• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بهترین امت پس از پیامبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: بهترین امت، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، ابوبکر، عمر.

پرسش: آیا این روایت صحیح است که علی (علیه‌السّلام) بر منبر کوفه فرمودند: «خَیْرَ هَذِهِ الاُمَّةِ بَعْدَ نَبِیِّهَا اَبُوبَکْرٍ ثُمَّ عُمَرُ؛ بهترین این امت پس از نبی‌شان، ابوبکر و سپس عمر است»؟

پاسخ: روایت مذکور از نظر سند و دلالت ضعیف است، بر فرض که از لحاظ سندی تمام باشد، با قرآن و روایات عامه، و گفته‌های خود ابابکر و عمر سازگاری ندارد.



برای استدلال به یک حدیث، لازم است، چند چیز مورد بررسی قرار گیرد:
۱. سلسله سند آن؛
۲. دلالت آن؛
۳. عدم مخالفت آن با قرآن و روایات دیگر.


با توجه به مقدمه بالا، باید اولاً سند این روایت مورد بررسی قرار گیرد تا روشن شود که سند آن تمام هست یا نیست؟ که این کار به عهده کارشناسان رجالی می‌باشد و از حد توان خارج است، فرض را بر این می‌گذاریم که این حدیث سنداً تمام و صحیحه می‌باشد، در عین حال نمی‌توان به آن تمسک کرد. چرا؟ چون:

۲.۱ - مخالفت با قرآن

اگر واقعاً ابابکر و عمر بعد از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خیر الامة بودند، لااقل یک آیه در مدح آن‌ها در قرآن وارد می‌شد، تنها آیه‌ای که به عنوان افتخار ابابکر نقل نموده‌اند، آیه «اذ هما فی الغار اذ یقول لصاحبه لا تحزن» «در آن هنگام که آن دو در غار بودند و او (پیامبر) به همراه خود می‌گفت: غم مخور و نترس خدا با ماست» است، که این هم دلالت می‌کند ابابکر ترسیده بود؛ در حالی که علی (علیه‌السّلام) در همان لحظات جای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، خوابیده و مشرکین دور خانه پیامبر را احاطه نموده بودند و آیه ذیل نازل شد: «و از مردم کسی است که در مقابل به دست آوردن رضایت خداوند جان خویش را (به خطر ‌انداخته) می‌فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است».

در این مورد سنی و شیعه می‌گویند: این آیه درباره علی (علیه‌السّلام) نازل شده است.
[۳] حلّی، یحیی بن حسن، خصائص الوحی المبین، ص۹۲، تحقیق شیخ محمدباقر محمودی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۴۰۶ق.


۲.۱.۱ - ویژگی‌های بارز امام علی

و هم‌چنین علی (علیه‌السّلام) در آیه تطهیر، «معصوم» در آیه اکمال، ولایتش باعث کمال دین و در آیه تبلیغ، عدم اعلام ولایت و امامتش مساوی با عدم انجام رسالت و در آیه مباهله، به منزله جان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و در آیه ولایت، ولی مؤمنان و در آیه اولی الامر، هم‌سطح پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خوانده شده است. محبتش، پاداش رسالت و دارای علم الکتاب و متوسل شدن آدم (علیه‌السّلام) به او برای نجاتش و صدها آیه دیگر که در شأن او نازل شده است که در شواهد التنزیل حاکم حسکانی جمع‌آوری کرده است و به قول متقی هندی عالم سنی: «ما انزل الله تعالی آیة «یا ایها الذین آمنوا» والّا علیٌ راسها و امیرُها»؛ «هر آیه‌ای که با یا ایها الذین آمنوا» آمده است، علی در رأس و امیر آن است».

