زنان در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زنان،
قرآن مجید، آیات، سوره مؤمنون، سوره نور.
پرسش: در
سوره مؤمنون و
نور چه آیاتی در مورد زنان نازل شده است؟
پاسخ: قرآن
ارزش خاصی به
زنان بخشیده است و با فرستادن آیاتی درباره آنها، مصونیت آنها را تضمین نموده است؛ به شرط اینکه در مقابل اوامر
خداوند خاضع باشند.
از دیدگاه
قرآن بین
زن و مرد برای کسب
کمال انسانیت تفاوتی نیست و قرآن
ارزش خاصی به
زنان بخشیده است و با فرستادن آیاتی درباره آنها، مصونیت آنها را تضمین نموده است، به شرط اینکه در مقابل اوامر
خداوند خاضع باشند.
تمام آیات
قرآن کریم برای انسانها نازل شده که شامل مرد و
زن میشود:
«
الاّ علی ازواجهم او ما ملکت ایمانهم فانّهم غیر ملومین؛
مگر در مورد همسران و کنیزانشان که در بهرهگیری از آنها ملامت نمیشوند».
«
ثم جعلناه نطفةً فی قرار مکینٍ؛
سپس آن را نطفهای در قرارگاه مطمئن (رحم) زنها قرار دادیم». این
آیه به تداوم
نسل آدم از طریق ترکیب
نطفه نر و ماده و قرار گرفتن در قرارگاه رحم توجه میدهد، تعبیر از
رحم به قرار مکین (قرارگاه امن و امان) اشاره به موقعیت خاص رحم در بدن
انسان است.
«
فاوحینا الیه ان اصنع الفلک باعیننا و وحینا فاذا جاء امرنا و فارالتّنوّر فاسلک فیها من کل زوجین اثنین و اهلک الا من سبق علیه القول منهم و لا تخاطبنی فی الّذین ظلموا انهم مغرقون؛
ما به
نوح وحی کردیم که کشتی را در حضور ما و مطابق فرمان ما بساز و هنگامی که فرمان ما (برای غرق آنان) فرا رسد و
آب از
تنور بجوشد (که این نشانه فرا رسیدن
طوفان است) از هر یک از انواع
حیوانات یک جفت در کشتی سوار کن و همچنین
خانوادهات را مگر آنها که قبلاً وعده هلاکشان داده شده است (اشاره به همسر نوح و فرزند ناخلف اوست) و دیگر درباره این ستمگران با من
سخن مگوی که آنها همگی هلاک خواهند شد،
«
و جعلنا بن مریم و امّه ایةً و اویناهما الی ربوةٍ ذات قرار و معینٍ ؛
ما فرزند
مریم (
عیسی) و مادرش (مریم) را نشانه خود قرار دادیم و آنها را در سرزمین بلندی که
آرامش و
امنیت و
آب جاری داشت، جای دادیم». تعبیر به «ابن مریم» بهجای عیسی برای توجه دادن به این حقیقت است که او تنها از مادر و بدون دخالت پدری به فرمان
پروردگار متولد شد و این تولد خود از
آیات بزرگ
قدرت خداوند بود.
قرآن کریم برای
هدایت و راهنمایی تمام انسانها نازل شده است اما در
سوره نور، حدود ۱۰
آیه در مورد زنان میباشد که عبارتند از:
«
الزانیة و الزانی فاجلدوا کل واحد منهما مائة جلدةٍ و لا تأخذکم بهما رافةٌ فی دین الله ان کنتم تؤمنون بالله و الیوم الاخر ولیشهد عذابهما طائفةً من المؤمنین؛
زن و مرد
زناکار را هر یک صد
تازیانه بزنید و هرگز در
دین خدا رأفت (و
محبت کاذب) شما را نگیرد اگر به
خدا و روز جزا
ایمان دارید و باید گروهی از
مؤمنان مجازات آنها را مشاهده کنند.» این آیه
حکم زنان و
مردان آلوده به
فحشاء را بیان میکند و میفرماید: گرفتار
احساسات نشوید و اجرای حدود الهی در حضور جمعی از مؤمنان باشد تا باعث
عبرت دیگران هم بشود.
«
الزانی لا ینکح الا زانیة او مشرکةً و الزانیةً لا ینکحها الا زانٍ او مشرک و حرّمَ ذلک عل المؤمنین؛
مرد زناکار جز با زن زناکار یا
مشرک ازدواج نمیکند و زن زناکار را جز مرد زناکار یا مشرک به
ازدواج خود در نمیآورد، و این کار بر مؤمنان تحریم شده است؟ این آیه یک
حکم شرعی است. مخصوصاً میخواهد
مسلمانان را از ازدواج با افراد زناکار باز دارد؛ چرا که بیماریهای اخلاقی همچون بیماریهای جسمی غالباً واگیردار است و این کار یک نوع ننگ و عار برای افراد پاک محسوب میشود.
