• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دفاع در خانه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: دفاع، خانه، جنگ، مشورت، جنگ تحمیلی، ایران، عراق.

پرسش: در بیانی نقل شده، ملتی که در خانه خودش با دشمنش بجنگد حقیر نمی‌شود، سند و مقدار دلالت این نقل را بیان کنید و آیا جنگ ایران و عراق می‌تواند مصداقی از این بیان باشد؟

پاسخ: دفاع جانانه رزمندگان ما در جنگ تحمیلی هشت ساله، مصداقی از نظریات افرادی چون جناب حمزه و علی بن ابی‌طالب (علیهما‌السلام) و سایر دلیرانی است که می‌خواستند در صحنه پیکار، مردانه و شهادت‌طلبانه از حریم مقدس اسلام و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) دفاع کنند. البته ممکن است عبارت مورد سؤال، اشاره به یک امر عرفانی داشته باشد و آن عبارت باشد از جنگیدن با دشمن درون که همان هوای نفس و شیطان باشد



نقل این عبارت (ملتی که در خانه خودش با دشمنش بجنگد حقیر نمی‌شود) در منابع اصیل، چون وسائل الشیعه، بحارالانوار و اصول کافی یافت نشد؛ اما تحلیل این نقل بنا بر فرض وجود، صحت و دلالت متن، مورد بررسی قرار می‌گیرد.


با لطف حضرت حق ـ جل جلاله ـ تاریخ صدر اسلام مشحون است از اتفاقاتی که با دقت و تأملی ژرف می‌توان عبرت‌ها، درس‌ها و پیام‌های وافی و الگوپذیر را از آن‌ها به دست آورد؛ ازاین‌رو در پاسخ این سؤال به تحلیل یکی از آن حوادث، به گونه‌ای مختصر اشاره می‌گردد، تا جایگاه سؤال در قسمتی از متون تاریخ مشخص گردد و با توجه به این تحلیل تاریخی پاسخ آن روشن گردد.

۲.۱ - مشورت با یاران

«رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) از جانب خدا مأمور شد که در مسائل نظامی و نظایر آن با یاران خود مشورت کند و نظر آن‌ها را در تصمیمات خود دخالت دهد، تا از طریق این عمل، سرمشق بزرگی به پیروان خود ارائه دهد.
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در انجمن بزرگی از افسران و سربازان دلیر اسلام قبل از جنگ احد با ندایی رسا فرمودند: «اشیروا الیَّ»؛ یعنی افسران و سربازان نظرات خود را در طرز دفاع از حریم یکتاپرستی، بیان کنند.

۲.۲ - نظر ابن ابی

عبدالله بن اُبی که از منافقان مدینه بود، نظریه قلعه‌داری را پیشنهاد کرد، منظور از قلعه‌داری این بود، که مسلمین از مدینه بیرون نروند و از برج‌ها و ساختمان‌ها استفاده کنند، زنان از بالای بام‌ها و مکان‌های بلند بر روی دشمن سنگ بریزند و مردان در کوچه‌ها تن به نبرد دهند.

۲.۳ - نظر پیران و جوانان

پیران و سالخوردگان از مهاجر و انصار این نظر را تأیید کردند؛ ولی جوانان ـ خصوصاً آن‌هایی که در جنگ قبلی (بدر) شرکت نکرده بودند و فکر نبرد در سر می‌پروراندند ـ با این نظریه سخت مخالفت ورزیدند. آن‌ها می‌گفتند: این طرز دفاع باعث جرئت دشمن می‌شود، آیا عیب و ننگ نیست که دلاوران و فداکاران ما در خانه بنشینند و اجازه دهند که دشمن وارد خانه شود، نیروی ما در جنگ بدر به مراتب از حالا کم‌تر بود، با این حال پیروز شدیم.

