خلقت پیامبر اکرم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دانش، مقام و توانایی‌های، معصومان،
مناقب،
انسان کامل.
پرسش: آیا پیامبر از
نور آفریده شده‌اند یا از
گل و آیا موجودات به خاطر وجود آن حضرت آفریده شده‌اند یا آن حضرت برای سایر موجودات آفریده شده است؟
پاسخ: اولا: در روایات فراوانی تصریح شده است که خلقت پیامبر اکرم از نور می‌باشد. اما باید دانست که مراد از آن روایات، حقیقتِ نوری حضرت می‌باشد، نه وجود جسمانی شان بلکه پیامبر در مرحله مادی و جسمانی، همچون دیگر انسان‌ها متولد شده و همانند دیگران زندگی کرده‌اند. بنابر این
حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دارای دو حقیقت می‌باشند. اول حقیقت نورانی ایشان، که از نور بوده است و درمرتبه بَعد، وجود جسمانی شان، که مانند دیگر مردمان بوده است.
ثانیا: موجودات، به
برکت وجود آن حضرت آفریده شده‌اند (همانطور که روایات بیان گر این امرند) و از دیگر طرف، آن حضرت برای هدایت و به کمال رساندن بشریت به مقام پیامبری رسیده‌اند. پس از لحاظ وجودی، بشریت به خاطر پیامبر اکرم خلق شده‌اند و از لحاظ بُعد هدایتی و راهنمائی، پیامبر اکرم، برای به کمال رساندن سایر موجودات خلق شده‌اند.
سوال فوق دربردارنده دو مساله می‌باشد. اول آن که آیا پیامبر اکرم از نور خداوند خلق شده‌اند یا مانند بقیه بشر از
گل بوجود آمده‌اند؟
و سوال دوم این است که آیا موجودات، به خاطر وجود آن حضرت آفریده شده‌اند یا این که آن حضرت برای سایر موجودات آفریده شده است؟
در روایات اسلامی، به وفور بحث خلقت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از نور، بیان شده است. در ابتدای بحث، برخی از این روایات را می‌آوریم.
- پیامبر اکرم می‌فرمایند: اولین چیزی که خداوند خلق کرد، نور من بود.
از جابر نقل شده است که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمودند: اولین چیزی که خلق شده است، نور من بود که از نور خداوند به وجود آمد.
-
جابر بن عبدالله می‌گوید: از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) سؤال کردم: اولین چیزی که
خداوند خلق نمود، چه بود؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: نور پیغمبر تو.
- جابر از
امام محمد باقر (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که ایشان فرمود: خداوند متعال، چهارده هزار سال قبل از
خلقت آدم، چهارده نور از نور عظمتش را خلق فرمود. پس، آن چهارده نور ارواح ما بود. جابر می‌گوید: از امام درباره اسماء آن چهارده نور سؤال کردم، ایشان فرمود: محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین (علیه‌السّلام) و نه تن از فرزندان حسین (علیه‌السّلام) که نهمی آنان قائم ایشان است.
- امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: ای جابر اول مخلوقی که خداوند خلق فرمود، محمد و عترت هدایت شده آن حضرت بودند. پس آنان اشباح نور در برابر خداوند بودند. جابر می‌گوید: به حضرت عرض کردم اشباح چیست؟ فرمود: سایه نور، بدن‌های نوری بدون روح که مؤید به یک روح یگانه و واحد بودند و آن
روح القدس بود.
از مجموع روایات فوق فهمیده می‌شود که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، دارای وجود نورانی قبل از خلق هر چیز دیگری بوده‌اند. بنابراین طبق تصریح روایات، ایشان از نور خلق شده‌اند. از طرف دیگر آنچه در تاریخ بیان شده این است که پیامبر اکرم در
عام الفیل در
روز جمعه ۱۷
ربیع الاول به دنیا آمدند.
حال سوال این است که چگونه این امر با روایات فراوانی که در مورد خلقت پیامبر از نور (قبل از بوجود آمدن موجودات دیگر) آمده، قابل جمع است؟
جواب آن است که"آنچه از روایات گفته شد مراد، حقیقت نوری است، نه جسمانی. اما در مرحله جسمانی پیامبر اعظم، همچون دیگر انسان‌ها متولد می‌شوند و در کوران زندگی و طی فراز و نشیب‌های آن، همانند دیگران زندگی می‌کنند و با طی مراحل زندگی و شرکت در صحنه‌های
صبر و
جهاد و
عبادت است که آن قابلیت را با اختیار خود به ظهور و فعلیت می‌رسانند و از این جهت الگوی ما انسان‌ها می‌باشند. "بنابر این حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دارای دو حقیقت می‌باشند. اول، حقیقتِ نورانی ایشان که از نور بوده است و در مرتبه دوم، وجود جسمانیشان، که مانند دیگر مردمانِ عالم بوده است. همانطور که جسم دیگران از گل،
نطفه و... خلق شده است، وجود جسمانی ایشان نیز بدین شکل خلق شده است.
