• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شعر خواندن حضرت زهرا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام حسن، امام حسین، بازی، رقص، حضرت فاطمه، تکان دادن اطفال ترقص.
پرسش: با توجه به روایت «کانت ترقص ابنها حسنا.... انت شبیه بابی لست شبیها بعلی» که در جلد ۴۳ بحار الانوار ص۲۸۶ آمده است، آیا حقیقت دارد که حضرت زهرا (سلام الله علیها) فرزندانشان را به رقص در می‌آوردند؟ و در قسمت بعدی روایت، آیا کلام حضرت که فرمودند تو شبیه پدرم هستی و شبیه علی نیستی درست است؟
پاسخ: «ترقص» که در روایت آمده، به معنای حرکت دادن و تکان دادن بچه است که طبیعی بوده و حتی امروزه نیز آن را انجام می‌دهند و رقص به معنای حرام آن در آن سنین و این که به وسیله فرد دیگری برای انسان انجام شود، معنا ندارد.



وقت گذاشتن برای اطفال و بازی با آنها بویژه توسط پدر و مادر، امری طبیعی بوده و از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اهل بیت (علیه‌السّلام) نیز موارد این چنینی نقل شده است. برای نمونه، از حضرت زهرا (سلام الله علیها) نیز چنین رفتاری نقل شده است:
«کانت فاطمة ترقص ابنها حسنا و تقول:
اشبه اباک یا حسن و اخلع عن الحق الرسن و اعبد الها ذا منن و لا توال ذا الاحن»
[۱] ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب (علیهم‌السّلام)، ج۳، ص۳۸۹، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.

همانا فاطمه (سلام الله علیها) فرزندش حسن را تکان می‌داد و می‌گفت: حسن جان! مانند پدرت باش و ریسمان را از گردن حق بردار (حق را آزاد کن). خدای احسان کننده را پرستش کن و با افراد دشمن و کینه توز دوستی (و رفاقت) مکن.
همچنین برای امام حسین (علیه‌السّلام) این شعر را می‌خواندند:
«انت شبیه بابی لست شبیها بعلی»
[۴] بحرانی اصفهانی، عبدالله بن نور الله، عوالم العلوم و المعارف و الاحوال - الامام علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام)، ج۱۱، ص۸۹۸، محقق، مصحح، موحد ابطحی اصفهانی، محمد باقر، قم، مؤسسة الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) ، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.

حسین جان! تو به پدر من شباهت داری و شبیه پدر خودت علی نیستی.
البته در برخی از منابع نقل شده که این شعر را ابوبکر نیز (با تغییری اندک) خطاب به امام حسن (علیه‌السّلام) گفته است: «ابوبکر بعد از نماز عصر از مسجد خارج شد و دید که حسن بن علی با اطفال مشغول بازی است، پس او را بر روی دوش خود گذاشت و می‌خواند:(بابی، شبیه بالنبی لا شبیه بعلی) و امام علی (علیه‌السّلام) نیز این صحنه را می‌دید و لبخند می‌زد».
[۶] ابن بطریق، یحیی بن حسن، عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، ص۳۹۷، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.



حال با توجه به این اشعار باید به این نکات توجه نمود:
۱. «ترقص» که در روایت آمده، به معنای حرکت دادن و تکان دادن بچه است که طبیعی بوده و حتی امروزه نیز آن را انجام می‌دهند و رقص به معنای حرام آن در آن سنین و این که به وسیله فرد دیگری برای انسان انجام شود، معنا ندارد.
۲. سرودن شعر برای فرزند و بازی با آنها در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) امری مرسوم بود و در تاریخ موارد بسیاری نقل شده است.
[۷] ابن ابی طاهر، احمد، بلاغات النساء، ص۲۵۴، قم، الشریف الرضی، چاپ اول.
[۸] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق، مصحح، میر دامادی، جمال الدین، ج۱۵، ص۴۸۶، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق،
[۹] ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج۹، ص۲۰۰، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.
و امروزه نیز امری مرسوم و طبیعی می‌باشد.
۲. آنچه در مورد اشعار حضرت زهرا (سلام الله علیها) نقل شده، اگر چه به لحاظ سندی، چندان سند محکمی نداشته و نمی‌توان آن را قطعی دانست، اما به لحاظ محتوایی اشکالی ندارد.
۳. بحث شبیه بودن یا نبودن به پدر، به صورت معمول بی احترامی به حساب نمی‌آید و در این نقل مذکور نیز نمی‌توان شعر حضرت زهرا (سلام الله علیها) را بی احترامی به امام علی (علیه‌السّلام) دانست.


۱. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب (علیهم‌السّلام)، ج۳، ص۳۸۹، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.
۲. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۴۳، ص۲۸۶، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
۳. مناقب آل ابی طالب (علیهم‌السّلام)، ج۳، ص۳۸۹.    
۴. بحرانی اصفهانی، عبدالله بن نور الله، عوالم العلوم و المعارف و الاحوال - الامام علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام)، ج۱۱، ص۸۹۸، محقق، مصحح، موحد ابطحی اصفهانی، محمد باقر، قم، مؤسسة الامام المهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) ، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
۵. بخاری، محمد بن اسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من امور رسول الله و سننه و ایامه (صحیح البخاری)، محقق، محمد زهیر بن ناصر الناصر، شرح، تعلیق، دیب البغا، مصطفی، ج۴، ص۱۸۷، بیروت، دار طوق النجاة، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.    
۶. ابن بطریق، یحیی بن حسن، عمدة عیون صحاح الاخبار فی مناقب امام الابرار، ص۳۹۷، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
۷. ابن ابی طاهر، احمد، بلاغات النساء، ص۲۵۴، قم، الشریف الرضی، چاپ اول.
۸. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق، مصحح، میر دامادی، جمال الدین، ج۱۵، ص۴۸۶، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق،
۹. ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، ج۹، ص۲۰۰، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق.



پایگاه اسلام کوئست برگرفته از مقاله « شعر خواندن حضرت زهرا برای فرزندانش » تاریخ بازیابی ۱۳۹۳/۰۶/۰۳.    



جعبه ابزار