ضمیر جمع در خطابات قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: قرآن، ضمیر جمع، خطابات
پرسش: چرا در قرآن مجید خدا در خطاب بر ما انسان‌ها از ضمیر جمع استفاده کرده است، به طورر مثال "انّا أنزلناه فی لیلة القدر"؟
پاسخ: "در آیة "انّا انزلناه فی لیلة القدر" ضمیر جمع به کار برده با آن که او یکتا و یگانه است تا بر عظمت نازل کننده (خدا) دلالت کند. بدیهی است آن چه را که بخشنده ای بزرگ می بخشد و می فرستد، قطعاً با اهمیّت و عظیم است و نظیرش را در لفظ "الم نشرح لک صدرک" می توان یافت".
خداوند متعال یگانه است، ولی آوردن ضمیر جمع به چند جهت ممکن است باشد:
گاهی آوردن ضمیر جمع به جهت اهمیت دادن به موضوع مهمی بوده که باید به آن اهمیّت ویژه ای داده می شد، مانند حفظ و نگه داری قرآن از
تحریف . خداوند می فرماید: "انّا نحن نزّلنا الذّکر و انّا له لحافظون؛
ما
قرآن را نازل کردیم و خود آن را حفظ می کنیم".
این تعبیر مشحون از
اعجاز و متضمّن پنج ضمیر جمع به جهت اهمیت دادن به قرآن است. بنابراین جمع آوردن ضمیر گاهی به جهت اهمیت موضوع است.
برخی از کارهای الهی به واسطه
ملائکه که جنود و کارگزاران الهی هستند انجام می شود. در این گونه موارد جهت تفخیم و تعظیم ضمیر جمع آورده می شود مانند: "إنّا کلّ شی خلقناه بقدر؛
ما هر چیزی را به اندازه خلق کردیم".
گاهی جمع آوردن ضمیر فقط برای تفخیم و تعظیم است، مانند: "انّا هدیناه السبیل؛
ما راه را به شما نشان دادیم".
گاه ضمیر متکلم وحده بیان می شود که عنایت خاص به چیزی و به خلق بلاواسطة چیزی معلوم شود و احتمال مداخله غیر و وسائط دفع شود، مثل: "یا
موسی انّنی أنا الله" در این مورد آوردن ضمیر جمع منافی با مقصود است.
مرحوم آیت الله طالقانی در
تفسیر پرتوی از قرآن فرمود: "در آیة "انّا انزلناه فی لیلة القدر" ضمیر جمع به کار برده با آن که او یکتا و یگانه است تا بر عظمت نازل کننده (خدا) دلالت کند. بدیهی است آن چه را که بخشنده ای بزرگ می بخشد و می فرستد، قطعاً با اهمیّت و عظیم است و نظیرش را در لفظ "الم نشرح لک صدرک" می توان یافت".
سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