آیا شخصی که این همه آیات درباره او نازل شده است، خیر امت بعد از پیامبر نیست؟

۲.۱.۲ - روایات جعلی درباره ابوبکر و عمر

این تنها حدیثی نیست که در مدح آن دو نفر جعل کرده‌اند، بلکه روایات دیگری مانند این‌که عمر و ابابکر مانند جبرئیل و میکائیل هستند. این دو پیران بهشتی می‌باشند و این‌که وحی بنا بود بر عمر نازل شود، اشتباهاً بر پیامبر نازل شد، و این‌که عمر چراغ اهل بهشت و... که در جای خود نقل و نقد شده‌ است.
[۱۸] طبرسی، ابی‌منصور، الاحتجاج، ج۲، ص۴۸۰ـ۴۷۷، با تعلیقات آیت‌الله سبحانی، قم، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.


۲.۲ - مخالفت با روایات دیگر اهل‌ سنت

به عنوان نمونه به بعضی از آن‌ها اشاره می‌شود.
ـ «علی خیر البشر فمن ابی فقد کفر»؛ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «علی بهترین بشر است؛ پس کسی که این را انکار کند، کافر است».
و فرمود: «کسی که نگوید علی (علیه‌السّلام) بهترین مردم است، کافر شده است».
ـ «علی (علیه‌السّلام) انسان برگزیده خداوند بعد از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از یک ریشه و شجر می‌باشند».
ـ «علی (علیه‌السّلام) اولین مسلمان و علی (علیه‌السّلام) مهربان‌ترین، محکم‌ترین انسان در راه خدا، داناترین انسان به حلال و حرام».
ـ «ایمان علی از نظر وزن، بر تمام آسمان‌ها و زمین برتری دارد و دارای هفت خصلتی که هیچ کسی آن را دارا نیست و نمی‌تواند با او محاجه کند، اول مؤمن، وفادارترین انسان به عهد خدا، با استقامت‌ترین انسان، مهربان‌ترین انسان نسبت به رعیت، عادل‌ترین داناترین، و بزرگ‌ترین انسان از نظر پاداش در روز قیامت، علی (علیه‌السّلام) می‌باشد».
ـ «علی محور حق است» و صدها روایت دیگر.

۲.۲.۱ - سخن ابن ابی‌الحدید

ابن ابی‌الحدید می‌گوید: «قدّم المفضول علی الافضل» (او افترا می‌بندد به خداوند) که مفضول را بر افضل که علی باشد، برتری داد»!

۲.۳ - مخالف با گفته‌های خود ابابکر و عمر

مخالف گفته‌های خود ابابکر و عمر می‌باشد.

۲.۳.۱ - سخنان ابوبکر

ابوبکر گفت: «لست بخیرکم و علی فیکم؛ مرا رها کنید؛ در حالی که علی در بین شماست، من بهترین شما نباشم».
و گفت: «علی (علیه‌السّلام) در مرتبه کسی بود (یعنی پیامبر) که او را از دست دادیم».
و بارها گفت: «لولا علی لهلک ابابکر؛
[۳۱] مناوی، محمد بن عبدالرؤف، فیض القدیر، ج۴، ص۳۵۷، مصر.
اگر علی نبود، ابابکر هلاک می‌شد».

۲.۳.۲ - سخنان عمر

عمر نقل کرده که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «همان او (علی) افضل افراد من بعد از من باشد
[۳۲] کشفی، محمدصالح، کوکب الدری، ص۱۳۳، منقبت ۱۵۸، پاکستان.
و او همچون کعبه است که مردم بر نزد او بروند».
[۳۳] درکزی، سیدمحمد، نزل السائرین، ج۱۷، ص۷۹، مصر، مکتبه اسکندریه، به نقل از ملحقات احقاق الحق.

و خود گفت: «انت خیرهم فتوی؛ تو بهترین انسان در امر فتوا هستی».
و بیش از هفتاد مرتبه گفت: «اگر علی (علیه‌السّلام) نبود، عمر هلاک می‌شد».
[۳۴] منذری، ابی‌داود، مختصر سنن، ج۶، ص۲۳۰، بیروت، دارالمعرفة.



