بیماریهای مسری و تعطیلی اماکن مذهبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
تعطیل کردن هیئت،
کرونا،
شرایط استجابت دعا،شفای بیمار.
پرسش: پرسش: افراد معمولا برای دعا و گرفتن حاجت در اماکن مقدسه اجتماع می‌کنند در حالی که با شیوع بیماریهای مسری درب اماکن مقدسه بسته می‌شود این تعارض را چگونه پاسخ می‌دهید؟
پاسخ اجمالی: با استناد به آیات
قرآن و روایات
اهل‌بیت (علیهم‌السلام) حفظ جان واجب و در معرض خطر قرادادن جان خویش و دیگران حرام است لذا در شرایطی که حضور در اجتماعات مذهبی و غیرمذهبی، عامل دریافت و انتقال ویروس کرونا به دیگران می‌شود، باید از حضور در اجتماعات و اماکن و هیئات مذهبی که تجمع افراد در آنها صورت می‌گیرد خود‌داری کرد و توسلات و ارتباط با
ائمه (علیهم‌السلام) را از راه دیگری حفظ کرد.
همچنین، اگرچه
دعا و
توسل، امری مشروع است؛ اما باید التفات داشت که تاثیر دعا و توسل به اولیای الهی، لزوماً از طریق معجزه نیست بلکه گاهی از طریق تسریع در تأثیر دارو و آشنایی با پزشک حاذق است مضافاً که مشاهده کردیم
ائمه و بعضا بارگاه ایشان و حتی
کعبه بارها مورد تعرض و تخریب قرار گرفته‌اند و یا خود اهل‌بیت به بیماری مبتلا شده‌اند و بر آن صبر کرده و طبق دستور عقل و شرع رفتار کرده‌اند پس مؤمنین نیز از این مسأله ابتلائات مستثنا نیستند و باید در این موارد عاقلانه و طبق شرع عمل نمایند.
از مهم‌ترین مبانی اسلام، لزوم حفظ جان خود و دیگری است؛ چنانکه درآیات ۲۹ و ۳۰
سوره نساء آمده:
«وَلا تَقْتُلُوا اَنْفُسَکُمْ انَّ اللّه َ کانَ بِکُمْ رَحیما، وَمَنْ یفْعَلْ ذلک عُدْوانا وَظُلْما فَسَوْفَ نُصْلیهِ نارا؛ و
خودکشی نکنید!
خداوند نسبت به شما مهربان است؛ و هر کس این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام دهد، به زودی او را در آتشی وارد خواهیم کرد.» در روایات اسلامی نیز به این مطلب تاکید شده که خودکشی
حرام است و عقوبت سختی دارد.
«مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ بِشَیءٍ مِنَ الدُّنیا عُذِّبَ بِهِ یوْمَ الْقِیامةِ؛
کسی که به وسیله چیزی از دنیا خودکشی کند، در روز قیامت به وسیله همان چیز عذاب خواهد شد»
افزون بر حفظ جان خود، حفظ جان دیگران نیز لازم الاجرا است تا جایی که در قرآن آمده:
«مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیرِ نَفْسٍ اَوْ فَسادٍ فِی الْاَرْضِ فَکاَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمیعاً؛
هر کس، انسانی را بدون ارتکاب قتل یا فساد درروی زمین بکشد، چنان است که گویی همه انسان‌ها را کشته است».
بر همین مبنا، روشن می‌شود که چرا تعطیلی موقت هیئت‌ها و بستن موقت اماکن مذهبی، امری پسندیده بلکه لازم الاجرا است چراکه وقتی می‌دانیم با برگزاری این اجتماعات، به احتمال زیاد ویروس بیماری کرونا را دریافت و به دیگری انتقال داده و خود و دیگری را در معرض خطر قرار می‌دهیم، بر ما لازم است این عمل
مستحب و پسندیده را به صورت موقت تعطیل کنیم و به شیوه‌های دیگر به
عزاداری و ارتباط معنوی با
اهل بیت (علیه‌السّلام) اقدام نماییم؛ چنانکه از راه دور، سمت کربلا می‌ایستیم و
زیارت عاشورا می‌خوانیم و می‌دانیم
امام حسین (علیه‌السّلام) صدای ما را شنیده و با ایشان مرتبط گشته‌ایم. ازاین‌رو، پیشنهاد می‌شود در این شرایط خاص، به جای حضور در هیئت، از راه دور قرار گذاشته شود که همگی فلان ساعت رو به ضریح امام حسین (علیه‌السّلام) زیارت عاشورا بخوانیم. از این طریق، هم ارتباط معنوی با امام حسین (علیه‌السّلام) حفظ می‌شود و هم نکات بهداشتی رعایت می‌گردد.
این تلقی اشتباه است که گمان کنیم اگر مکانی (به واسطه حضور خانه خدا و یا مقبره اولیای الهی) مقدس باشد، حتماً از گزند و آسیب و بیماری و تخریب مصون است! کافی است به تاریخ تخریب
کعبه و ضریح امام حسین (علیه‌السّلام) بنگریم تا متوجه شویم که اساساً سنت‌الهی چنین نیست که حتماً این مکان‌ها یا شهر و مردمی که در آن حوالی هستند را از هر بیماری و گزند حفظ کند. بگذریم از این‌که اولیای الهی حتی زمانی که در دنیا حضور داشتند (جز در موارد نادر که مصلحت دانسته معجزه و کرامت نشان می‌دادند) چنین تضمینی به مردم ندادند که تا وقتی ما هستیم هیچ گزندی به شما نمی‌رسد. کافی است به تاریخ جنگ‌های صدر اسلام بنگریم و از میزان شهدا در جنگ‌های مختلف مطلع شویم و یا به تاریخ عاشورا نگاه کنیم و در مصیبت واردشده بر خاندان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تامل کنیم.
