• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سخن از عذاب دوزخیان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه:عذاب، دوزخیان، جهنم، بهشت، بهشتیان، عفو، مغفرت الهی.

پرسش: کفار می‌گویند: چرا در قرآن تا این ‌اندازه از جهنم و عذاب صحبت شده؟ چرا دائم از عذاب و عقوبت و درد و رنج بحث می‌کند؟ آیا چنین خدایی رئوف و رحیم است؟

پاسخ: قرآن در کنار سخن از عذاب دوزخیان، از بهشت و بهشتیان و از عفو و مغفرت الهی سخن فراوان گفته است. ذکر این نکته مهم هم ضروری است که بیان عذاب و شکنجه دوزخیان، دارای آثار تربیتی فراوانی است که عبرت‌گیری از سرنوشت تبهکاران و بازگشت از مسیر باطل و تشویق شایستگان و تسلی مظلومان و ستم‌دیدگان، پاره‌ای از آن‌هاست.



جامعیت دین اسلام و خاتمیت پیامبر گرامی اسلام اقتضا دارد که برنامه‌های آن برای همه افراد و گروه‌های اجتماعی و در همه زمان‌ها و مکان‌ها جاری و ساری باشد.


درست است که تعداد زیادی از آیات قرآن درباره معاد و روز جزاست، اما همه این آیات درباره جهنم و اهل جهنم نیست؛ بلکه اکثر آنها مربوط به ضرورت معاد، اثبات معاد، آثار تربیتی ایمان به معاد، سرانجام صالحان و وصف بهشت و بهشتیان است.


پاداش صالحان و مجازات کافران نه‌تنها خلاف حکمت نیست، بلکه حکمت و عدالت خداوند مستوجب این امر است.

۳.۱ - آیه ۱۱۵ سوره مؤمنون

خداوند حکیم می‌فرماید:

اَ فَحَسِبْتُمْ اَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثاً وَ اَنَّکُمْ اِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ؛ آیا گمان کرده‌اید که ما شما را بیهوده آفریده‌ایم، و به سوی ما بازگشت نخواهید کرد.
یعنی اگر قیامتی در کار نبود و زندگی شما خلاصه در این چند روز دنیا می‌شد، حیات شما پوچ و بیهوده و بی‌معنی بود. این حیات جاویدان است که به زندگی شما در این جهان مفهوم می‌بخشد، و آن را از عبث بودن در آورده، با حکمت خدا هماهنگ می‌کند.

۳.۲ - آیه ۲۸ سوره ص


اَمْ نَجْعَلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ کَالْمُفْسِدِینَ فِی الْاَرْضِ اَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِینَ کَالْفُجَّارِ؛ آیا کسانی که ایمان آورده‌اند و عمل صالح انجام داده‌اند، همچون مفسدان در زمین قرار می‌دهیم، یا پرهیزکاران را همچون فاجران؟
در این آیه «مفسدان» در برابر «مؤمنان صالح» قرار گرفته‌اند و «فاجران» در برابر «متقین» این مقابله، اشاره لطیفی به این حقیقت است که اگر انسان ایمان و عمل صالح نداشته باشد، خواه ناخواه در صف مفسدان قرار می‌گیرد و اگر تقوا یعنی نیروی بازدارنده از گناه نداشته باشد، در صف فُجّار خواهد بود.
آیات دیگری از [[|قرآن کریم]] هم پاداش صالحان و مجازات فاسقان را بیانگر عدالت و حکمت خداوند می‌دانند که برای رعایت اختصار ذکر نشدند.


این گفته کافران، پنداری بیش نیست؛ زیرا نادیده گرفتن عفو و بخشش خداوند از یک‌سو و وعده پاداش نیکو به صالحان از سوی دیگری، نشانگر یک‌جانبه‌نگری درباره محتویات این کتاب الهی است. کاربرد فراوان کلماتی مانند «غفور»، «رحیم»، «توّاب» و «رحمن» و مانند آن در قرآن، بیانگر این واقعیت است.