نتیجه این شد که روایت مذکور از نظر سند و دلالت ضعیف است، بر فرض که از لحاظ سندی تمام باشد، با قرآن و روایات عامه، و گفته‌های خود ابابکر و عمر سازگاری ندارد.


۱. الامام امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) از دیدگاه خلفا، واحد تحقیق و تألیف محمد الغدیر (مشهد، شیخ مهدی ایمانی، تمام کتاب) تذکر.
۲. امامت و ولایت، ‌هادی نجفی، تمام کتاب.
۳. امامت و رهبری، استاد مرتضی مطهری.


۱. توبه/سوره۹، آیه۴.    
۲. بقره/سوره۲، آیه۲۷.    
۳. حلّی، یحیی بن حسن، خصائص الوحی المبین، ص۹۲، تحقیق شیخ محمدباقر محمودی، تهران، وزارت ارشاد، ۱۴۰۶ق.
۴. احزاب/سوره۳۳، آیه۳۳.    
۵. مائده/سوره۵، آیه۵.    
۶. مائده/سوره۵، آیه۶۷.    
۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۶۱.    
۸. مائده/سوره۵، آیه۵۵.    
۹. شوری/سوره۴۲، آیه۲۳.    
۱۰. رعد/سوره۱۳، آیه۴۳.    
۱۱. هود/سوره۱۱، آیه۷۳.    
۱۲. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۰۴، ح ۳۲۹۲۰، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۱۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۴۴.    
۱۴. طبرسی، ابی‌منصور، الاحتجاج، ج۱، ص۴۷۷، با تعلیقات آیت‌الله سبحانی، قم، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۱۵. طبرسی، ابی‌منصور، الاحتجاج، ج۱، ص۴۷۷، با تعلیقات آیت‌الله سبحانی، قم، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۱۶. طبرسی، ابی‌منصور، الاحتجاج، ج۱، ص۴۷۸، با تعلیقات آیت‌الله سبحانی، قم، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۱۷. طبرسی، ابی‌منصور، الاحتجاج، ج۱، ص۴۷۷، با تعلیقات آیت‌الله سبحانی، قم، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۱۸. طبرسی، ابی‌منصور، الاحتجاج، ج۲، ص۴۸۰ـ۴۷۷، با تعلیقات آیت‌الله سبحانی، قم، انتشارات اسوه، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
۱۹. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۲۵، ح۳۳۰۴۵، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۰. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۲۵، ح۳۳۰۴۶، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۱. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۰۴، ح ۳۲۹۲۳، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۲. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۰۸، ح ۳۲۹۴۳، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۳. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۰۵، ح ۳۲۹۲۵، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۴. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۴۱، ح۳۳۰۴۶، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۵. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۱۷، ح ۳۲۹۹۳، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۶. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۱۷، ح ۳۲۹۹۵، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۷. متقی هندی، علی، کنزالعمال، ج۱۱، ص۶۲۱، ح ۳۳۰۱۸، بیروت، مؤسسة الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۵ق.    
۲۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج‌البلاغه، ج۱، ص۳، بیروت، داراحیا، التراث العربی، چاپ دوم، ۱۳۵۸.    
۲۹. سبط ابن‌جوزی، شمس‌الدین ابومظفر، تذکرة الخواص، ص۶۲، نجف.    
۳۰. امینی، احمد، الغدیر، ج۱، ص۲۹۷، بیروت، دارالتراث العربی.    
۳۱. مناوی، محمد بن عبدالرؤف، فیض القدیر، ج۴، ص۳۵۷، مصر.
۳۲. کشفی، محمدصالح، کوکب الدری، ص۱۳۳، منقبت ۱۵۸، پاکستان.
۳۳. درکزی، سیدمحمد، نزل السائرین، ج۱۷، ص۷۹، مصر، مکتبه اسکندریه، به نقل از ملحقات احقاق الحق.
۳۴. منذری، ابی‌داود، مختصر سنن، ج۶، ص۲۳۰، بیروت، دارالمعرفة.



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بهترین امت پس از پیامبر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۴/۲۰.    



جعبه ابزار