تورات و انجیل مورد اشاره در قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تورات، انجیل، قرآن.
پرسش: بشارت‌ها در مورد
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کدام
تورات و
انجیل است؟
نگاه اجمالی به آیات قرآن کریم که در آنها از تورات و انجیل نام برده شده است نشان می‌دهد که
قرآن به مصداق یکسانی در همه موارد اشاره نکرده است. بلکه کاربرد قرآن در مورد تورات و انجیل، اعم از صحیح و غیر صحیح است. به عبارت دیگر، گاهی قرآن از تورات و انجیل همان چیزی را قصد می‌کند که به‌عنوان
وحی و
شریعت الهی، به ترتیب بر
حضرت موسی و
حضرت عیسی (علیهما‌السّلام) نازل شده، که خود قرآن کریم نیز تصدیق کننده آنهاست و گاهی کتاب‌ها و نوشته‌هایی را قصد کرده است که در عصر نزول قرآن، در دست یهودیان و مسیحیان بوده و آنها آن نوشته‌ها را با نام تورات و انجیل می‌شناخته‌اند؛ به‌طور مثال، وقتی قرآن کریم در توصیف حضرت عیسی (علیه‌السّلام) می‌فرماید (وَ ءَاتَیْنَهُ الْاِنجِیلَ؛
به او انجیل دادیم)،
انجیل واقعی را قصد کرده است، در حالی که وقتی خداوند مسیحیان را دعوت می‌کند تا مطابق احکام و مقررات انجیل
قضاوت کنند،
و یا
اهل کتاب را فرا می‌خواند تا به اقامه تورات و انجیلشان بپردازند،
کتاب‌هایی را قصد کرده که در اختیار یهودیان و مسیحیان بوده است و آنها آن کتاب‌ها را تورات و انجیل می‌نامیده‌اند. بنا‌بر‌این وقتی قرآن در
آیه ۸۱
سوره آل عمران (مَکْتُوباً عِنْدَهُمْ) از وجود بشارت در تورات و انجیل سخن گفته همان تورات و انجیلی را مدّ نظر دارد که در زمان نزول قرآن نزد یهودیان و مسیحیان موجود بوده است. به‌طور مسلم آنچه در آن زمان به‌عنوان تورات و انجیل شناخته می‌شده، تورات و انجیل واقعی نبوده است؛ بلکه مجموعه نوشته‌هایی را تورات و انجیل می‌گفته‌اند که کسانی غیر از حضرت موسی و عیسی نوشته بودند. (
اسپینوزا که خود یک یهودی زاده است، با توجه به شواهد و قراین خودِ توراتِ فعلی اثبات کرده است که تورات، صدها سال پس از وفات حضرت موسی نوشته شده است.)
تورات و انجیل، کتاب‌های یهودی و مسیحی بوده است که نزد خودشان به عنوان تورات و انجیل شهرت داشته است. اما سؤال آن است که آنها چه کتاب‌هایی بوده‌اند؟ یهودیان از قرن‌ها قبل از ظهور پیامبر گرامی اسلام دارای مجموعه‌ای به نام
کتاب مقدّس بوده‌اند که مشتمل بر تورات و نوشته‌های دیگر بوده است که بعدها مسیحیان آنها را «
عهد عتیق» (عهد عتیق مشتمل بر سه بخش اصلی است: بخش نخست، تورات نام دارد که خود شامل پنج کتاب به نام‌های پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثنیه است. یهودیان، آن را همان کتابی می‌دانند که به حضرت موسی (علیه‌السّلام) داده شده است. بخش دوم، نبوئیم، به معنای «پیامبران» است که منظور از آن وحی‌هایی است که
خداوند بر پیامبران
بنی‌اسرائیل، بعد از موسی و قبل از عیسی نازل کرده است. کتاب‌هایی چون
کتاب یوشع بن نون، تواریخ، پادشاهان،
سموئیل و
اشعیا از این دسته است. نبوئیم مشتمل بر ۲۱ کتاب است. بخش سوّم را کتوبیم گویند که به معنای «نوشته‌ها» است. منظور از آن، نوشته‌های انبیای بنی‌اسرائیل است که محتوی پیام‌های آنها و قوم بنی‌اسرائیل خطاب به خداوند است. کتاب‌هایی چون
مزامیر، جامعه، امثال و غزل غزل‌ها از این نوع است.کتوبیم مشتمل بر ۱۳ کتاب است. مسیحیان
پروتستان، عیناً همین کتاب‌ها را در
عهد عتیق خود پذیرفته‌اند. کاتولیک‌ها چند کتاب دیگر از کتب پیامبران پیش از حضرت عیسی را که یهودیان آنها را معتبر نمی‌دانند نیز در عهد عتیق خود آورده‌اند.) نامیدند و مسیحیان نیز مجموعه دیگری از نوشته‌های اختصاصی خود را با نام «
