صفت حی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حی، قرآن، حدیث،
صفات الهی.
پرسش: حی بهعنوان صفت الهی، در لغت و
قرآن و
حدیث به چه معناست؟
واژه «حیّ (زنده)»، صفت مشبّهه از مادّه «حیی» است که دو معنای اصلی دارد: یکی خلافِ مرگ، یعنی زندگی، و دیگری آزرم داشتن که ضدّ بیشرمی است.
حیّ، برگرفته از معنای نخست است. فیلسوفان و متکلّمان، در تفسیر حیات الهی اختلاف دارند؛ ولی آنان همگی، دانش و توانایی را در تفسیر این صفت، یاد کردهاند. برخی بر آناند که معنای آن، «فعّال درّاک (کنشگر دریابنده)» است و برخی دیگر بر این نظرند که حیات، مبدأ دانش و توانایی است. برخی نیز گفتهاند که «معنای حَی، آن است که محال نیست که دانای توانا باشد.»
قرآن کریم، صفت «حیّ» را همراه با صفت «
قیّوم» در سه جا به
خداوند (عزّوجلّ) نسبت داده است و در یک جا با تعبیر «لاَ تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ؛
او را خوابِ سبک و خوابگران نمیگیرد»، و در سه جا با تعبیر «لاَّ اِلَـهَ اِلاَّ هُوَ؛ خدایی جز او نیست» و در یک موضع با تعبیر «الَّذِی لاَ یَمُوتُ؛
آن که نمیمیرد» یاد کرده است و عبارت «یُحْییِ وَ یُمِیتُ؛ زنده میکند و میمیراند»، نُه بار و عبارت «نُحْییِ وَ نُمِیتُ؛ زنده میکنیم و میمیرانیم» دو بار تکرار شده و زنده کردن مردگان، هفت بار به خداوند نسبت داده شده است و معنای بیرون آوردن زنده از مُرده و برعکس، در چهار آیه و معنای زنده کردن زمین پس از مرگ آن، نُه بار و معنای میراندن مردم و زنده کردن ایشان، پنج بار در قرآن کریم بهکار رفته است.
احادیث منقول، حیات الهی را بدون چگونگی دانستهاند. بر این پایه، توصیف ذات و حقیقت آن، امکانناپذیر است و توضیحاتی که در احادیث برای حیات الهی ذکر شده، یا جنبه سلبی دارند و تفاوت
حیات الهی و حیات آفریدگان را بیان میکنند، و یا به آثار و لوازم حیات الهی اشاره دارند. از جمله این توضیحات به این موارد میتوان اشاره کرد: حیات خدا به معنای مدّتدار بودن زندگی او و مهلتدار بودن آن نیست. حیات خداوند، حادث نیست؛ بلکه دیرینه و جاودان است. خداوند، سرچشمه حیات آفریدگان جاندار است.
حدیثنت، برگرفته از مقاله «صفت حی» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۴/۴.