جایگاه انسان در قبر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: جایگاه انسان، قبر، اعمال، مرگ، نکیر و منکر.
پرسش: زمانی که در قبر به خاک سپرده میشویم چهگونه احساسی برای انسان به وجود میآید؟ آیا در آنجا راهی است که اقامتگاه مناسبی برای خود انتخاب کنیم؟
پاسخ: احساسات
انسان، هنگام ورود به قبر، بستگی به جایگاهی است که برای او در نظر گرفته شده و آن جایگاه هم تابعی از رفتار و کردار او در دنیاست و طبیعی است که در موارد مختلف متفاوت باشد.
در ضمن با توجه به اینکه بعد از مرگ، دیگر امکان بروز رفتار نیکی از مرده وجود ندارد، بهصورت طبیعی نباید جایگاهش در قبر تغییر پذیر باشد؛ اما اگر او یادگارهایی از خود برجای گذاشته که آثار نیک آن تا بعد از
مرگ نیز ادامه داشته باشد، میتوان به بهبود وضعیت او در قبر امیدوار بود.
دنیای بعد از مرگ، دنیای ناشناختهای است؛ زیرا آنانی که به این سفر رفتهاند، مجال بازگشت و یا ارائه آنچه را دیدهاند، ندارند. بر این اساس تنها راه
شناخت ما از مرگ و بعد از آن، گفتار
خداوند و یا پیشوایانی است که بهدرستی
سخن آنان
اعتماد داریم.
پیامبر اکرم ـ صلیاللهعلیهوآله ـ در مورد وضعیت انسان بعد از مرگ و جای گرفتن در
قبر میفرماید:
قبر یا باغی از باغهای
بهشت از و یا گودالی از گودالهای
جهنم است.
مشابه چنین روایتی، از امامان
معصوم علیهمالسلام نیز نقل شده است.
در موردی مشابه، آن دو فرشتهای که برای پرسش و پاسخ، به مرده خوابیده در قبر مراجعه میکنند، از جلوههای متفاوتی برخوردارند. اگر آن مرده، فرد نیکی باشد،
فرشتگان، "بشیر" و "مبشر" نامیده میشوند
که مفهوم
بشارت در نام آنان نهفته است؛ اما اگر شخص ساکن در قبر، فرد ستمکار و گنهکاری باشد، نامشان "نکیر" و "منکر" است که ناشناسی و رمزآلود بودن را میتوان از نامشان برداشت کرد.
اینجا است که در
دعا میخوانیم: "َ
ادْرَأْ عَنِّی مُنْکَراً وَ نَکِیراً وَ أَرِ عَیْنِی مُبَشِّراً وَ بَشِیرا"؛
خدایا! نکیر و منکر را از من دور کرده و بهجای آن دو، بشیر و مبشر را به من بنمایان!
یقیناً رفتار و کردار انسانها در دنیاست که مشخصکننده وضعیت او در قبر خواهد بود.
احساس او نیز تابعی از جایگاهی است که برای او در نظر گرفته شده است و طبیعی است افرادی که در باغی بهشتی قرار گرفته و از جانب
فرشته بشارت، مورد
استقبال قرار میگیرند، در مقایسه با افرادی که در گودالهای جهنم گرفتار آمده و با فرشتگانی که یادآور عذابند، روبهرو میشوند، از احساسات یکسانی برخوردار نباشند.
در ارتباط با بخش دوم پرسشتان، یعنی امکان انتخاب اقامتگاه مناسبی بعد از مرگ، باید گفت: چنانچه بیان شد، وضعیت انسان در قبر، تابعی از رفتارهای او در
دنیا میباشد که با مرگ خاتمه یافته است و بر این اساس او توانایی تغییر وضعیت خود را نداردً، مگر آنکه در دنیا یادگارهای نیکی برجای گذاشته که اثر آن تا بعد از مرگ او نیز ادامه پیدا کند که در این فرض، میتوان
امید به بهبود وضعیتش در قبر داشت.
پیامبر اکرم ـ صلیاللهعلیهوآله ـ در این زمینه میفرماید: هنگامی که فرد با ایمانی از دنیا میرود، دست او جز از سه چیز کوتاه میشود:
۱.
صدقه جاریه، یعنی هر چیزی که آثار نیک آن در طول زمان ادامه داشته باشد؛ مانند
مسجد، بیمارستان، مدرسه.
۲. دانشی که حتی بعد از مرگ او، سودش به دیگران برسد.
۳. فرزند نیکوکاری که (یادگاری از
تربیت صحیح او بوده و) برایش دعا کند.
آری! اگر فردی، چنین یادگارهایی از خود بر جای گذارد، ممکن است که وضعیتش در قبر بهبود یافته و عذابش تبدیل به
ثواب شود.
روایت دیگری از پیامبر ـ صلیاللهعلیهوآله ـ حسن ختام ما در این پاسخ خواهد بود. ایشان میفرماید:
عیسای مسیح ـ علیهالسلام ـ روزی از کنار قبری گذر نمود که ساکن آن در حال
عذاب بود. سپس بعد از گذشت یک سال، دوباره مسیرش به همان قبر برخورد کرده و مشاهده نمود که دیگر عذابی در کار نیست. او دلیل چنین تغییری را از خداوند جویا شده و از طرف
پروردگار به او
وحی آمد که ای
روح خدا! فرزند نیکی از این شخص، به
سن رشد رسید که آن فرزند، جادهای را تعمیر کرده و یتیمی را زیر سرپرستی خود قرار داد و من این مرده را به خاطر کردار نیک فرزندش بخشیدم.
پایگاه اسلام کوئست.