علل رفتارهای ناهنجار جوانان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: جوانان، نصیحت‌های پدر و مادر، رفتارهای ناهنجار.
پرسش: برخی جوانان در برابر نصایح پدر و مادر شیشه می‌شکنند و مستی می‌کنند، چه باید کرد؟
پاسخ:
به نظر می‌رسد که در این‌گونه موارد، قبل از هر اقدامی باید علت چنین رفتارهایی را در
جوانان ارزیابی کرد. به‌طورکلی رفتارهای ناهنجار جوانان ممکن است به خاطر یکی از عوامل ذیل باشد:
در دوران جوانی، خصوصیات خلقی، عاطفی، روانی و اجتماعی زیادی در
فرزندان بروز و ظهور می‌کند. این خصوصیات اغلب برای جوان و خانواده‌اش مسئله‌آفرین است و گاهی اوقات چون والدین آشنایی کافی با خصوصیات خلقی و عاطفی فرزندان جوانشان ندارند و نمی‌دانند که بسیاری از رفتارهای جوانان برخواسته از حالات دوران جوانی است، آنان را مورد
سرزنش قرار می‌دهند و همین مسائل موجبات
سوء‌تفاهم بین والدین و جوانان را ایجاد می‌کند؛ مثلاً در زمینه احساس
استقلال، انتخاب لباس، انتخاب دوستان، اظهارنظر عادی در منزل، روابط فامیلی و در هزاران مسئله روزمره که در
خانواده اتفاق می‌افتد، بحث می‌کند. عدم قبول آرا و عقاید ابرازشده او از طرف والدینش او را خشمگین می‌کند؛ لذا در مقابل
والدین مقاومت کرده، حتی ممکن است به رفتارهای پرخاشگرانه روی آورد. والدین باید بدانند که «
استقلال‌طلبی»، «
پرخاشگری» و «تضادورزی» تا حدودی جزء طبیعت جوانان است و به گفته شاعر:
نیش
عقرب نه از ره کین است
مقتضای طبیعتش این است
و شاید سخن
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) که فرموده «جوانی یکی از اقسام شوریدگی و
جنون است»
نیز ناظر به همین مسئله باشد. از سوی دیگر در بسیاری موارد اگر این خصوصیات در فردی وجود نداشته باشد، یعنی کاملاً فرد «وابسته» و «مطیع» باشد، از نظر
روان‌شناسان، فردی رشدنایافته و ناهنجار خواهد بود
و چنین پیش‌بینی می‌شود که این‌گونه افراد در
زندگی و روابط اجتماعی با دیگران موفق نخواهند بود.
دومین عاملی که ممکن است باعث بروز رفتارهای ناهنجار و نامطلوب از سوی جوانان شود، نداشتن
شناخت و تجربه کافی آنان از زندگی است.
جوانان به علت این‌که کم‌تر با واقعیت‌های زندگی روبه‌رو شده‌اند. شناخت کافی نسبت به زندگی،
والدین، جامعه،
دوستان و ... ندارند. در مورد زندگی بیش‌تر آرمانگرا هستند. سعی می‌کنند یک‌باره و سریع به آمال و آرزوهایشان برسند و چون در
عمل با مشکلاتی مواجه می‌شوند، ممکن است احساس دل‌سردی و پوچی در زندگی نموده یا کج‌خلق شوند و با هرکس و هرچیز دشمن شده و ابراز مخالفت کنند.
بیش‌تر نابسامانی‌ها و بزه‌کاری‌های رفتاری و اخلاقی در جوانان، نتیجه عدم
تربیت و برخورد صحیح در دوران اولیه رشد و آغاز سال‌های زندگی است.
گاهی اوقات پرخاشگری‌ها و رفتارهای ناهنجار به دلیل مشکلات جسمی یا اختلالات روانی می‌باشد؛ لذاضروری است که از این بعد نیز به موضوع نگریسته شود و به متخصص مراجعه شود تا اگر مشکلی وجود دارد، با مداخله درمانی صحیح، مشکل برطرف شود.