۲.۴ - نظر حمزه

جناب حمزه (سلام‌الله‌علیه) افسر رشید اسلام می‌گفت: به خدایی که قرآن نازل کرده است، امروز غذا نخواهم خورد، تا آن‌که در بیرون شهر با دشمن نبرد کنم، نتیجه این‌که ارتش اسلام باید از شهر بیرون برود و در خارج شهر جنگ کند.

۲.۵ - خطرهای دفاع در خانه

علاوه بر روح سلحشوری جوانان مدافع باید اشاره کرد که این نظریه «دفاع در خانه» خطرهای دیگری هم می‌توانست در پی داشته باشد از جمله این‌که: هیچ بعید نبود که مشرکین پس از ورود به داخل شهر، از منازل منافقین به عنوان سنگر استفاده کنند و یهودیان داخل مدینه نیز با آنان همکاری نمایند.

۲.۶ - نظر پیامبر اکرم

پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نظر اکثریت را قاطع دانست و خروج از شهر را بر قلعه‌داری و جنگ تن به تن خانگی ترجیح داد. شایسته نبود که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نظر افراد رشیدی مانند حمزه و سعد بن عباده را بر منافقینی چون عبدالله بن ابی برتری ندهد.
گذشته از این، جنگ‌های بی‌نظم و تن به تن در کوچه‌های تنگ مدینه و شرکت دادن زنان در امور دفاعی و نشستن در خانه، و راه را به روی دشمن بازگزاردن، می‌تواند نشانه‌هایی از ضعف، بیچارگی و نوعی تسلیمِ مسلمانان تلقی گردد و این حالات با رشادتِ جنگ قبلی (بدر) قابل مقایسه نبود».
[۱] سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، نشر مشعر، چاپ چهارم ۱۳۷۴، ص۲۶۴ـ۲۶۱.



در نبرد تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران هم که همواره روح شهادت‌طلبی و حماسی رزمندگان در سراسر جبهه‌ها موج می‌زد، هر گاه این نظریه حماسی که می‌توان از آن به مسابقه جوانان به سوی شهادت ، یاد کرد، جلوه بیشتری داشت، موفقیت‌ها و دست‌آوردهای عملیات رزمندگان، بیش‌تر و شکوهمندانه‌تر بود و هر گاه به سخنان نابخردانه منافقین نفوذی و سرسپرده‌ای چون بنی‌صدر خائن توجه می‌شد، یا ناگزیر از انجام فرامین او می‌شدیم، ضربه‌های مهلکی به سپاه اسلام وارد می‌آمد؛ لذا رمز نفوذ دشمنان در شهرهای جنوبی (خرمشهر، حصر آبادان و...) را می‌توان از پی‌آمدهای توجه به همین خیانت‌ها و ملت‌فروشی‌های او (بنی‌صدر) دانست.
او (بنی‌صدر) همچون عبدالله بن ابی بلکه پیش‌روتر از او، هم‌نوای با سایر منافقین داخلی، تأکید می‌کرد که اساساً جنگی در کار نیست، توطئه علیه نظام اسلامی یک توهّم است و با همین خیال‌بافی‌ها و چراغ سبز به دشمن نشان دادن‌ها، راه را بر دشمن گشود و در حقیقت عرض خود بردند و زحمت ما داشتند.


پس دفاع جانانه رزمندگان ما در جنگ تحمیلی هشت ساله مصداقی از نظریات افرادی چون جناب حمزه و علی بن ابی‌طالب (علیهما‌السلام) و سایر دلیرانی است که می‌خواستند در صحنه پیکار، مردانه و شهادت‌طلبانه از حریم مقدس اسلام و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) دفاع کنند. البته ممکن است عبارت مورد سؤال، اشاره به یک امر عرفانی داشته باشد و آن عبارت باشد از جنگیدن با دشمن درون که همان هوای نفس و شیطان باشد....


۱. سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، نشر مشعر، چاپ چهارم ۱۳۷۴، ص۲۶۴ـ۲۶۱.




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «دفاع در خانه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۱۸.    



جعبه ابزار