درنظرگرفتن سود در انجام امور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:سود، منفعت، ضرر، تجارت، دنیا، حسرت.
پرسش :آیا
انسان در هر کاری که انجام می‌دهد باید
سود و
منفعتی برای خودش در نظر بگیرد؟
پاسخ :
عمر ، فرصتی محدود است که
خدا در اختیار انسان قرار داده، تا وی بتواند با بهره‌گیری از این فرصت، حد اکثر سود و بهره را در این دنیا برده و با دستی پر در
سرای باقی حاضر شود. اساساً در تعابیر آیات و روایات از دنیا به محل تجارت تعبیر شده و به انسان توصیه شده است به دنبال
تجارت پرسود بروید:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلی تِجارَةٍ تُنْجیکُمْ مِنْ عَذابٍ أَلیم»؛
ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! آیا شما را به تجارتی راهنمایی کنم که شما را از عذاب دردناک رهایی می‌بخشد؟!
در
نهج البلاغه می‌خوانیم
علی (علیه‌السلام) در مقابل شخص پر ادعایی که پشت سر هم
مذمت دنیا می‌کرد، اشتباهش را یادآور شده و اعلام داشت که دنیا برای آنها که بیدار و آگاه‌اند سرمایه بزرگی است:
«همانا دنیا سرای راستی است برای کسی که با آن به راستی برخورد کند، و خانه عافیت است برای آن‌که آن‌را فهمید، و محلّ توانگری است برای آن‌که از آن توشه گرفت... و تجارت‌خانه
اولیای خدا است که در آن کسب رحمت کردند، و
بهشت را سود بردند».
«ای
بندگان خدا ، بدانید
اهل تقوا هم از دنیای گذرا و هم از آخرتی که می‌آید سود بردند،... و با تجارتی پر سود به آخرت سفر کردند».
اصولاً تعبیر به تجارت آن‌هم تجارتی پرسود برای تحریک مهم‌ترین انگیزه‌های انسان است، انگیزه جلب منفعت و دفع ضرر؛ زیرا این
تجارت الهی تنها سودآور نیست، بلکه ضرر را نیز دفع می‌کند:«تُنْجیکُمْ مِنْ عَذابٍ أَلیم».
نظیر همین معنا در آیه دیگری نیز آمده است:«إِنَّ اللَّهَ اشْتَری مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ»؛
خداوند از مؤمنان جان‌ها و اموالشان را خریداری می‌کند و در برابر آن بهشت به آنها می‌دهد.
در این آیه خداوند خود را خریدار و مؤمنان را فروشنده معرفی کرده، و می‌گوید خداوند از مؤمنان جان‌ها و اموالشان را خریداری می‌کند، و در برابر این متاع، بهشت را به آنان می‌دهد؛ چرا که انسان به طور فطری دنبال سود است، آن‌هم سودی ثابت و پایدار.
در
آخرت که در
روز تغابن و
روز حسرت است، حتی
اهل بهشت نیز
حسرت می‌خورند که چرا اعمال بیشتری انجام ندادند. تا سود بیشتری کسب نمایند.
بنابر این دنیا به تجارت‌خانه تشبیه گردیده است که انسان سرمایه‌هایی را که از خدا گرفته به گران‌ترین قیمت به خود او می‌فروشد، و در برابر متاع ناچیزی بزرگ‌ترین نعمت را از او دریافت می‌کند، و از این جهت تجارت پر سودی کرده است.
مطالب فوق از یک سو، از سوی دیگر اما و با نگرش مادی نیز انسان در تجارت و معاملات به دنبال سود و منفعت است؛ یعنی از مال و
سرمایه مادی که در اختیار دارد و به
تجارت و
معامله می‌پردازد، قطعاً باید به دنبال سود باشد تا بتواند از این راه
روزی حلال کسب کرده و به
زندگی ادامه دهد، و گرنه پس از مدتی ممکن است اصل سرمایه خود را از دست بدهد و به
ورشکستگی و
فقر بیفتد. منتها در سودهای مادی باید به دنبال راه‌های حلال و مشروع باشد و سودی که از سرمایه به دست می‌آورد در چهارچوب
قوانین الهی باشد، نه از راه‌های حرام و نامشروع:
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ إِلاَّ أَنْ تَکُونَ تِجارَةً عَنْ تَراضٍ مِنْکُم»؛
ای کسانی که ایمان آورده اید! اموال یکدیگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخورید، مگر این‌که تجارتی با رضایت شما انجام گیرد.
البته در این فرض
انسان می‌تواند مال و سرمایه‌ای را که
خداوند در اختیارش قرار داده، بدون آن‌که به دنبال نفع مادی باشد، به عنوان
قرض الحسنه در اختیار مردم قرار دهد، تا گره از کار فرو بسته مردم بگشاید، که در این‌جا نیز اگر برای خدا باشد سود معنوی در پی‌خواهد داشت.
پایگاه اسلام کوئست