سوال دوم دربردارنده این مطلب است که آیا موجودات، به خاطر وجود آن حضرت آفریده شده‌اند یا این که آن حضرت برای سایر موجودات آفریده شده است؟
برای روشن شدن این بحث به روایتی که
علامه طباطبائی در
تفسیر المیزان اشاره کرده‌اند، می‌پردازیم.
"از
جابر بن عبد اللَّه روایت است که گفت به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) عرضه داشتم: اولین چیزی که خدا خلق کرد، چه بود؟ فرمود: ای جابر نور پیغمبرت بود، که خدا اول آن را آفرید، و سپس از او هر چیز دیگری را خلق کرد، آن گاه آن را در پیش روی خود در مقام قربش نگه داشت، و خدا می‌داند چه مدت نگه داشت، آن گاه آن نور را چند قسم کرد،
عرش را از یک قسم آن، و
کرسی را از یک قسمش، و
حاملان عرش و
سکنه کرسی را از یک قسمش بیافرید، و قسم چهارم را در مقام حب آن مقدار که خود می‌داند نگه داشت، و سپس همان را چند قسم کرد،
قلم را از قسمی، و
لوح را از قسمی، و
بهشت را از قسمی‌دیگرش بیافرید، و قسم چهارم را آن قدر که خود می‌داند در مقام خوف نگه داشت، باز همان را اجزایی کرد، و
ملائکه را از جزئی، و
آفتاب را از جزئی، و
ماه را از جزئی بیافرید، و قسم چهارم را آن قدر که خود می‌داند در مقام رجاء نگه داشت، و سپس همان را اجزایی کرد،
عقل را از جزئی، و
علم و
حلم را از جزئی، و
عصمت و
توفیق را از جزئی بیافرید، و باز قسم چهارمش را آن قدر که خود می‌داند در مقام حیاء نگه داشت و سپس با دید هیبت به آن قسم از نور من که باقی مانده بود نظر افکند، و آن نور شروع کرد به نور باریدن، و در نتیجه صد و بیست و چهار هزار قطره نور از او جدا شد، که خدا از هر قطره‌ای روح پیغمبری و رسولی را بیافرید، و سپس آن ارواح شروع کردند به دم زدن، و خدا از دم آنها ارواح
اولیاء، و
شهداء و
صالحین را بیافرید. "
و در روایاتی دیگر چنین آمده است:
-ای پیامبر، اگر تو نبودی، دنیا را خلق نمی‌کردم.
-ای محمد
قسم به عزت و جلال خودم اگر تو نبودی آدم را نمی‌آفریدم.
از روایات فوق این نتیجه را می‌توان به دست آورد که"خدای متعال از نور پیامبر اکرم، هر چیز و کمال وجودی را آفریده است یعنی وجود و هستی،
خیر است و هر وجود از نظر جنبه وجودی- و با قطع نظر از حدود و نقایص- خیر می‌باشد. بر این اساس همه موجودات و تمامی وجودات و کمالات وجودی، از جلوه‌ها و ظهورات همین
مخلوق اول و
نور معصوم است و مخلوقات مراتب مختلف تجلیات این نور می‌باشد. به عبارت دیگر «نور معصوم»، سبب وجود موجودات دیگر است و موجودات دیگر، آثار و صورت‌های نازله این حقیقت، در مراتب مختلف و متنوع است. "
پس می‌توان گفت تمامی موجودات به
برکت وجود سراسر نور و با ارزش
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خلق شده‌اند. این امر از جهت فلسفی نیز ثابت شده که حلقه اتصال میان
واجب الوجود و
ممکنات، باید اشرف مخلوقات باشد
که واسطه فیض میان خداوند و موجودات باشد و اشرف مخلوقات
نور محمدیه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌باشد.
بنابر این از یک سو، بشریت به
برکت وجود
پیامبر اکرم خلق شده‌اند. بدین معنا که هیچ موجودی قبل از خلقت پیامبر اکرم ممکن نبود بوجود آید. لذا تمامی موجودات عالم (از جمله تمامی‌بشریت) مرهون و مدیون وجود کامل پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بوده و به واسطه خلق ایشان، در عالم هستی قدم گذاشته‌اند. از سوی دیگر، پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای هدایت بشریت و استکمال اخلاق
مامور شده‌اند.
نتیجه نهائی آن است که از طرفی موجودات، به برکت وجود آن حضرت آفریده شده‌اند (همانطور که روایات بیان‌گر این امرند) و از دیگر طرف، آن حضرت برای هدایت و به
کمال رساندن بشریت به مقام پیامبری رسیده‌اند. پس از لحاظ وجودی، بشریت به خاطر پیامبر اکرم خلق شده‌اند و از لحاظ بُعد هدایتی و راهنمائی، پیامبر اکرم، برای به کمال رساندن سایر موجودات خلق شده‌اند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «خلقت پیامبر اکرم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۱۹.
