• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سجده پیامبر برخاک کربلا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کليدواژه: معصومین، فضائل ، مناقب


پرسش: آیا پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر خاک حسینی که امروزه شیعیان بر آن سجده می‌کنند سجده کرده است؟! اگر بگویند: آری، می‌گوییم: به پروردگار کعبه سوگند می‌خوریم که این دورغ است! و اگر بگویند که بر تربت حسینی سجده نکرده است، ما می‌گوییم: اگر چنین است پس آیا شما از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) راه یافته ترید؟ و باید دانست که روایت‌هایشان می‌گوید که جبرئیل ؛ یک مشت از خاک کربلاء را برای پیامبر آورد.

پاسخ: اولا: سجده صحیح و واجب باید حتما بر زمین و چیزهایی که از زمین است (گیاه) باشد. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نیز بر همین خاک و دیگر اجناس تشکیل دهندۀ زمین مثل خاک، رمل، شن، سنگ، گیاه و... سجده می‌کرد نه بر فرش و موکت و چرم و پلاستیک و.... تربت حسینی که شیعه سجده بر آن را صحیح و افضل از سجده بر خاک‌های دیگر و اشیاء دیگر می‌داند یکی از مصادیق خاک است؛ از این رو سجده بر آن جایز است.

ثانیا: چون در سرزمین کربلا، خون بهترین بندگان خدا به خاطر خدا و حفظ اسلام به زمین ریخته شد، این خاک نسبت به سایر خاک‌ها دارای شرافت است؛ از این رو در مکتب تشییع سجده براین خاک مستحب و افضل است و در این زمینه در بسیاری از منابع اهل سنت این روایت آمده است که: جبرئیل (علیه‌السّلام) خاک کربلا را برای رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آورد




سجده در لغت به معنای تذلل و خوار شدن آمده است. و در اصطلاح فقهی، گذاشتن پیشانی بر زمین را گویند.
[۲] ابن اثیر، النهایة فی غریب الحدیث، ج۲، ص۲۱۳، چاپ چهارم، مؤسسه اسماعیلیان، قم ۱۳۶۴ه. ش.
در روایات زیادی، سجده به عنوان بهترین حالت انسان معرفی شده است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «بنده به چیزی با فضیلت‌تر از سجده پنهانی بر خداوند نزدیک نشده است.»
[۳] مجیدی، غلام حسین، نهج الفصاحة، ج۱، ص۴۶۱، چاپ اول، مؤسسة انصاریان، قم، ۱۳۷۹.


عایشه از پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل کرده که فرمود: «زمین برای من سجده گاه و پاک کننده قرار داده شد.»
[۶] احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۲، ص۲۴۰.

طبق این حدیث سجده بر خاک صحیح است. این خاک چه خاک مدینه و مکه باشد و چه خاک عراق، کربلا یا خاک هر نقطۀ دیگری از عالم.



در صدر اسلام که مساجد فرش نداشت، همه مسلمین در نماز بر خاک و رمل و شنی که با آن کف مساجد خود را پوشانیده بودند سجده می‌کردند و نه تنها پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مسلمین را از این عمل منع نمی‌کرد؛ بلکه بر عکس وی از سجده بر غیر خاک (پارچه، لباس و عمامه) جلوگیری می‌نمود. بنا بر این سجده بر خاک، سنگ، شن، رمل، حصیر سیره و سنت قطعی رسول اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بوده است و هیچ مسلمانی نیست که منکر جواز سجده بر خاک باشد و همۀ مذاهب اسلامی چنین سجده‌ای را صحیح می‌دانند. اما نسبت به خاک کربلا، شیعه معتقد است، سجده بر خاک کربلا مستحب است؛ زیرا در این خاک فرزند گرامی رسول خدا، سید و آقای جوانان بهشت حضرت حسین بن علی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای حفظ دین خدا و احکام آن، جهاد کرد و به همراه فرزندان و اصحاب خویش به شهادت رسید. همان طور که حضرت علی بن الحسین، امام سجاد (علیه‌السّلام) و امام صادق (علیه‌السّلام) بر تربت مقدسه حضرت امام حسین (علیه‌السّلام) تربت سجده می‌کردند.
[۹] دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب الی الصواب، ج۱، ص۱۱۵، الشریف الرضی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
بعد از ایشان شیعیان نیز به تبعیت از امامان معصوم (علیه‌السّلام) خود سجده بر این خاک را بهتر می‌دانند.
البته این مربوط به بعد از شهادت حضرت امام حسین (علیه‌السّلام) است که حود پنجاه سال بعد از رحلت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) واقع شده است، اما این باعث نمی‌شود که بگوییم چون پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر خاک کربلا سجده نکرده است پس ما هم نباید سجده کنیم و سجده بر آن را افضل بشماریم. آیا خاک کربلا از جنس زمین و از نوع خاک‌های دیگر جاهای کره زمین نیست؟ پس قطعا سجده بر آن صحیح است. مضافا بر این که در منابع شیعه و سنی روایاتی وجود دارد که نشانۀ اهمیت و محبوبیت خاک کربلا در نزد خدای متعال است.


