• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بهترین موقع خواب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: معصوم، دانش،

پرسش: معصومین (علیه‌السّلام) چند ساعت در شبانه روز می‌خوابیدند؟ بطور کلی برای یک مومن واقعی بهترین موقع خواب و زمان آن چقدر است؟

پاسخ: خواب، یکی از آیات الهی بوده و از نیازهای ضروری حیات موجودات عالم به حساب می‌آید، ولی پرخوابی مایه تضییع عمر شده و در روایات اسلامی، غضب الاهی را به دنبال دارد.
نسبت به این که مقدار خواب ائمه (علیه‌السّلام) چقدر بوده روایتی در دست نداریم و نیز نسبت به این که مقدار خواب انسان باید چند ساعت باشد از نظر روانشناسی حد معینی را نمی‌توان بیان کرد و انسان‌های مختلف بر حسب طبیعت خود، به اندازه‌های مختلفی از خواب نیازمندند. روایات اولا حد متعادل خواب را بین ۶-۸ ساعت بیان کرده و ثانیا زمان‌های معینی مثل اول شب و خواب قیلوله را بهترین زمان خواب دانسته و از خوابیدن در ساعاتی از شبانه روز مثل بین الطلوعین، سحرگاه و آخرین ساعات روز نهی کرده‌اند.




خوابیدن و خواب دیدن یکی از آیات الهی و نشانه وجود قدرتی شاعر و با اراده در تدبیر و اراده جهان بوده و به عنوان یکی از نیازهای ضروری انسان به حساب می‌آید، چنانکه قرآن کریم می‌فرماید: وجعلنا نومکم سباتا، تعبیر به سبات اشاره لطیف به تعطیلی قسمت‌های قابل توجهی از فعالیت‌های جسمی و روحی انسان در حال خواب است و همین تعطیل موقت، سبب استراحت و بازسازی اعضای فرسوده و تقویت روح و جسم و تجدید نشاط انسان و رفع هرگونه خستگی و ناراحتی و بالاخره آمادگی برای تجدید فعالیت می‌شود.


خواب نقش مهمی در سلامت انسان دارد و به همین دلیل، پزشکان روان شناس تلاش می‌کنند که خواب بیماران خود را به صورت عادی تنظیم کنند چرا که بدون آن، تعادل روانی آنان ممکن نیست، افرادی که به صورت طبیعی نمی‌خوابند افرادی پژمرده، عصبانی، افسرده، غمگین و ناراحتند و به عکس کسانی که از خواب معتدلی بهره‌مندند به هنگامی که بیدار می‌شوند نشاط و توان فوق العاده‌ای در خود احساس می‌کنند.


البته باید توجه داشت که پر خوابی، سبب تضییع عمر می‌شود و چنان که در بعضی از روایات آمده خشم پروردگار متعال را به همراه دارد، در کتاب من لایحضره الفقیه از امام کاظم (علیه‌السّلام) روایت شده است که خدای متعال، بنده‌ای را که زیاد اهل خواب است را دشمن می‌دارد.
[۳] صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۱۰۳، بی جا، بی تا.
و در روایتی نیز حضرت موسی (علیه‌السّلام) از خدای متعال درباره بدترین بندگان سؤال نموده که خطاب شد آن بنده‌ای که در شب مانند مرداری به خواب رفته و روز خود را به بطالت بگذراند بدترین بندگان است.
[۴] مصطفوی، سید جواد، بهشت زندگی، ج۳، ص۹۹، برهان، بی تا، به نقل از سفینة البحار، ماده نوم.



اما نسبت به این که خواب معصومین (علیه‌السّلام) در شبانه روز چند ساعت بوده، روایت و اطلاع دقیقی در دست نبوده و نسبت به مقدار خواب طبیعی یک انسان نیز نمی‌توان جواب مسلمی ارائه داد چرا که مقدار خواب طبیعی برای انسان‌ها یکسان نبوده و هیچگونه حد معینی برای آن نمی‌توان در نظر گرفت، بلکه هر کس باید با تجربه و توجه به میزان فعالیت‌های جسمی و روحی، میزان نیاز خویش به خواب را دریابد و تحقیقات علمی نشان داده است که احتیاج آدمی به جواب مسئله پیچیده‌ای است مثلا پاره‌ای از مردم به ۵، ۷، ۸ ساعت خواب و قریب ۱۴% مردم به ۱۰ ساعت خواب نیاز دارند.
[۶] پاک نژاد، سید رضا، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج۸، ص۱۸۳، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۱.



در روایات اسلامی اولا خواب متعادل را برای انسان مؤمن بین ۶-۸ ساعت معرفی شده است، چرا که در بعضی از روایاتی که برنامه‌های شبانه روز را برای مؤمن معرفی می‌کنند. یک چهارم شبانه روز را برای استراحت و بعضی روایات دیگر یک سوم شبانه روز را برای استراحت انسان
[۷] امام علی، نهج البلاغه، کلمات قصار، حکمت ۳۹۰.
قرار داده‌اند که مقدار آن بین ۶-۸ ساعت در شبانه روز است، البته خواب بر حسب سن آدمی نیز، تفاوت داشته و هر چه انسان پیرتر می‌شود و یا به کمالات معنوی بیشتری دست پیدا می‌کند خواب او کمتر می‌شود.
ثانیا زمان‌های مختلفی مثل زمان خواب قیلوله (یک ساعت قبل از اذان ظهر) و خواب اول شب
[۸] مجلسی، محمدباقر، حلیة المتقین، ص۱۲۶، دفتر نشر برگزیده، بهار ۱۳۷۵.
به عنوان بهترین زمان‌های خواب معرفی شده و زمان‌های دیگری مثل بین الطلوعین،
[۹] مجلسی، محمدباقر، حلیة المتقین، ص۱۲۶، دفتر نشر برگزیده، بهار ۱۳۷۵.
آخر شب
[۱۰] طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۱۴۱، ح ۱۵۰، انتشارات اسلامیه، تابستان ۱۳۷۸.
(سحرگاه) و آخرین ساعات روز به عنوان بدترین زمان‌های خواب در شبانه روز معرفی شده‌اند.


۱. نبا/سوره۷۸، آیه۹.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۱۹، دارالکتب الاسلامیة، پاییز ۱۳۶۹.    
۳. صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۱۰۳، بی جا، بی تا.
۴. مصطفوی، سید جواد، بهشت زندگی، ج۳، ص۹۹، برهان، بی تا، به نقل از سفینة البحار، ماده نوم.
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۶، ص۲۰، دارالکتب الاسلامیة، پاییز ۱۳۶۹.    
۶. پاک نژاد، سید رضا، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج۸، ص۱۸۳، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۱.
۷. امام علی، نهج البلاغه، کلمات قصار، حکمت ۳۹۰.
۸. مجلسی، محمدباقر، حلیة المتقین، ص۱۲۶، دفتر نشر برگزیده، بهار ۱۳۷۵.
۹. مجلسی، محمدباقر، حلیة المتقین، ص۱۲۶، دفتر نشر برگزیده، بهار ۱۳۷۵.
۱۰. طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۱۴۱، ح ۱۵۰، انتشارات اسلامیه، تابستان ۱۳۷۸.



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «بهترین موقع خواب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۲/۲۳.    



جعبه ابزار