تقویت اعتقاد و معلومات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اعتقاد، ایمان، معلومات، طلبه.
پرسش: برای قوی‌تر شدن اعتقادات و معلومات یک طلبه چه توصیه‌ای دارید؟
پاسخ:
اعتقاد از ریشه عقد به معنی پیوند و گره می‌باشد. گرچه اعتقاد تقاوت‌های ظریفی با
ایمان دارد، ولی در بیش‌تر مواقع مترادف هم به کار رفته‌اند.
در آثار بزرگانی همچون
شهید مطهری و ...
نیز ایمان و اعتقاد مترادف هم به کار رفته‌اند. ما نیز در این نوشتار، راه‌های تقویت معلومات و شیوه‌های تقویت ایمان و اعتقادات را بیان می‌کنیم.
ایمان و اعتقاد یک فرآیند پیچیده است که عوامل مختلف روی آن تأثیر می‌گذارد. این عوامل را می‌توان به‌طور‌کلی به سه دسته شناختی، عاطفی و رفتار تقسیم نمود. با این‌که هرکدام از دسته‌ها مصادیق زیادی می‌توانند داشته باشند، اما در این‌جا به چند تا از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌گردد:
شناخت و
علم، مقدمه ایمان است.
و تقویت علم راهی برای تقویت ایمان و اعتقاد است.
پس برای تقویت ایمان نخست باید شناخت خود را بیش‌تر نموده و عمق بخشید. اقدامات زیر می‌توانند این جنبه را تقویت نمایند:
انسان معمولاً تحت تأثیر دیگران قرار می‌گیرد. خصوصاً اگر دیگران افراد شاخص و برجسته باشند. علمای بزرگ از نظر عملی و پای‌بندی به
دین الگو بودند. مطالعه زندگی‌نامه و
سیره آن‌ها تأثیر زیادی روی انسان می‌گذارد.
شرکت در جلسات
اخلاق تأثیر انکارناپذیر در تقویت روحیه دین‌داری افراد دارد.
همان‌طور که جلسات اخلاق تأثیر دارد، کتاب‌های اخلاقی که بزرگان حوزه نوشته‌اند نیز در تقویت روحیه دین‌داری افراد تأثیری چشمگیر دارند.
آیات و روایات استدلال‌ها، تأکیدهای دارند. هرکس به صورت مداوم با آن‌ها سروکار داشته باشد. به طور ناخودآگاه باورهای دینی او تقویت می‌شود.
تفکر می‌تواند جوانب بسیار زیادی داشته باشد؛ مثلاً تفکر درباره پیچیدگی‌های
عالم خلقت و توجه به این مسئله که این
اسرار و رموز بدون خالق توانان شکل نمی‌گیرند. تفکر درباره سرگذشت افراد بی‌دین که چه‌گونه از این
دنیا رفته‌اند. تفکر درباره
زندگی،
مرگ و انسانیت همگی می‌تواند باورهای دینی را تقویت کند.
اصل
دین‌داری برای سرای آخرت است؛ اما در دنیا نیز، فواید،
برکات و آثاری دارد که نباید آن‌ها را فراموش کرد؛ به عنوان مثال روان‌شناسان به تأثیرات مفید دین‌داری بر روان انسان اشاره کرده‌اند. تحقیقات آن‌ها نشان داده‌اند که دین‌داری سبب
آرامش روان،
سلامت روان،
رضایت از زندگی و شادکامی در زندگی می‌شود. توجه به این جوانب و فواید دیگری که فرد در افراد دین‌دار مشاهده می‌کند، می‌تواند روحیه دین‌باوری را تقویت کند.
برای چیزهایی که به آن‌ها اعتقاد و ایمان دارد، دلایل و مستنداتی روشن‌تر و متقن‌تر پیدا نماید و آن‌ها را فرا بگیرد و
شک و شبهه‌ها را برطرف نماید.
به مواردی که به آن‌ها شناخت پیدا کرده، توجه بیش‌تری مبذول دارد و پیوسته آن‌ها را مدنظر قرار دهد تا از خاطرش نرود.
این کار برای طلاب که در فضایی معنوی، تحصیل می‌کنند و به اساتید برجسته در رشته‌های مختلف دسترسی دارند، چندان سخت نیست.
ایمان یک بخش عاطفی نیز دارد که خیلی در تکمیل ایمان تأثیر دارد. راهکاری زیر می‌توانند این بخش را تقویت کنند:
بیش‌تر اوقات افراد به این دلیل از دین‌داری فاصله می‌گیرند که هوس‌ها، شهوت‌ها آرزوی دراز بر او غلبه می‌کند.