اگر دیده می‌شود که جوانان و نوجوانان حرف‌شنوی از
پدر و مادر ندارند و گاه رفتارهای ناپسند، عادت‌های نامطلوب، مشاجرات لفظی با خواهر و برادر، سرمستی و طغیان از خود نشان می‌دهند، تا حد زیادی ناشی از عدم رعایت اصول تربیتی از سوی والدین در دوران کودکی و
نوجوانی فرزندان است.
مهم‌ترین اهداف تربیتی در مرحله
کودکی و نوجوانی عبارت‌اند از: ایجاد زمینه عادت‌های مطلوب و سنت‌های صحیح، برقراری روابط دوستانه بین
کودکان و بزرگ‌سالان، آموختن قواعد و قوانین زندگی، و... .
اگر والدین این نکات تربیتی را رعایت نمایند، در دوران جوانی فرزندانشان، با مشکلات کم‌تری روبه‌رو خواهند بود.
البته نقش عوامل دیگر را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. به هر حال،
سرمستی، و تضادورزی جوانان در مقابل والدین و نصایح آنان ناشی از هر عاملی باشد، والدین می‌توانند با رعایت اصول تربیتی و
شناخت بهتر نسبت به نیازها و انتظارات جوانان، از بسیاری رفتارهای نامطلوب و عادت‌های ناپسند آنان جلوگیری نمایند.
برخی نکات مهم کاربردی در برخورد با نوجوانان و جوانان، عبارت‌اند از:
۱. از نصیحت‌های لفظی و دستور مستقیم و مکرر به جوانان خودداری نمائید. سعی کنید رفتارهای آنان را به صورت غیر مستقیم زیر نظر داشته باشید.
۲. از آن‌جا که یادگیری الگویی بهترین روش یادگیری است، والدین رفتار و عادت‌ها و خصلت‌های مثبت را در
عمل به فرزندانشان نشان دهند.
نصیحت کردن بهترین و تنها راه نیست؛ بلکه شیوه مؤثر در آموختن آداب اسلامی این است که والدین، خود احترام دیگران و از جمله فرزندان را حفظ نمایند،
به یکدیگر
دروغ نگویند و ... .
۳. اگر در مواردی لازم شد تذکرات لفظی به جوانان داده شود، سعی کنیم با لحن نرم و ملایم و حاکی از
محبت و احترام باشد نه با تعابیر زننده و حالات قهرآمیز.
۴. از نوجوانان نمی‌توان انتظار داشت که پیوسته صامت و ساکت در گوشه‌ای نشسته و فقط به درس خواندن مشغول باشند؛ بلکه باید به نیاز روحی و جوشش درونی آنان در این دوران پرانرژی و تحرک، توجه نمائیم. می‌توان این انرژی‌های انباشته‌شده را با فراهم آوردن زمینه
ورزش،
تفریح و
شغل مورد علاقه جوانان و نوجوانان به طور مثبت
هدایت نمود؛ اما مقدار دیگر آن را چاره‌ای نداریم جز این‌که دندان روی جگر بگذاریم و تحمل کنیم.
۵. نوجوانان نیاز به دوست و
دوستی دارند. سعی کنیم در انتخاب دوستان خوب و شایسته آنان را یاری نماییم.
۶. نوجوان همان کودک سر به زیر و مطیع دیروزی نیست؛ او می‌خواهد استقلال داشته باشد و درباره زندگی و آینده خود و خانواده‌اش اظهار نظر کند؛ ازاین‌رو باید پدر و مادرها در امور زندگی با وی
مشورت کنند.
۱. دکتر علی قائمی، نقش پدر در تربیت، امیری.
۲. دکتر هایم جی گینات، رابطه والدین و کودکان، (راه‌حل‌های جدید برای مسائل قدیمی) ترجمه سیاوش سرتیپی، اطلاعات، ۱۳۷۲ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «علل رفتارهای ناهنجار فرزندان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۱/۲۸.
