب اطلاق دارد و هر نوع غذایی را شامل میشود؛ حتی
گوشت حیواناتی که به دست آنان
ذبح شده باشد، حلال است.
ولی اکثریت قاطع مفسران و فقهای
شیعه بر این عقیدهاند که منظور از آن، غیر از گوشت است و گوشتهایی را که به دست آنان ذبح شده باشد، شامل نمیشود؛ تنها گروه کمی از دانشمندان شیعه پیرو عقیده اولاند.
دلیل فقهای شیعه در
تخصیص عموم آیه، به گوشتهای ذبح شده اهل کتاب،
روایات اهل بیت (علیهمالسلام) است که در این راستا نقل شده است؛ برای مثال، از
امام صادق (علیهالسلام) روایت شده است: «منظور از غذای اهل کتاب، حبوبات و میوههاست، نه ذبیحههای آنها؛ زیرا آنها هنگام
ذبح کردن، نام
خدا را نمیبرند».
در اینجا ممکن است پرسشی طرح شود و آن اینکه اگر منظور از غذای اهل کتاب، غیر از گوشت است، پیشتر نیز حلال بوده و دیگر نیازی به نزول آیه وجود ندارد؟
برای دستیابی به پاسخی روشن، توجه به فضای نزول آیه اهمیت ویژه دارد.
آیه در زمانی نازل شد که
اسلام بر شبه جزیره
عربستان، مسلط شده و موجودیت و حضور خود را در سراسر شبه جزیره اثبات کرده بود، به گونهای که
دشمنان اسلام، از شکست مسلمانان ناامید شده بودند، در اینجا لازم بود محدودیتهایی را که در
معاشرت مسلمانان با
کفار وجود داشت و بدان جهت، رفت و آمد با آنان و میهمانی کردن آنها و یا میهمان شدن نزد آنان ممنوع بود، برطرف شود؛ ازاینرو آیه نازل شد و اعلام داشت امروز که شما موقعیت خود را تثبیت کردهاید و از خطر آنها بیم ندارید، محدودیتهای مربوط به معاشرت با آنان کم شده است و میتوانید روابط عادی با آنها برقرار کنید.
ناگفته نماند، کسانی که اهل کتاب را پاک نمیدانند، میگویند: در صورتی میتوان با آنها همسفره شد که غذای آنها از قبیل غذاهای غیر مرطوب باشد یا در صورت مرطوب بودن، با دست آنان تماس نگرفته باشد؛ ولی کسانی که به
طهارت اهل کتاب اعتقاد دارند، همسفره شدن با آنها را در صورتی که غذایشان را از گوشتهای ذبح شده توسط خودشان تهیه نکرده باشند و نیز
یقین به نجاست عَرَضی آنها (نجس شدن با
شراب، آبجو، و مانند اینها) نداشته باشیم، جایز میدانند.
خلاصه اینکه، آیه مورد بحث در اصل، ناظر به رفع محدودیتهای پیشین درباره معاشرت با اهل کتاب است و توجه بر آن فقره «طعامکم حل لهم؛ غذای شما برای آنها حلال میباشد.» است؛ یعنی میهمانی کردن با آنها بیمانع میباشد و نیز بلافاصله در ادامه آیه،
حکم ازدواج با
زنان آنان را بیان کرده است؛ روشن است حکومتی میتواند چنین توسعهای به اتباع خود بدهد که بر اوضاع محیط کاملاً مسلط باشد و از دشمن بیمی نداشته باشد.
۱. تفسیر المیزان، ج۵، ذیل آیه ۵ از سوره مائده.
۲. تفسیر نور، ج۳، ذیل آیه ۵ از سوره مائده.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «غذای اهل کتاب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۱/۲۱.