تفاوت غبطه و حسد و حسرت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اندوه،
حسد،
غم،
غبطه،
حسرت.
پرسش: تفاوت غبطه خوردن و حسرت خوردن در‌چیست؟ چرا غبطه
گناه نیست، اما حسد گناه است؟
پاسخ: غبطه روحیه‌ای است که شخص با مشاهده موفقیت و کمال دیگران، سعی می‌کند خودش هم مثل آن را داشته باشد، همین تمایل، عامل حرکت به سمت کمال خواهد شد و «حسد» روحیه خواری و
خودکم‌بینی است که فرد حسود در خود می‌بینید و به دنبال آن آرزو می‌کند که فردی که دارای نعمتی واقعی یا خیالی است از آن
نعمت محروم شود، حال چه آن
نعمت واقعی یا خیالی را خود داشته باشد و یا نداشته باشد، یا به او برسد یا نرسد اما حسرت، به معنای غم و اندوه است، بر آنچه که از دست رفته و پشیمانی بر آنچه را که از دست داده است.
«غبطه» در لغت به معنای شادمانی و خوشحال شدن است.
غبطه روحیه‌ای است که شخص با مشاهده موفقیت و کمال دیگران، سعی می‌کند خودش هم مثل آن را داشته باشد، همین تمایل، عامل حرکت به سمت کمال خواهد شد. بدون آن‌که آرزوی نابودی آن را برای دیگری نماید.
و این یک فضیلت اخلاقی به حساب می‌آید. بر اساس روایات چنین صفتی از ویژگی‌های انسان‌های
مؤمن است. مؤمنان غبطه می‌خورند، اما نسبت به دیگران حسادت نمی‌ورزند. اما منافقان بر عکس، حسادت ورزیده، ولی غبطه نمی‌خورند.
«حسد» روحیه خواری و
خودکم‌بینی است که فرد حسود در خود می‌بینید و به دنبال آن آرزو می‌کند که فردی که دارای نعمتی واقعی یا خیالی است از آن
نعمت محروم شود، حال چه آن
نعمت واقعی یا خیالی را خود داشته باشد و یا نداشته باشد، یا به او برسد یا نرسد.
با توجه به تعریفی که از «غبطه» و «حسد» ارائه شد، تفاوت آن دو روشن است. «غبطه» عامل تحرک و پویایی است و «حسادت» عامل ایستایی و درجا زدن! از این‌رو «غبطه» از فضایل و «حسادت» از رذایل اخلاقی محسوب شده و گناه به‌شمار می‌آید.
«حسرت» در لغت به معنای آشکار شدن و انکشاف است.
گفته شده است؛ در
قیامت، حقایق و اسرار روشن می‌شود: «روزی که اسرار باطن شخص آشکار شود»،
و به همین دلیل آن را روز حسرت خوانده‌اند.
«حسرت»، اما به معنای غم و اندوه است، بر آنچه که از دست رفته و پشیمانی بر آنچه را که از دست داده است.
همچنین گفته شده است؛ «حسرت» به معنای کنار رفتن و دور شدن به جانب پشت است. و به این مناسبت در معانی افسوس و تاسّف‌خوردن استعمال می‌شود؛ زیرا چیزی که از دست‌رس انسان دور می‌شود، مورد تاسّف خواهد بود.
قرآن کریم می‌فرماید: «لِیَجْعَلَ الله ذلِکَ حَسْرَةً فِی قُلُوبِهِمْ؛
تا خدا این حسرت را بر دل آنها (کافران) بگذارد.»
قیامت روزی است که موجب تاسّف کافران، مشرکان و منافقان خواهد شد؛ از آن جهت که در آن روز حقایق امور آشکار می‌گردد، آنان از جهاتی در حسرت شدید به سر خواهند برد.
اوّلاً: از این‌که حقیقت امر را نفهمیده‌اند.
ثانیاً: از این‌که همردیفان آنان موفّق به
سعادت و
جهاد در راه خدا شده‌اند و آنان از این فیض محروم گشته‌اند.
ثالثاً: از این‌که ارتباطی با خدا پیدا نکرده‌اند. و این حسرت بویژه در این جهت بزرگ‌ترین مایه عذاب و ناراحتی بوده، و شدّت تاثّر در آن از آتش بیشتر است.
این حسرت و پشیمانی اگرچه سودی به حال شخص ندارد، اما نمی‌توان آن را گناه دانست.
با توجه به آنچه بیان شد، معمولاً «غبطه» در برابر «حسد» مطرح می‌شود، نه در مقابل «حسرت».
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «تفاوت غبطه و حسد و حسرت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۸.
