• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شبهه تحریف در تدوین قرآن خلفا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: قیاس منطقی، تحریف قرآن.

پرسش: آیا با این قیاس منطقی، تحریف قرآن اثبات نمی‌شود؟
قرآن در زمان عثمان بدون نظارت معصوم جمع و تدوین شد (صغرا)؛ جمع قرآن بدون نظارت معصوم زمینه راه‌یافت کاستی از روی خطا یا عمد را فراهم می‌سازد (کبرا)؛ پس در قرآن، تحریف از نوع کاستی راه‌یافته است (نتیجه).




صغرا و کبرای قیاس، هر دو مردود است؛ زیرا ادعای جمع و تدوین قرآن در زمان عثمان و بدون نظارت وصی پیامبر‌ (صلی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) از اساس مردود است؛ چرا که قرآن در زمان پیامبر (صلی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) کتابت و دست‌کم به صورت صحف یعنی مجموعه‌های پراکنده تدوین شد و مرحله جمع و تدوین در زمان ابوبکر و مرحله توحید مصاحف در دوره عثمان نیز با نظارت تقریری امام علی (علیه‌السّلام) همراه بود. توضیح این که به گفته سیوطی و دیگر مورّخان و پژوهشیان قرآنی، همه قرآن در زمان پیامبر خدا نوشته شده، ولی در یک جا گردآوری نشده بود.
قرآن پژوهان و دانشمندان شیعه در این باره بسیار نوشته و ادلّه موضوع را آورده‌اند.
[۲] سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیرة فی علم الکلام، ص۳۶۴ - ۳۶۵.
[۳] ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مثالب النواصب، ص۴۷۱، (نسخه خطی سپه‌سالار).
[۴] شرف الدین الموسوی، عبد الحسین، اجوبة مسائل جاراللَّه، ص۲۵.
[۵] عاملی، جعفر مرتضی، حقائق‌هامة حول القرآن الکریم، ص‌۲۰ - ۵۰.

کار عثمان، عبارت بود از الغای قرائت‌هایی که از پیامبر خدا (صلی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) اخذ نشده بود، یکدست کردن مصحف و نیز اکتفا به متن آیات با حذف تأویل و تفسیر متن قرآن، بدون آن که موجب تحریف در الفاظ آیات شود.
[۸] مجمع فرهنگ و معارف قرآن کریم، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۶، ص۳۱۰.


۱.۱ - نظارت امیرالمؤمنین

همین کار را نیز نمی‌توان بیرون از نظارت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) پنداشت؛ زیرا هر چند امام علی (علیه‌السّلام) ریاست گروه گردآوری و یکدست سازی را بر عهده نداشت، اما شاهد و ناظر ماجرا بود و هیچ اعتراضی از ایشان ثبت نشده است. امامانِ اهل بیت نیز همگی به قرآن موجود، پایبند و حجیت آن را پذیرفته بودند (از جمله، امام حسین (علیه‌السلام)، وقتی در نزد ایشان سخن از تصرّف عثمان در کلمات و آیات و سوره‌ها به میان آمد، بر آشفت و آن را انکار کرد. این گزارش را ابن شهرآشوب، از کتاب التحریش، چنین نقل کرده است: قیلَ للحسین بن علی (علیه‌السلام): انّ نعثلاً زاد فی القرآن و نقص منه باباً و...، فقال الحسین: «انا مؤمن لا نقصت کما لا زیدت» فاستحیا
[۹] ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مثالب النواصب، ص۲۶۵.
و آن را در سخنان و احتجاجات و ادعیه و نمازهای خویش عیناً استفاده می‌کردند. بنا بر این، نظارت تقریری امامان معصوم (علیه‌السّلام) را نمی‌توان انکار کرد.


به فرض قبول صغرا، کبرای قیاس نادرست است؛ زیرا نمی‌توان ثابت کرد هر متنی که بدون نظارت معصوم گردآوری شده، حتما تحریف شده است. اهتمام و حساسیت فوق العاده مسلمانان به قرآن، وجود شمار بسیاری حافظ قرآن و صحیفه‌هایی در سراسر ممالک اسلامی که قرآن در آنها مکتوب بود از عواملی‌اند که راه را بر هرگونه افزایش، کاهش و تغییر در قرآن می‌بندند.
[۱۰] مجمع فرهنگ و معارف قرآن کریم، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۶، ص۳۲۹.



۱. سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۶۰.    
۲. سید مرتضی، علی بن حسین، الذخیرة فی علم الکلام، ص۳۶۴ - ۳۶۵.
۳. ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مثالب النواصب، ص۴۷۱، (نسخه خطی سپه‌سالار).
۴. شرف الدین الموسوی، عبد الحسین، اجوبة مسائل جاراللَّه، ص۲۵.
۵. عاملی، جعفر مرتضی، حقائق‌هامة حول القرآن الکریم، ص‌۲۰ - ۵۰.
۶. خویی، ابو القاسم، البیان، ص۲۳۹ - ۲۵۷.    
۷. خویی، ابو القاسم، البیان، ص۲۵۷ - ۲۵۸.    
۸. مجمع فرهنگ و معارف قرآن کریم، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۶، ص۳۱۰.
۹. ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مثالب النواصب، ص۲۶۵.
۱۰. مجمع فرهنگ و معارف قرآن کریم، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۶، ص۳۲۹.



سایت‌ حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «شبهه تحریف در تدوین قرآن خلفا» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۱۵.    



جعبه ابزار