یاد مرگ آبی است که بر آتش
شهوت و هوس ریخته می‌شود و به‌راحتی آن‌ها را خاموش می‌سازد؛ به همین دلیل است که
خداوند تاریخ مرگ آدم‌ها را نامشخص قرار داده است. تا همیشه انسان این احتمال را بدهد که همین امروز ممکن است
روز آخر عمرش باشد. این توجه می‌تواند روحیه دین‌داری را تقویت کند.
غفلت از خدا، یکی از عوامل فاصله گرفتن از دین‌داری است. هرچه انسان بیش‌تر با خدا
انس داشته باشد،
محبت خدا را بیش‌تر در ذهن خود احساس می‌کند. انس با خداوند ناشی از این است که انسان مدام
قلب و
زبان خود را با نام او مزین نماید. در
آیات و
روایات،
یاد خدا و یاد مرگ مکرراً سفارش شده است.
انسان می‌تواند به خدا علاقه نشان دهد؛ مثلا بگوید خدایا! تو چه‌قدر خوبی، چه‌قدر به من کمک کردی، تو چه‌قدر توانایی که هر کمکی از دستت ساخته است. خدایا! تو چه‌قدر آگاهی که از همه چیز اطلاع داری. اگر انسان به چیزی
علاقه هم نداشته باشد، ولی علاقه نشان دهد، کم‌کم علاقه او افزایش می‌یابد.
شنیدن
روضه و
گریه دل را نرم می‌کند و برای دین‌داری دل، یک امر ضروری است. بسیاری از افراد به دلیل این‌که قلبشان سخت شده است، دچار ضعف دین‌داری گشته‌اند.
مجالس
دعا و
مناجات بیش‌تر از ذکر انفرادی دل را نرم می‌کند و ارتباط با خدا بیش‌تر برقرار می‌شود و یک حالت عاطفی بین انسان و خدا به وجود می‌آید.
ایمانِ انسان تنها با شناخت و
عاطفه کامل نمی‌شود. عمل، رکن اصلی آن است. در
روان‌شناسی می‌گویند وقتی فرد به دانسته‌های خود
عمل نکند، دچار ناهماهنگی شناختی می‌شود و به‌تدریج اعتقادش نیز عوض می‌شود.
انجام
اعمال صالح موجب تقویت ایمان و اعتقاد می‌گردند. اعمال صالحی که از شخص
مؤمن صادر می‌شود، در‌عین‌حال که از ایمان و اعتقادش مایه می‌گیرد، به نوبه خود بر قوت و ثبات ایمان می‌افزاید و زمینه کارهای نیک دیگر را فراهم می‌سازد.
برعکس
ترک واجبات و ارتکاب
محرمات، ریشه ایمان را ضعیف می‌کند و گاهی به خشکیدن آن منتهی می‌شود.
به عبارت روشن‌تر اصل ایمان موجب یک سری
اعمال و رفتار می‌شود و آن اعمال و رفتار باعث افزایش ایمان و اعتقاد خواهد شد.
چنان‌که انجام کار زشت نیز سلب ایمان را به دنبال می‌آورد.
گناه، دل انسان را قسی می‌کند. در آن صورت
ذکر و دعا و مناجات، لذت واقعی خود را ندارد و طرف هیچ احساس خوش‌آیندی از آن‌ها نخواهد داشت.
برای یک
طلبه لازم است که در جوانب مختلف، دانسته‌های ضروری را کسب نماید. معلومات و دانسته‌هایی را که برای طلبه لازم است، به دو بخش تقسیم می‌کنیم:
۱. دانسته‌های دینی یا مرتبط با مسائل دینی؛
۲. دانسته‌ها و معلومات عمومی.
یکی از اهداف طلبه شدن، کسب
دانش و علوم دینی می‌باشد. روش کسب دانش و علوم دینی، درس و تحقیق و
مطالعه و سؤال کردن است و پس از آن نیز، تمرین و تکرار آموخته‌ها تا فراموش نشوند و همیشه در خودآگاه و سطح توجه ذهن بمانند.
همین روش متداول حوزوی یعنی درس و بحث، یکی از روش‌های کسب دانش دینی می‌باشد؛ البته شرط اساسی در تمام این مراحل،
اخلاص می‌باشد. کسب دانش دینی بدون اخلاص فایده‌ای ندارد و ممکن است سبب گمراهی گردد.
برای کسب دانسته‌ها و معلومات عمومی نیز باید مطالعه جنبی داشته باشیم. مستندهای علمی تلویزیون، مطالب مفید روزنامه‌ها و مجلات مفید علمی، سؤال پیرامون مطالب مختلف و... در کسب معلومات عمومی کارسازند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تقویت اعتقاد و معلومات»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۲/۱۵.
