• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شیطان و بهشت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: شیطان، حضرت آدم ، حوا، بهشت، وسوسه .
پرسش: وقتی شیطان به آدم سجده نکرد، خدا او را از بهشت بیرون کرد. چطور شیطان توانست دوباره وارد بهشت شود و آدم و حوا را گول بزند؟
پاسخ: در ابتدا باید دانست که امروزه که با پیشرفت دانش بشر، این توانایی به وجود آمده که بدون حضور فیزیکی در یک مکان، می‌توان با صدا ، تصویر و حتی تصویر سه بعدی با دیگران ارتباط برقرار کرد.
با توجه به این نکته و نیز با در نظر داشتن این حقیقت که به تصریح قرآن کریم ، شیطان از همان زمان اخراج، مجوز ادامه ارتباطش با انسان‌ها را نیز از پروردگار دریافت کرد،
[۱] اعراف (۷)، آیه ۱۳ ۱۸.    
این پرسش تا حدودی حل شده به نظر می‌آید؛ اما با این وجود می‌توان گفت که پیرامون این پرسش بحث‌های فراوانی انجام گرفته که به دنبال آن دیدگاه‌های متعددی نیز مطرح شده است:




۱.۱ - ۱. بهشت موعود

آن بهشتی که حضرت آدم و حوا در آن بودند همان بهشت موعودی بود که خداوند به صالحان و نیکوکاران وعده فرموده است.

۱.۱.۱ - دیدگاه مفسران در این باره

برخی از مفسران بر این باورند که بهشت آدم و حوا، همان بهشت جاویدی است که به انسان‌ های پرهیزکار وعده داده شده است؛ زیرا "الف و لامی" که در اوّل "الجنة"
[۲] اعراف (۷)، آیه ۲۷؛ یا بَنی‌ آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ.    
واقع شده "الف و لام" عهد است و به همان بهشت برین اشاره دارد؛ هم‌چنین جمله " اهْبِطُوا "
[۳] بقره (۲)، آیه ۳۶؛ فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطانُ عَنْها فَأَخْرَجَهُما مِمَّا کانا فیهِ وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَکُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلی‌ حین‌    
نیز بر این دلالت دارد که از بالا به پایین بیایید.
[۴] داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۵۶، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.


۱.۲ - ۲. باغ دنیایی

آن بهشتی که حضرت آدم و حوا در آن بودند، همان بهشت موعود نبود؛ بلکه باغی بود از باغ‌های دنیوی که خداوند برای حضرت آدم و حوا در نظر گرفته است.

۱.۲.۱ - دلایل نبودن بهشت موعود

این بهشتی که آدم ـ علیه‌السلام ـ در آن می‌زیست، نباید بهشت موعود باشد؛ زیرا:
أ. آن بهشت (بهشت موعود) در مسیر کمال یا به اصطلاح در قوس صعود و نتیجه اعمال و ملکات است، نه مقدم بر عمل .
ب. کسی که به این بهشت وارد گردد، بیرون رانده نمی‌شود.
ج. آن‌جا محیط وسوسه شیطان نیست؛ از‌این‌رو آن بهشت، غیر از بهشت جاویدان عالم قیامت است و شاید مراد از این بهشت یکی از باغ‌های مناطق خوش آب و هوای زمین بوده باشد.
[۵] داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۳۲، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.


۱.۳ - ۳. باغ آسمانی

برخی از مفسران معتقدند بهشتی که آدم در آن ساکن شده بود باغی از باغ‌های آسمان بوده نه بهشت جاوید؛ زیرا در بهشت موعود تکلیفی وجود ندارد و کسی که بر آن وارد شد، خارج نخواهد شد و در آن‌جا ابدی و جاودانی است.‌
[۶] داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۵۶، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.




۲.۱ - بنا بر فرض اول

حال بررسی می‌کنیم که بنا بر فرض اول که منظور از بهشت آدم را همان بهشت موعود بدانیم، چگونه شیطان وارد بهشت شد؟

۲.۱.۱ - أ. دیدگاه اول

باید دید شیطان چگونه وارد قلب بنی‌آدم می شود؟ آیا از راه منافذ بدن؟ آیا می‌توان تصور کرد که شیطان جسمی است که داخل قلب می‌شود؟ در این مورد باید گفت که راه شیطان به قلب توسط نیروی شهوت و غضب و وهم است، چنانچه راه فرشتگان توسط نیروی عقل است. وقتی آدم و همسرش به درخت منهیه متمایل شدند، نیروی شهوت وسیله شیطان شد و به‌وسیله آن، راه به‌سوی قلب پیدا کرد؛ پس نه داخل بهشت شد و نه از منافذ بدن آدم وارد قلب شد و نه به‌صورت جسمیت مقابل آدم آمد.
[۷] طیب، سیدعبدالحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ‌۹، ص ۱۱۱ و ۱۱۲، ناشر: انتشارات اسلام، چاپ دوم‌، تهران، ۱۳۷۸ ش‌.


۲.۱.۲ - ب. دیدگاه دوم

شیطان داخل بهشت نشده؛ بلکه از خارج با تدلیس آنها را فریب داد.
[۸] داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۵۶، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.


۲.۲ - بنا بر فرض دوم

اما بنابر فرض دوم و سوم: اساساً آنجایی که آدم و حوا در آن حضور داشتند، بهشت موعود نبود تا این پرسش مطرح شود که چگونه شیطان مجدداً وارد آن شد.‌
[۹] داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۵۶، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.

بنابراین اشکال وقتی وارد است که بهشت مورد بحث را بهشت موعود و بهشت جاوید بدانیم؛ اما بنابر قول دوم و سوم چنین نبوده؛ بلکه این جریان در بهشتی دیگر صورت گرفته، به دلیل اینکه همگی آنها از آن بهشت بیرون شدند.
[۱۰] طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی همدانی، سیدمحمدباقر، ج ‌۱، ص ۲۰۲، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش‌.    


۱. ↑ اعراف (۷)، آیه ۱۳ ۱۸.    
۲. ↑ اعراف (۷)، آیه ۲۷؛ یا بَنی‌ آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ.    
۳. ↑ بقره (۲)، آیه ۳۶؛ فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطانُ عَنْها فَأَخْرَجَهُما مِمَّا کانا فیهِ وَ قُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَ لَکُمْ فِی الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ إِلی‌ حین‌    
۴. ↑ داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۵۶، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.
۵. ↑ داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۳۲، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.
۶. ↑ داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۵۶، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.
۷. ↑ طیب، سیدعبدالحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج ‌۹، ص ۱۱۱ و ۱۱۲، ناشر: انتشارات اسلام، چاپ دوم‌، تهران، ۱۳۷۸ ش‌.
۸. ↑ داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۵۶، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.
۹. ↑ داور پناه، ابوالفضل، أنوار العرفان فی تفسیر القرآن، ج ‌۱، ص ۴۵۶، ناشر انتشارات صدر، تهران‌، ۱۳۷۵ ش‌.
۱۰. ↑ طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی همدانی، سیدمحمدباقر، ج ‌۱، ص ۲۰۲، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش‌.    


پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تاریخ انبیاء | حضرت آدم | قرآن شناسی | قصص قرآنی
جعبه ابزار