جبر و اختیار در عصمت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عصمت،
انبیای الهی،
اهلبیت.
پرسش: آیا عصمت و مصونیت انبیای الهی و اوصیای آنان و از جمله اهلبیت (علیهالسّلام) جبری است یا اختیاری؟ به سخن دیگر: آیا آنان در مصونیت خویش از
گناه و اشتباه، نقشی دارند، یا اینکه آنان در این ویژگی خود، نقشی ندارند؟
در پاسخ این سؤال، لازم است که عصمت از گناه را از عصمت از اشتباه، تفکیک کرد و آنگاه گفت: عصمت از اشتباه، در
تبلیغ دین، جبری است و دلیل آن، این است که اشتباه، (مقصود از اشتباه، خطای سهوی است) ملازم عدم آگاهی است و معنا ندارد که انسان به اراده خود و به انتخاب خود، اشتباه نکند؛ چون اراده، همیشه با آگاهی توام است. بنابراین، عصمت از اشتباه، لزوماً باید جبری باشد.
امّا عصمت از گناه را نمیتوان جبری دانست؛ زیرا اگر انبیا بهطور جبری، معصوم از گناه باشند، معنایش این است که آنان مانند ماشین، بدون اراده و اختیارند و بدون اینکه خود بخواهند، از فرمان خدا اطاعت میکنند و گناهان را ترک مینمایند. در چنین فرضی، آنان فاقد ارزش انسانیاند؛ زیرا ارزش انسان به
آزادی،
اراده و
قدرت انتخاب اوست.
علاوه بر این، کسی که بهطور جبری و ناخودآگاه دارای فضائل و کمالات است، نمیتواند
اسوه و
امام انسان آزاد و انتخابگر باشد. بنابراین، عصمت و مصونیت انبیا و رهبران منتخب الهی از گناه، نفی اراده و اختیار از آنان نمیکند.
سایت حدیثنت، برگرفته از مقاله «جبر و اختیار در عصمت» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۶/۲۳.