عهد جدید»(عهد جدید مشتمل بر ۲۷ کتاب است که در اواخر قرن دوم میلادی از میان نوشته‌های مسیحی توسط آبای کلیسا انتخاب شده است. این نوشته‌ها مشتمل بر چهار نوع است: اوّل، اناجیل که حاوی زندگی نامه و پاره‌ای از افعال و اقوال
حضرت عیسی (علیه‌السّلام) است. این اناجیل عبارت‌اند از
متی،
مرقس،
لوقا و
یوحنا. بخش دوم مشتمل بر
اعمال رسولان است که تنها یک کتاب نوشته لوقا در این بخش انتخاب شده است. بخش سوم را
نامه‌های رسولان گویند که شامل ۲۱ نامه از رسولان حضرت عیسی است که طیّ آن به مسیحیان عصر خویش پیام داده‌اند که بیشتر این نوشته‌ها مربوط به پولس رسول است که بعد از
عروج حضرت عیسی به آسما ن، به ایشان ایمان آورده است. بخش چهارم، بخش
مکاشفه است که در این بخش نیز تنها یک کتاب به نام
مکاشفه یوحنا انتخاب شده است. این کتاب دارای ادبیات رمزی است.) به آن افزودند که آن نیز مشتمل بر اناجیل و نوشته‌های دیگر بود. به احتمال بسیار زیاد، قرآن کریم در برخی آیات، به مجموعه عهدین موجود در دست یهودیان و مسیحیانِ عصر نزول، عنوان تورات و انجیل اطلاق کرده است.
شواهدی نیز بر صحت این احتمال وجود دارد؛ یکی آن‌که، قرآن در موارد فراوانی یهودیان و مسیحیان را با عنوان «اهل کتاب» معرفی می‌کند و آن از این روست که هم یهودیان و هم مسیحیان به مجموعه نوشته‌های مقدسشان کلمه «کتاب» اطلاق می‌کرده‌اند. بنا بر این وقتی قرآن از کتاب یهودیان به عنوان تورات، و از کتاب مسیحیان به عنوان انجیل یاد کرده است، مجموعه کتب اختصاصی هر یک را قصد کرده که همان عهد عتیق و عهد جدید است. دوم آن که، مسیحیان هم اکنون نیز در عرف خودشان به مجموعه عهد جدید عنوان انجیل اطلاق می‌کنند. امروزه مجموعه «عهد جدید» در زبان‌های مختلف با عنوان «انجیل» منتشر شده است. (به‌عنوان نمونه می‌توان این موارد را نام برد: انجیل عیسی مسیح، کتاب عهد جدید، چاپ انگلستان، ۱۹۹۷؛ انجیل شریف، انتشارات کتاب مقدس، چاپ اول، ۱۹۷۶؛ عهد جدید یعنی انجیل مقدس خداوند و نجات دهنده ما عیسی مسیح، بی تا، بی جا؛ الانجیل (ترجمه عربی عهد جدید)، ۱۹۸۲.)
شاهد دیگر آن که، روایات اسلامی، بشارت‌های تورات و انجیل در مورد پیامبر گرامی اسلام (صلی‌اللَّه‌علیه‌و‌آله) را به کتاب‌هایی نسبت می‌دهد که گرچه در مجموعه عهد عتیق و جدید هستند، اما در ضمن
اسفار خمسه تورات و نیز اناجیل اربعه نیستند. با این شواهد می‌توان نتیجه گرفت که بشارت‌های مورد اشاره قرآن کریم، در مجموعه عهد قدیم و عهد جدید یهودیان و مسیحیان موجود بوده است. از این
رو ما نیز می‌توانیم بشارت‌های موجود در کلیه کتاب‌های عهد قدیم و جدید را به‌عنوان بشارت‌های تورات و انجیل معرفی کنیم.
نکته دیگر که لازم است یادآوری شود این است که صرف نظر از برخی اختلاف نسخ و قرائات و نیز اختلاف در ترجمه‌ها، مجموعه عهد عتیق و جدیدِ امروزی تقریباً همان چیزی است که در زمان نزول قرآن نیز مورد استفاده یهودیان و مسیحیان بوده است؛ زیرا نسخه‌هایی از کتب عهدین در کتابخانه‌ها و موزه‌های جهان موجود است که متن آن، تا حدّ زیادی با متن عهدین امروزی مطابقت می‌کند.
بنا‌بر‌این اگر بشارت‌های مربوط به پیامبر اسلام در تورات و انجیلِ زمان نزول قرآن موجود بوده است، هم اکنون نیز ما باید بتوانیم آنها را و یا بقایا و ردّپایی از آنها را در عهدین بیابیم.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «تورات و انجیل مورد اشاره در قرآن» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۱/۸.
