شرور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پرسش: با توجه به آيه ۷۸و ۷۹ سوره نساء، در آیه اول گفته شده که بدی ها و خوبي ها همه از خداست در حالي که در آیه بعد گفته شده بدی ها از جانب انسان است. پس بالاخره تکلیف چه مي شود؟پاسخ: کليد واژه:
بدی،
شر،
خدا، خوبي،
اختیارنمايه: انتساب بدي ها به انسان
با مطالعه و دقت در مضمون دو آيه به چند نكته برخورد مى‌كنيم كه هر كدام مى تواند پاسخ جداگانه اى به سؤال مذکور باشد:
۱. از
آیات ديگر
قرآن استفاده مي شود همه چيز را اعم از آنهايي که ما بدي يا خوبي مي دانيم خدا خلق کرده
و هر چيز را هم که خلق کرده است نيکو و خوب خلق کرده است
پس هر چه در دنيا وجود دارد منتسب به
خدا است و وجود هر چيزي براي خود خير است اما بدي ها از نيستي ناشي مي شوند و خلقت خدا به آنها تعلق نمي گيرد. البته مقصود از
بدی و
سیئه آن چيز هايي است که در مخالفت با هدف و تعالي موجودي قرار بگيرد. بنا بر اين از آنجا که تمام موجودات مخلوق خدا هستند آنچه از
بدی ها و
سیئات که با عمل موجودات و در روابط بين آنها حاصل مي شود نيز به خدا نسبت داده مي شود. اين همان چيزي است که در آيه اول مورد بحث بيان شده است. اما از طرف ديگر
سیئه و
بدی در جايي حاصل مي شود که
خدا کمال وجودي موجودي را از او دريغ کند.
خدا نيز هيچگاه به دليل رحمت واسعه خود از ارائه خير و رحمت کوتاهي نمي کند مگر اينکه ظرفيت پذيرش آن در افراد موجود نباشد. چون ايجاد يا از بين بردن اين ظرفيت به اختيار خود انسانها است پس در اينجا مي توان گفت که حسنات از جانب خدا و سيئات از جانب بندگان است که با کوتاهي خود توانايي قبول رحمت الهي را کسب نکرده اند و اين همان معناي آيه دوم مي باشد.
از نگاهي ديگر
آیه شريفه مي تواند اشاره به اين مطلب داشته باشد كه همه حوادث جهان حتى اعمال و افعال ما خواه
حسنه باشد يا
سیئه، خوب باشد يا بد از يك نظر مربوط به خدا است زيرا او است كه به ما
قدرت داده و اختيار و آزادى اراده بخشيده است، ولى در عين حال اعمال ما به ما نسبت دارد و از وجود ما سرچشمه مى‌گيرد زيرا عامل تعيين كننده عمل،
اراده و
اختیار ما است، و به همين دليل ما در برابر اعمالمان مسئوليم، و استناد
اعمال ما به خدا آن چنان كه اشاره شد از ما سلب مسئوليت نمى‌كند و موجب
عقیده جبر نيست.
بنا بر اين آنجا كه مى‌فرمايد:
حسنات و
سیئات از خدا است، اشاره مى‌كند به همان
فاعلیت خداوند نسبت به همه چيز، و آنجا كه مى‌فرمايد:
سیئات از شما است، اشاره به فاعليت ما و مسئله اراده و اختيار ما مى‌كند.
تفسير ديگرى كه براى اين دو آيه مي توان داشت و در اخبار
اهل بیت (ع) نيز به آن اشاره شده است
اينست که حسنات و سيئات، در قرآن به دو معني است:
معني اول
حسنات و سيئاتي که ارتباطي به اعمال اختياري انسان ندارد مثل بعضي بيماري ها و سلامتي ها. معناي دوم
حسنات و سيئاتي که در نتيجه اعمال انسان ها به وجود مي آيد و به عنوان عقاب و
ثواب اعمال در اين دنيا بروز مي کند مثل بعضي خشکسالي ها و آباداني ها.
حسنات و سيئات در آيه اول به معناي اول و حسنات و سيئات در آيه دوم به معناي دوم مي باشد.
آرشیو سوالات پایگاه رواق حکمت(اسلام کوئیست)
