خلاصه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: خلاصه، چکیده،
اعتبار متن،
قرآن ، روش تحقیق.
پرسش: تمام متون معتبر دنیا وقتی می‌خواهند در مورد مطلبی صحبت کنند، ابتدا خلاصه‌ای ارائه می‌دهند و به‌وسیله آن، خواننده را از اصل مطلب مطلع می‌کنند، سپس به تفصیل به بحث در‌باره موضوع می‌پردازند. آیا این مطلب در مورد سوره‌های قرآن هم
صادق است یا مطالب هر
سوره ، پراکنده و دارای ارتباط اندکی با هم هستند؟ (البته در مورد سوره‌های متوسط نه بزرگ و نه کوچک).
پاسخ: اعتبار یک متن را نباید تنها با ارائه خلاصه‌ای در ابتدای آن سنجید؛ هرچند می‌توان این روش را برای پاره‌ای از تحقیقات علمی با حجم سنگین مناسب دانست؛ اما اکنون نیز مشاهده می‌نماییم که بسیاری از دائرة‌المعارف‌های معتبر، از چنین روشی استفاده نمی‌کنند، بدون آنکه به اعتبار آنها خدشه‌ای وارد شود.
قرآن نیز که مهم‌ترین دائرة المعارف دینی مسلمانان است و به مسائل گوناگون، اما با یک هدف می‌پردازد، در غالب موارد از این روش استفاده نمی‌نماید؛ چون ارائه چنین خلاصه‌ای نمی‌تواند در درک بهتر
معارف موجود در سوره، تأثیر چندانی گذارد.
در آغاز پاسخ، باید به استحضار برسانیم که هرچند، اکنون روش تحقیق در مسائل جزئی که با حجم سنگین نگاشته می‌شود، به همان شیوه‌ای است که در پرسش آمده و بیشتر پایان‌نامه‌ها و رساله‌های علمی نیز با همین روش، تدوین می‌شود؛ اما نمی‌توان از این موضوع، یک نتیجه‌گیری کلی انجام داد که لزوماً، هر متن معتبری در
دنیا ، باید با همین روش، ارائه شده و در غیر این صورت، فاقد اعتبار خواهد بود.
در صورت بی‌اعتبار بودن چنین متونی، باید بپذیریم که
کتاب ها و تحقیقات بیشتر دانشمندان قدیم که چنین روشی را به کار نمی‌بردند و نیز کتاب‌هایی که به موضوعات کلی پرداخته و نیازی به خلاصه‌نویسی ندارند، قابل استناد و معتبر نباشند و یقیناً شما چنین برداشتی را نخواهید پذیرفت.
براین اساس، نمی‌توان اعتبار یک متن را تنها به ارائه خلاصه‌ای از آن در ابتدای متن مشروط نمود و اصولاً چنین روش خلاصه‌برداری در ارائه متون را تنها می‌توان با نگاشته‌هایی مرتبط دانست که از شرح و بسط فراوان و گاه تکراری برخوردارند و جزئیات فراوانی را با ارجاعات بسیار همراه دارند و طبیعی است شخصی که به
مطالعه چنین نوشته‌ای می‌پردازد، اگر ابتدا، هدف مؤلف از نوشتار خود و خلاصه‌ای از
تحقیق را بداند، بهتر می‌تواند به تجزیه و تحلیل آن بپردازد؛ اما در مواردی که ارائه خلاصه در ابتدای متن، هیچ تأثیری بر درک کلی آن ندارد، به نظر می‌رسد که وجود چنین خلاصه‌ای نه‌تنها موجب اعتبار متن نشده، بلکه نوشتاری اضافی است که جز گرفتن وقت مطالعه‌کننده، فایده دیگری را به دنبال نخواهد داشت و بر همین اساس در دائرة المعارف‌ها که مطالب متنوعی را ارائه می‌نمایند، به‌طور معمول، در ابتدای هر سرفصل، خلاصه‌ای ارائه نشده؛ ولی در‌عین‌حال مطالب موجود در آنها از اعتبار برخوردار است.
در این راستا، باید بدانیم که سوره‌های
قرآن کریم ، دائرة المعارفی شامل مطالب گوناگون است که هدف واحدی را دنبال می‌نماید و در غالب موارد، ارائه خلاصه‌ای از آنها در ابتدای سوره، هیچ کمکی به درک بهتر آیات نخواهد نمود.
البته در برخی موارد که ارائه خلاصه، بتواند کمکی به خواننده در درک هدف پروردگار باشد، چنین خلاصه‌ای وجود دارد. به‌عنوان نمونه، در اوایل سوره
یوسف ـ علیه‌السلام ـ که به شرح ماجراهای این
پیامبر الاهی و برادرانش می‌پردازد، به‌طور خلاصه بیان شده که در این حوادث، نشانه‌های فراوانی از
قدرت پروردگار وجود دارد
و بدین وسیله هدف اصلی خداوند از شرح نسبتاً مفصل این
داستان اعلام شده و این‌که این سوره، تنها درصدد داستان‌سرایی نیست. سپس تا پایان
سوره ، به بیان یکایک این نشانه‌های الاهی پرداخته شده است.
پایگاه اسلام کوئست.