همچنین آنها ادعا نداشتند که هیچ‌گاه مریض نمی‌شوند؛ چنانکه می‌دانیم
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مریض شدند و یا
امام علی (علیه‌السّلام) و امام حسین (علیه‌السّلام) به واسطه ضربت شمشیر به شهادت رسیدند و یا
امام حسن (علیه‌السّلام) از طریق زهر بیمار و شهید شدند و یا
امام سجاد (علیه‌السّلام) در
روز عاشورا در بستر بیماری بودند و یا خود
حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) نیز به واسطه بیماری (که ناشی از سم یا علل دیگر بوده) وفات یافتند و...
بنابراین،
انبیاء و
امامان و
اولیای الهی هیچ گاه ادعا نداشتند که خودشان و یا مردم و مکان‌های مرتبط با آنها همچون حرم و هیئت و غیره، همیشه و تحت هر شرایطی از هر خطر و بیماری مصون هستند .از این‌رو، کاملاً طبیعی است
ویروس کرونا در هیئت نیز از فردی به فرد دیگر سرایت یابد و عامل بیماری شود؛ بنابراین، چنین انتظاری مبنای دینی ندارد و بیشتر یک شور و احساس است که باید تصحیح شود.
اما درباره توسل و شفا نیز باید انتظارات خود را تعدیل کنیم. این‌که گمان بریم هر توسل و دعایی حتماً به همان شکلی که ما می‌پسندیم، برآورده می‌شود نیز انتظار نابجایی است.
شفای بیماران از جانب خدا و اولیایش، تابع همان اصولی است که در استجابت دعا برقرار است: خداوند صدای هر دعاکننده‌ای را می‌شنود و در صورت فقدان موانع و وجود شرایط آن را برآورده می‌کند. «وَ اِذا سَاَلَک عِبادی عَنِّی فَاِنِّی قَریبٌ اُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اِذا دَعانِ فَلْیسْتَجیبُوا لی؛
و هنگامی که بندگان من، از تو درباره من سؤال کنند، (بگو): من نزدیکم! دعای دعاکننده را، به هنگامی که مرا می‌خواند، پاسخ می‌گویم؛ پس باید دعوت مرا بپذیرند»؛ اما نه لزوماً به همان شکلی که دعاکننده در نظر گرفته است؛ چراکه او خیرخواه است و خیر را نه از دریچه محدود ما، بلکه در چارچوب علم بی‌انتهای خودش در نظر می‌گیرد؛ بنابراین طبیعی است که گاهی ما چیزی را طلب می‌کنیم که به گمان ما خیر است اما درواقع، خیر نیست و خدا می‌داند «عَسی اَنْ تَکرَهُوا شَیئاً وَ هُوَ خَیرٌ لَکمْ وَ عَسی اَنْ تُحِبُّوا شَیئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکمْ وَ اللَّهُ یعْلَمُ وَ اَنْتُمْ لا تَعْلَمُون؛
چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیرِ شما در آن است؛ و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شرِّ شما در آن است؛ و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید» و به همین جهت، آن دعا را به شکل دیگری استجابت می‌فرماید؛ چنانکه امام علی (علیه‌السّلام) فرمود:
«چه بسا چیزی را خواسته‌ای و تو را نداده و بهتر از آن را در این دنیا یا آن دنیا دهد و یا بهتر آن بوده که آن را از تو بازدارد. چه بسا چیزی را طلب نمودی که اگر به تو می‌داد، تباهی دین و دنیای خود را در آن می‌دیدی».
گاهی هم خداوند دعا و درخواست ما را به همان شکلی که ما می‌خواهیم برآورده می‌سازد اما برای انجامش فرآیندی را در نظر گرفته که کار و تلاش ما بخشی از این فرآیند است (مثلاً سیر درمانی و استفاده از دارو و مراجعه به طبیب)؛ و به همین جهت، از امام علی (علیه‌السّلام) نقل شده که «الداعی بلا عمل کالرامی بلا وتر؛
کسی که بدون عمل دعا می‌کند، مانند تیراندازی است که کمانش زِه ندارد». آری، تاثیر
دعا و
توسل به اولیای الهی، لزوماً از طریق علل ماوراءالطبیعی و غیرمتعارف نیست بلکه گاهی از طریق تسریع در تاثیر دارو است و گاهی از طریق آشنا شدن با پزشک حاذق و غیره.
کوتاه سخن این که در حال حاضر، حضور در اجتماعات مذهبی و غیرمذهبی، عامل دریافت و انتقال ویروس کرونا به دیگران است و سبب بیماری و حتی مرگ گروهی از انسان‌ها می‌شود، ازاین‌رو، لازم است به صورت موقت، حضور در هیئت را تعطیل کرد. همچنین، روشن شد هر دعا و توسلی لزوماً به همان شکلی که ما می‌خواهیم برآورده نمی‌شود و تابع شرایط و مقدماتی است که یکی از آنها تلاش و کوشش ما در آن زمینه است. اما با این‌حال دعا و نیایش مکمل تلاش علمی و آگاهانه است و آن را به نتیجه و سرانجام می‌رساند لذا در همه شرایط و فراز و نشیب‌ها، هم باید آگاهانه و عالمانه اقدام کرد و هم باید دعا کرد و از
مسبب الاسباب خیر و
برکت طلب کرد.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، برگرفته از مقاله «بیماریهای مسری و تعطیلی اماکن مذهبی» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱/۲۰.
