تفاوت برزخ با دوزخ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: برزخ، قیامت، دوزخ، عالم دنیا، عالم آخرت.
پرسش: فرق بین برزخ و دوزخ را کاملاً توضیح دهید؟
پاسخ: درباره تفاوت برزخ با دوزخ باید گفت:
۱.
برزخ لزوماً مرحله‌ای برای
عذاب نیست؛ بلکه مرحله‌ای موقتی از نعمت‌ها برای نیکوکاران و دوره‌ای محدود از عذاب برای گناه‌کاران است؛ اما
دوزخ اولاً مختص به عذاب
گناه‌کاران است و در آن از
نعمت‌ها و لذت‌های
پروردگار خبری نیست و ثانیاً مکانی جاودان و دائمی است.
۲. تفاوت دیگر درباره کیفیت عذاب و
تنبیه گناه‌کاران در این دو مرحله است. از
آیات قرآن و
روایات امامان معصوم (علیهم‌السلام) استفاده می‌شود که
عذاب‌های برزخی به مراتب آسان‌تر و
عذاب‌های دوزخی به مراتب سخت‌تر و جان‌گدازتر است.
۳. تفاوت دیگر این است که برزخ در
عالم دنیا و مربوط به عالم دنیا است؛ ولی دوزخ در
قیامت و مربوط به
عالم آخرت است.
باید توجه داشت که یکی از اسرارآمیزترین حقایق عالم
خلقت،
مرگ است که بشر هرگز
قدرت کشف حقیقت و کیفیت و
اسرار آن را پیدا نکرده و تنها منبع موثق در این باره، متون دینی است که مشتمل بر
آیات قرآن و
احادیث معصومین (علیهم‌السلام) است.
در متون دینی، دو مرحله برای پس از مرگ انسان بیان شده که یکی
برزخ (به این منبع رجوع شود:
) و دیگری
رستاخیز و
قیامت است.
برزخ به مرحله و زمانی میان
مرگ انسان تا برپایی قیامت گفته می‌شود.
قرآن کریم می‌فرماید: «
وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ اِلَی یَوْمِ یُبْعَثُونَ»؛
«پشت سر آنان برزخی است تا روزی که برانگیخته شوند»، که مرحله موقتی و گذراست.
پس از مرحله برزخ، برپایی رستاخیز و
روز قیامت قرار دارد که در آن مرحله، انسان‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند:
نخست گروهی که اعتقادات درست و
اعمال شایسته دارند که این دسته به محل
نیکوکاران (
بهشت) منتقل می‌شوند.
دوم گروهی که عقاید
باطل و اعمال ناشایست دارند که این دسته به محل
زیان‌کاران (
جهنم و
دوزخ) منتقل می‌شوند.
پس روشن شد که برزخ عبارت است از فاصله زمانی میان مرگ و برپایی قیامت است و اگر چه در این مرحله نیکوکاران از
نعمت‌های الهی بهره‌مند می‌شوند و بدکاران به
عذاب و کیفر دچار می‌شوند، اما مرحله‌ای موقتی و به عبارتی مرحله‌ای گذراست و تنها حد فاصل میان مرگ و رستاخیز است.
اکنون چند تفاوت را بیان می‌کنیم:
از سویی باید در نظر داشت که برزخ لزوماً مرحله‌ای برای عذاب نیست؛ بلکه مرحله‌ای موقتی از نعمت‌ها برای نیکوکاران و دوره‌ای محدود از عذاب برای
گناه‌کاران است؛ اما دوزخ اولاً مختص به عذاب گناه‌کاران است و در آن از نعمت‌ها و لذت‌های
پروردگار خبری نیست و ثانیاً مکانی جاودان و دائمی است؛ اگر چه امکان دارد برخی
مجرمان پس از تحمل رنج و عذاب و سپری کردن دوران محکومیت از آن رهایی یابند و پس از
تطهیر وارد
بهشت شوند، اما خود این مکان، محلی دائمی و همیشگی است؛ مانند زندانی که فارغ از رفت‌و‌شد و ورود‌و‌خروج مجرمان و محکومان، همیشه برپاست و در‌عین‌حال دربرگیرنده
محکومان به ابد نیز است. (به این منابع رجوع شود:
)
یکی دیگر از تفاوت‌های میان برزخ و دوزخ درباره کیفیت عذاب و
تنبیه گناه‌کاران در این دو مرحله است. از آیات قرآن و
روایات امامان معصوم (علیهم‌السلام) استفاده می‌شود که
عذاب‌های برزخی به مراتب آسان‌تر و
عذاب‌های دوزخی به مراتب سخت‌تر و جان‌گدازتر است. (به این منبع رجوع شود:
)
یکی از تفاوت‌های میان برزخ و دوزخ این است که
برزخ در
عالم دنیا و مربوط به عالم دنیا است؛ ولی
دوزخ در
قیامت و مربوط به
عالم آخرت است؛ پس به عالم پس از
مرگ تا قیامت برزخ گفته می‌شود؛ ولکن دوزخ که همان
جهنم است، جایگاهی برای عذاب تبهکاران است که آن هم پس از
محاسبه اعمال در
روز قیامت صورت می‌پذیرد.
۱. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، ج۳، درس چهل و نه و پنجاه، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۳۷۰ش.
۲. معاد در قرآن، ج۴، آیت‌الله جوادی آملی.
۳. معاد در قرآن، آیت‌الله مظاهری.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تفاوت برزخ با دوزخ»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۵/۲۸.