طبق آیات قرآن راهیان دوزخ کسانی هستند، که هر کدام به گونه‌ای حق دیگران را ضایع و خون مظلومان را به ناحق ریخته و مستضعفان را به مسلخ کشیده و آنان را در فقر و محرومیت نگه داشته‌اند. گروه‌هایی از این قبیل:

أ. کافران و منافقان.
ب. طغیانگران و مستکبران و جبّاران.
ج. ظالمان و بیدادگران.
د. خونریزان (ریختن خون بی‌گناهان).
هـ . مفسدان اقتصادی (رباخواران).
پس گرفتار شدن آنان به جهنم که کانون قهر و غضب الهی است، نتیجه عملکرد زشت آنان در دنیاست.


بهشت که کانون انواع مواهب و نعمت‌های الهی است، از آنِ انسان‌های والا و شایسته‌ای است که در جهت سعادت خود و جامعه از هیچ کوششی دریغ نکرده‌اند، نعمت‌های جسمانی و لذات روحانی و هم‌نشینی با پیامبران الهی و مقربان بارگاه ربوی گوارایشان باد. برخی از این گروه‌های بهشتی عبارت‌اند از:

أ. صالحان و مؤمنان.
ب. تقواپیشگان.
ج. نیکوکاران.
د. مجاهدان و شهیدان.
هـ . صابران.
در نتیجه قرآن در کنار سخن از عذاب دوزخیان، از بهشت و بهشتیان و از عفو و مغفرت الهی سخن فراوان گفته است.


ذکر این نکته مهم هم در پایان ضروری است که بیان عذاب و شکنجه دوزخیان، دارای آثار تربیتی فراوانی است که عبرت‌گیری از سرنوشت تبهکاران و بازگشت از مسیر باطل و تشویق شایستگان و تسلی مظلومان و ستم‌دیدگان، پاره‌ای از آن‌هاست.


۱. پیام قرآن، ج۵ و ۶، آیت‌الله مکارم شیرازی.
۲. زندگی جاوید یا حیات اخروی، آیت‌الله شهید مطهری.
۳. معاد در قرآن، آیت‌الله مظاهری.
۴. معاد در قرآن (ج ۴ و ۵)، آیت‌الله جوادی آملی.


۱. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۱۵.    
۲. ص/سوره۳۸، آیه۲۸.    
۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۵، ص۲۵۱، قم، ناشر:مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب، چاپ چهارم، سال ۱۳۷۴.    
۴. حجر/سوره۱۵، آیه۸۵.    
۵. قیامت/سوره۷۵، آیه۳۶-۴۰، قلم:۳۵-۳۶.    
۶. جاثیه/سوره۴۵، آیه۲۱-۲۲.    
۷. نساء/سوره۴، آیه۱۴، توبه:۴۹، نساء:۱۴۵.    
۸. زمر/سوره۳۹، آیه۶۰، اعراف:۳۶.    
۹. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۱۵-۱۶.    
۱۰. کهف/سوره۱۸، آیه۲۹.    
۱۱. جن/سوره۷۲، آیه۱۵.    
۱۲. مائده/سوره۵، آیه۳۲.    
۱۳. نساء/سوره۴، آیه۹۳.    
۱۴. بقره/سوره۲، آیه۲۷۵.    
۱۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۰-۱۳۱.    
۱۶. بقره/سوره۲، آیه۸۲.    
۱۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۶.    
۱۸. نساء/سوره۴، آیه۱۲۴.    
۱۹. مریم/سوره۱۹، آیه۶۳.    
۲۰. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۳.    
۲۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۵.    
۲۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۳.    
۲۳. مائده/سوره۵، آیه۸۵.    
۲۴. زمر/سوره۳۹، آیه۳۴.    
۲۵. مرسلات/سوره۷۷، آیه۴۴.    
۲۶. توبه/سوره۹، آیه۱۱.    
۲۷. توبه/سوره۹، آیه۲۰-۲۱.    
۲۸. توبه/سوره۹، آیه۸۸-۸۹.    
۲۹. صف/سوره۶۱، آیه۱۲.    
۳۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۴۲.    
۳۱. دهر/سوره۷۶، آیه۱۲.    
۳۲. رعد/سوره۱۳، آیه۲۱-۲۴.    
۳۳. فرقان/سوره۲۵، آیه۷۵.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۶، ص۱۷۵، قم، ناشر:مدرسة الامام علی بن ابی‌طالب، چاپ چهارم، سال ۱۳۷۴.    




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «سخن از عذاب دوزخیان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۴.    



جعبه ابزار