شیعه و سنی روایت کرده‌اند که جبرئیل (علیه‌السّلام) خاک کربلا را برای رسول خدا آورد.
در منابع اهل سنت از‌ ام سلمه نقل شده است که گفت: «روزی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به من فرمود که دم در بایست و اجازه نده کسی وارد شود» ‌ام سلمة می‌گوید: «من دم در ایستادم. حسین آمد و خواست داخل شود، خواستم جلوگیری کنم؛ ولی نتوانستم. این پسر بچه پیش پدر بزرگش رفت. به رسول خدا گفتم فدایت شوم به من فرموده بودی اجازه ندهم کسی وارد شود؛ ولی فرزند شما از دستم فرار کرد و نتوانستم ممانعت کنم.» ‌ام سلمه به پیامبر خدا عرض می‌کند: «از کنار در دیدم که در دست شما چیزی است و اشک‌هایتان جاری است و این پسر بچه هم بر روی شکم شما نشسته است! پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «بله، جبرئیل نزد من آمد و به من خبر آورد که امت من این فرزنم را می‌کشند و خاک محل شهادت او را به من داد. این خاکی که در دستم هست همان خاک است.»
[۱۱] طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۰۹، چاپ دوم، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ه. ق.
این روایت عینا یا با کمی اختلاف در منابع دیگر اهل سنت نیز آمده است.
[۱۳] الکوفی، ابن ابی الشیبة، المصنف، ج۸، ص۶۳۲، چاپ اول، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۹ه. ق.
[۱۴] اسحاق بن راهویه، مسند ابن راهویة، ج۴، ص۱۳۱، چاپ اول، مکتبة الایمان، مدینه، ۱۴۱۲ه. ق.

شیعه هم این روایت را نقل کرده است در روایتی امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: جبرئیل خاکی که حسین (علیه‌السّلام) بعدا بر روی آن کشته شد را برای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آورد و آن خاک در نزد ما است.
[۱۶] شیخ طوسی، امالی، چاپ اول، دار الثقافة، قم، ۱۴۱۴ق.

بنا براین از نظر سنی و شیعه سرزمین و خاک کربلا بسیار با اهمیت است و قطعا سجده بر آن هم از سجده بر خاک‌های دیگر افضل است.


۱. راغب، اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۹۶، چاپ اول، دار القلم، دمشق، ۱۴۱۶ ه. ق.    
۲. ابن اثیر، النهایة فی غریب الحدیث، ج۲، ص۲۱۳، چاپ چهارم، مؤسسه اسماعیلیان، قم ۱۳۶۴ه. ش.
۳. مجیدی، غلام حسین، نهج الفصاحة، ج۱، ص۴۶۱، چاپ اول، مؤسسة انصاریان، قم، ۱۳۷۹.
۴. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۸، ص۳۸.    
۵. بخاری، صحیح، ج۱، ص۱۱۳، دار الفکر، ۱۴۰۱ه. ق.    
۶. احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۲، ص۲۴۰.
۷. سجستانی، ابن اشعث، سنن ابی داوود، ج۱، ص۱۱۸، چاپ اول، دار الفکر، ۱۴۱۰ ه ق.    
۸. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۴۶، ص۷۹، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.    
۹. دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب الی الصواب، ج۱، ص۱۱۵، الشریف الرضی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
۱۰. امام خمینی، توضیح المسائل (محشی)، ج۱، ص۵۸۷، م ۱۰۸۳، محقق و مصحح:بنی هاشمی خمینی، سید محمد حسین، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.    
۱۱. طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۰۹، چاپ دوم، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ه. ق.
۱۲. متقی، هندی، کنزالعمال، ج۱۳، ص۶۵۷، مؤسسة الرسالة، بیروت، ۱۴۰۹ ه ق.    
۱۳. الکوفی، ابن ابی الشیبة، المصنف، ج۸، ص۶۳۲، چاپ اول، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۹ه. ق.
۱۴. اسحاق بن راهویه، مسند ابن راهویة، ج۴، ص۱۳۱، چاپ اول، مکتبة الایمان، مدینه، ۱۴۱۲ه. ق.
۱۵. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۲۳۱.    
۱۶. شیخ طوسی، امالی، چاپ اول، دار الثقافة، قم، ۱۴۱۴ق.




پایگاه اسلام کوئست برگرفته از مقاله «سجده پیامبر برخاک کربلا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۳/۰۷/۰۹.    



جعبه ابزار