زندان مؤمن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دنیا، زندان مؤمن.
پرسش: منظور از حدیث «الدنیا سجن المؤمن» چیست؟
پاسخ: چون دنیا، محل
تکلیف و
امتحان است و
مؤمن هر چه‌قدر در مراتب
ایمان بالاتر رود، امتحانش سخت خواهد بود،
دنیا زندان اوست؛ اما همین دنیا برای
کافر بهشت است؛ زیرا تمام لذت‌هایش را در این دنیا خواهد چشید و در
آخرت عذاب سهمگینی در انتظار اوست و بهشت جاودانی در انتظار کسانی است که اهل ایمان و
عمل صالح باشند و به اوامر
خداوند عمل کنند.
این
حدیث در کتاب‌های مختلف روایی آمده است. در
بحارالانوار، ج۶۵، ص۲۲۰، باب ۷، از
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) چنین نقل شده است:
«
الدُّنیا سِجْنُ الْمُؤْمِنِ و جَنَّةُ الْکافِرِ؛
دنیا زندان
مؤمن و
بهشت کافر است».
عده‌ای از
دانشمندان اسلامی با توجه به تعالیم اسلام دیگر، این حدیث را شرح کرده‌اند.
علامه مجلسی از راوندی نقل کرده است: پیامبر اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) دنیا را به این جهت به زندانی تشبیه کرده است که مؤمن در دنیا مقید به اوامر و نواهی الهی است و
دنیا برای او تنگ می‌باشد. هم‌چنین به وسیله
عذاب خداوندی، ترسانده شده است و با
شهوات و آرزوها
امتحان می‌شود و مشکلات به او روی می‌آورد، برخلاف کافر.
علامه مجلسی هم دو احتمال در معنی این حدیث ذکر می‌کند:
یک معنی این است که مؤمن در دنیا غالباً در رنج و سختی و
خوف به سر می‌برد؛ بر خلاف کافر که غالباً در
امنیت و
رفاه می‌باشد و این منافات با این ندارد که مؤمن گاهی در راحتی به سر برد و کافر در سختی.
معنی دوم این است که مؤمن در دنیا نسبت به زندگی اخروی که در
انتظار اوست و در مقایسه با نعمت‌هایی که خداوند به او می‌دهد، گویا در زندان است؛ اگرچه نسبت به اهل دنیا از رفاه و آسایش بیش‌تری بهره‌مند باشد و کافر عکس این است؛ زیرا نعمت‌های او منحصر در دنیاست و در آخرت فقط
عذاب شدید خداوندی در انتظار اوست؛ اگرچه در دنیا هم با سختی
زندگی کند.
در
روایات اسلامی هم به این دو معنی اشاره شده است.
در حدیثی از
امام جعفر صادق (علیه‌السلام) می‌خوانیم: «
انّ اشدَّ الناسِ بلاءً الانبیاءُ ثُمّ الذینَ یلُونَهم ثُمّ الامثل فالامثل؛
امتحان و بلای
پیامبران از همه مردم بیش‌تر است. بعد از آنان کسانی که به پیامبران از دیگران نزدیک‌ترند و بعد کسانی که دارای مراتب بالاتری هستند».
و باز آن حضرت می‌فرماید:
خداوند در
زمین بندگان خالصی دارد که هیچ هدیه‌ای از
آسمان فرود نمی‌آید، مگر این‌که آن را از این بندگان منع می‌کند و هیچ بلایی فرود نمی‌آید، مگر این‌که آن را متوجه ایشان می‌کند.
در واقع میزان سختی‌هایی که مؤمن با آن روبه‌رو می‌شود، با میزان
ایمان او متناسب است و این سختی‌ها موجب
رشد او می‌شود.
نعمت‌هایی که
خداوند در بهشت برای
مؤمنان آماده کرده است، با ایمان آنان متناسب است.
معنی
حدیث فوق با توجه به
آیات و احادیثی که در وصف
بهشت وارد شده است، بیش‌تر مشخص می‌شود.
در بحارالانوار از پیامبر اسلام (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) نقل شده است که فرمود: «
ان الله یقول اُعِدَّتْ لعبادی الصالحین ما لا عین راتْ و لا اذن سمعتْ و لا خطر علی قلب بشر؛
خداوند می‌فرماید: به بندگان صالحم نعمت‌هایی را آماده کرده‌ام که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه از دل انسانی گذشته است».
علی (علیه‌السلام) در وصف بهشت می‌فرماید: «در بهشت، درجاتی وجود دارد که یکی از دیگری برتر است و جایگاه‌هایی است که گوناگون و متفاوت است، نعمت‌هایش پایان ندارد و ساکنان آن هرگز خارج نمی‌گردند و هرگز پیر و فرسوده نمی‌شوند و گرفتار سختی‌ها نخواهند شد».
در
قرآن کریم نعمت‌های زیادی که خداوند در
اختیار بهشتیان قرار می‌دهد، ذکر شده است.
یکی از این نعمت‌ها
دوستی میان اهل بهشت است.
اهل بهشت هرچه بخواهند برایشان فراهم است.
امنیت و عدم خستگی و ملالت نیز از
نعمت‌های بهشتی است.
نعمت‌های دیگر انواع خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های لذیذ و نیز دیدنی‌های شگفت‌آور است که
انسان از آن لذت می‌برد.
نهرها و درختان زیبا و لباس‌ها و زینت‌های با
ارزش از نعمت‌های دیگر بهشت است.
جاودان بودن بهشت و
بهشتیان نیز از نعمت‌های بهشت است که در
آیات زیادی بیان شده است.
بالاترین نعمت اهل بهشت،
رضوان و خشنودی خداوند از ایشان است و هم‌چنین ارتباط با خدا و دیدار
پیامبران،
امامان،
صدیقان و
صالحان.
خداوند در
آیه ۷۱
سوره زخرف می‌فرماید:
«
... وَفِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ الْأَنفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَأَنتُمْ فِيهَا خَالِدُونَ؛
... و در آن (بهشت) هر آن‌چه دل‌ها بخواهد و چشم‌ها از آن لذت می‌برد موجود است و شما همیشه در آن خواهید ماند». (ترجمه از آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی).
هرچه در بهشت است، مقابل آن در
جهنم است، و از آن‌جا که اگر کسی هر چه‌قدر
ظالم و کافر باشد، در این دنیا امکان
مجازات کامل برای او فراهم نیست، پس این
جهان در مقابل جهنم که با تمام اوصافش در
انتظار اوست، برای او بهشت است.
در نتیجه چون دنیا، محل
تکلیف و
امتحان است و
مؤمن هر چه‌قدر در مراتب ایمان بالاتر رود، امتحانش سخت خواهد بود،
دنیا زندان اوست؛ اما همین دنیا برای کافر
بهشت است؛ زیرا تمام لذت‌هایش را در این دنیا خواهد چشید و در
آخرت عذاب سهمگینی در انتظار اوست و بهشت جاودانی در انتظار کسانی است که اهل
ایمان و
عمل صالح باشند و به اوامر
خداوند عمل کنند.
۱. چهل حدیث، امام خمینی، مؤسسة نشر امام خمینی، تهران.
۲. جامع السعادات، نراقی.
۳. تفسیر نمونه، آیات مربوط به دنیا و آخرت، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «زندان مؤمن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۳/۲۰.
