رب المغربین و رب المشرقین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:
رب،
مشرق،
مغرب،
زمین.
پرسش: منظور از
رب المشرقین و
رب المغربین در
قرآن چیست؟
پاسخ: برای این
آیه تفسیرهای متفاوتی شده است.
کره
زمین، از یک طرف دارای دو قطب مغناطیسی است که به نام
شمال و
جنوب خوانده می‌شود.
از طرف دیگر چون زمین دارای دو
حرکت وضعی (به دور خود) و
انتقالی (به دور
خورشید) است، به نظر می‌آید که خورشید
صبح‌گاهان از یک طرف، خارج و کم‌کم بالای سر ما می‌آید و سپس به هنگام شام‌گاهان از طرف دیگر فرو می‌رود.
در
عرف مردم و
اصطلاح علمی، آن طرف که خورشید
طلوع می‌کند به نام «
مشرق» و آن طرف که خورشید
غروب می‌کند به نام «
مغرب» خوانده می‌شود.
نکته یاد شده ظاهر قضیه است، اما با دقت عقلی و علمی ثابت می‌شود که زمین مشرق‌ها و مغرب‌های متعددی دارد.
برخی از
دلایل نکته اخیر به شرح زیر است:
۱. چون زمین به شکل کره است و به دور خورشید حرکت می‌کند، در هر نقطه زمین، یک مشرق و مغرب و اثر طلوع و غروب مکرر خورشید، پیدا می‌شود.
۲. خورشید در هر روز، ساعت معین طلوع و غروب می‌کند که با ساعت طلوع و غروب روز قبل و بعد متفاوت است. بنابر این، به تعداد روزهای سال مشرق و مغرب داریم.
۳. برای هر انسانی شش جهت متصور است، پس طلوع و غروب نسبت به جایگاه هر کس متفاوت است.
پس اگر چه در ظاهر یک مغرب و مشرق بیشتر نیست، ولی در واقع مشرق‌ها و مغرب‌های متعددی وجود دارد. بنابر این، تعبیر به مشرق و مغرب
یا مشارق و مغارب
با مبانی علمی منافی نیست.
در مورد
آیه یاد شده در پرسش، «
رب المشرقین و
رب المغربین»
چند احتمال
تفسیری داده شده است:
۱. مقصود از مغرب، مغرب
تابستان و
زمستان و مقصود از دو مشرق، مشرق تابستان و زمستان است که با همدیگر متفاوتند.
چنان که
حضرت علی (ع) در این‌باره می‌فرمایند: «مشرق تابستان و زمستان هر کدام بر حد خود است».
توضیح این که: اگر چه مشرق‌ها و مغرب‌های متعددی وجود دارد، ولی نهایت آن‌ها در تابستان و زمستان است؛ زیرا در این دوران، آغاز تابستان و زمستان، خورشید به حداکثر و حداقل اوج خود می‌رسد که از آن‌ها به مدار شمالی و جنوبی تعبیر می‌شود و مدارهای دیگر در بین این دو قرار دارند.
بنابر این، چون نهایت مشرق‌ها و مغرب‌ها، این دو می‌باشد و این
آیه واژه «المشرقین و المغربین» به صورت مثنی به کار رفته است.
۲. مقصود از دو مشرق و دو مغرب، مشرق و مغرب خورشید و
ماه است. طبق این
تفسیر چون ماه و خورشید هر کدام
طلوع و
غروب خاص خود را دارند، واژه مثنی به کار رفته است.
۳. مقصود از مشرقین،
پیامبر اکرم (ص) و
امیرالمؤمنین (ع) می‌باشد و مراد از مغربین
امام حسن (ع) و
امام حسین (ع) باشند.
این مطلب بیان
باطن یا
تأویل آیه است که در طلوع
اسلام، پیامبر (ص) و علی (ع) بودند و امام حسن و امام حسین (ع) در دوره‌ی غروب
اسلام اصیل از صحنه جامعه بودند که
شهید شدند.
شهر سوال