«
والذین یرمون المحصنات ثم لم یاتوا باربعة شهداء فاجلدوهم ثمانین جلدةً و لا تقبلوا لهم شهادة ابداً و اولئک هم الفاسقون ؛
و کسانی که زنان پاکدامن را متهم میکنند پس چهار شاهد (برای ادعای خود) نمیآورند؛ آنها را هشتاد تازیانه بزنید و شهادتشان را هرگز نپذیرید و آنها فاسقاند.
«
لولا اذ سمعتموه ظنَّ المؤمنون والمؤمنات بانفسهم خیراً و قالوا هذا افکٌ مبین »؛
چرا هنگامی که این
تهمت را شنیدید مردان و زنان با
ایمان نسبت به خود و کسی که همچون خود آنها بود گمان
خیر نبرد؟ چرا نگفتید این یک
دروغ بزرگ است.» تهمتی نسبت به همسر
پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) عایشه زده بودند که با نزول این آیه برطرف شد.
«
انّ الذین یرمون المحصنات الغافلات المؤمنات لُعنوا فی الدنیا و الاخره و لهم عذاب عظیم ؛
کسانی که زنان پاکدامن «و بیخبر از هرگونه آلودگی» و
مؤمن را متهم میسازند در
دنیا و آخرت از
رحمت الهی به دورند و
عذاب بزرگی در انتظارشان است.
«
الخبیثات للخبیثین و الخبیثون للخبیثات و الطیبات للطیّبین و الطیبون للطیبات اولئک مبرّؤُنَ مما یقولون لهم مغفرةٌ و رزق کریم؛
زنان خبیث ناپاک از آنِ مردان خبیث ناپاکاند و مردان ناپاک نیز تعلق به زنان ناپاک دارند، اینان از نسبتهای ناروایی که به آنها داده میشود، مبرا هستند و برای آنها آمرزش الهی و
روزی پرارزش است.
«
قل للمؤمنات یغضن من ابصارهن؛
به زنان
مؤمن بگویید (از نامحرم) دیدگان خود را ببندند».
«
وانکحوا الایامی منکم و الصالحین من عبادکم و امائکم ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله والله واسع علیم؛
مردان و زنان بیهمسر را همسر دهید و همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را اگر
فقیر باشند. خداوند آنان را از فضل خود بینیاز میسازد، خداوند واسع و آگاه است».
«
وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى يُغْنِيَهُمْ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَالَّذِينَ يَبْتَغُونَ الْكِتَابَ مِمَّا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ فَكَاتِبُوهُمْ إِنْ عَلِمْتُمْ فِيهِمْ خَيْرًا وَآتُوهُم مِّن مَّالِ اللَّهِ الَّذِي آتَاكُمْ وَ لَا تُكْرِهُوا فَتَيَاتِكُمْ عَلَى الْبِغَاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّنًا لِّتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ مَن يُكْرِههُّنَّ فَإِنَّ اللَّهَ مِن بَعْدِ إِكْرَاهِهِنَّ غَفُورٌ رَّحِيمٌ».
و کسانى که امکانى براى ازدواج نمىيابند، بايد پاکدامنى پيشه کنند تا خداوند از فضل خود آنان را بىنياز گرداند! و آن بردگانتان که خواستار مکاتبه (=قرارداد مخصوص براى آزاد شدن) هستند، با آنان قرارداد ببنديد اگر
رشد و
صلاح در آنان احساس مىکنيد (که بعد از آزادى، توانايى
زندگی مستقل را دارند)؛ و چيزى از مال خدا را که به شما داده است به آنان بدهيد! و کنيزان خود را براى دستيابى
متاعناپايدار زندگى
دنیا مجبور به خودفروشى نکنيد، اگر خودشان مىخواهند پاک بمانند! و هرکس آنها را (بر اين کار)
اجبار کند، (سپس پشيمان گردد،) خداوند بعد از اين اجبار آنها
غفور و
رحیم است! (
توبه کنيد و باز گرديد، تا خدا شما را ببخشد)!
«
والقواعد من النساء اللّاتی لا یرجون نکاحاً فلیس علیهم جناح ان یضعن ثیابهن غیر متبرجات بزینةٍ و ان یستغفن خیر لهنّ والله سمیع علیم ؛
و زنان از کار افتادهای که
امید به
ازدواج ندارند، گناهی بر آنها نیست که لباسهای «روئین» خود را بر
زمین بگذارند به شرط اینکه در برابر مردم
خودآرایی نکنند و اگر خود را بپوشانند برای آنها بهتر است و خداوند شنوا و داناست».
۱. مکارم شیرازی،
تفسیر نمونه، ذیل آیات فوق.
۲. علامه طباطبایی،
تفسیر المیزان، ذیل آیات فوق.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «زنان در قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۰۳.