بشارت‌های قرآن به حکومت جهانی حضرت مهدی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن،
آیه،
امام مهدی.
پرسش: تا چه‌اندازه حکومت جهانی اسلام به رهبری امام مهدی (علیه‌السّلام)، در قرآن مورد توجّه قرار گرفته است و چند آیه در این زمینه در قرآن وجود دارد؟
در قرآن، آیه‌ای که با صراحت از حکومت جهانی اسلام به رهبری امام مهدی (علیه‌السّلام) در
آخر الزمان سخن بگوید، وجود ندارد؛ لیکن آیات متعدّدی، حکومت جهانی اسلام و حاکمیت ارزش‌های دینی و انسانی را در جهان، پیش‌بینی کرده‌اند. این آیات در کنار
احادیث متواتر و قطعی که تصریح می‌کنند این وعده الهی به رهبری امام مهدی (علیه‌السّلام) در آخر الزمان تحقّق می‌یابد، اشاره‌ای روشن به حکومت جهانی ایشان دارند. از‌این‌رو باید دید که چند آیه از آیات قرآن به این واقعه اشاره دارند و میزان دلالت آنها چگونه است.
علّامه مجلسی (رحمه‌اللّه) در
بحار الانوار تحت عنوان «باب الآیات الماوّلة بقیام القائم (علیه‌السّلام)»
۷۷ آیه را که به قیام امام مهدی (علیه‌السّلام) تاویل شده، در ضمن ۶۶ حدیث آورده است، همچنین در کتاب
معجم احادیث الامام المهدی (جلد پنجم) بر پایه شماری از احادیث، ۲۶۵ آیه از آیات قرآن کریم به
حکومت جهانی امام مهدی (علیه‌السّلام) تفسیر یا تطبیق شده است.
البته باید توجّه داشت که دلالت این آیات بر مقصود، یکسان نیست. و همه احادیث یاد شده معتبر نیستند. (بسیاری از روایاتی که در کتابِ یاد شده آمده است، از منابعی مانند:
تفسیر فرات و
تاویل الآیات الظاهرة نقل شده‌اند که منابع چندان اصیل و معتبری نیستند.) بنا‌بر‌این برای استناد به آیات و احادیثِ یاد شده در مورد اشارت‌ها وبشارت‌های قرآن به حکومت جهانی امام مهدی (علیه‌السّلام)، بررسی دلالت آیات و ارزیابی سند احادیث، ضروری است.
به‌طور کلّی، آیاتی را که در منابع، به حکومت جهانی امام مهدی (علیه‌السّلام) تفسیر یا تأویل شده‌اند، می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد:
این دسته، آیاتی هستند که دلالت یا اشاره‌ای روشن بر جهانی شدن اسلام و حاکمیت
مسلمانان بر جهان دارند، مانند:
قرآن کریم در سه
آیه تاکید می‌فرماید که روزی فرا خواهد رسید که دین حق در جهان فراگیر خواهد شد:
«هُوَ الَّذِی اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَ دِینِ الْحَقِ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ؛
اوست که پیامبر خویش را با هدایت و دین حق روانه کرد تا آن را بر همه دین‌ها چیره سازد».
علاوه بر قرآن، سایر کتاب‌های آسمانیِ پیشین نیز موضوع حاکمیت صالحان را پیشگویی کرده‌اند:
«وَ لَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ اَنَّ الْاَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّلِحُونَ؛
و در زبور، پس از ذکر نوشتیم که زمین را بندگان صالحم به ارث می‌برند».
در تفسیر جمله اوّل این آیه، سه نظریّه وجود دارد:
۱. مقصود از «
زبور»، کتب انبیا و مقصود از «
ذکر»، لوح محفوظ است.
۲. منظور از «زبور»، کتاب‌هایی است که بعد از
تورات نازل شده و مقصود از «ذکر»، تورات است.
۳. مقصود از «زبور»،
کتاب داوود (علیه‌السّلام) است و «ذکر» کتاب موسی (علیه‌السّلام) است.
در هر صورت، آیه دلالت دارد که
خداوند متعال، پیش از پیامبر خاتم (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) سایر پیام آوران را نیز در جریان حاکمیت انسان‌های شایسته در جهان در آینده تاریخ قرار داده است.
قرآن، تصریح می‌نماید که خداوند، اراده نموده که
امامت و رهبری جامعه بشر را به مستضعفان واگذار کند و آنان را وارثان حاکمیت زمین نماید:
«وَ نُرِیدُ اَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُواْ فِی الْاَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ اَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَ رِثِینَ؛
و ما می‌خواهیم که بر مستضعفان زمین، منّت نهیم و آنان را امام و وارث
[زمین
] قرار دهیم».
این آیه در ضمن آیات مرتبط با داستان موسی (علیه‌السّلام) و
بنی اسرائیل و مبارزه آنان با فرعونیان آمده، لیکن به روشنی بر این معنا دلالت دارد که اراده تخلّف ناپذیر الهی براین تعلّق گرفته که همواره مستضعفان در برخورد با مستکبران، پیروز شوند تا بر جهان سلطه یابند و از‌این‌رو، احادیث اهل بیت (علیهم‌السّلام) آن را بر حکومت جهانی مهدی (علیه‌السّلام) تطبیق کرده‌اند.
خداوند متعال به گروهی از
مسلمانان که اهل ایمان و عمل صالح باشند، وعده داده که در آینده تاریخ به خلافت و قدرت و حکومتی دست خواهند یافت که ارزش‌های دینی به‌طور کامل در آن رعایت می‌شود و از آرامش مطلق برخوردار است:
«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمْ وَ عَمِلُواْ الصَّلِحَتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْاَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَی لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ اَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیًْا وَمَن کَفَرَ بَعْدَ ذَ لِکَ فَاُوْلَائِکَ هُمُ الْفَسِقُونَ؛
خداوند به کسانی از شما که
ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، وعده داده است که حتماً آنان را در زمین، جانشین
[خود
] کند، همان‌گونه که پیشینیان آنها را جانشین کرد و دینی را که برایشان پسندیده، به سودشان مستقر سازد و هراسشان را به ایمنی تبدیل کند. تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریکم نمی‌کنند و هر کس پس از آن، ناسپاسی کند، فاسق
[و از دین بیرون رفته
] است».
این آیه، به روشنی دلالت دارد که خداوند متعال به برکت تلاش‌های جمعی از مسلمانانِ اهل ایمان و عمل نیکو، جامعه‌ای را پدید خواهد آورد که از آلودگی‌های
کفر و
شرک و
نفاق، پاک و به تمام معنا صالح باشد؛ جامعه‌ای که جز ارزش‌های دینی بر آن حاکم نباشد، مردم از آرامش کامل برخوردار باشند و ترسی از دشمنان داخلی و خارجی نداشته باشند.
در امّت‌های گذشته در برخی از مقاطع تاریخ، پیروان ادیان راستین به قدرت رسیده‌اند (چنان که در این آیه نیز بِدان اشاره شده است)، لیکن بی تردید، تاکنون جامعه‌ای با حکومت ارزش‌های دینی و آرامش به طور مطلق، در جهان تحقّق نیافته است. از این رو کامل‌ترین مصداق این آیه (چنان که در احادیث اهل بیت (علیهم‌السّلام) آمده)، جامعه‌ای است که در روزگار حکومت امام مهدی (علیه‌السّلام) تحقّق خواهد یافت.
قرآن کریم، دو بار تاکید می‌فرماید که حکمت جهاد در اسلام، پایان دادن به فتنه و توطئه‌های مستکبران و زورگویان و حاکمیت آیین حق است.در سوره بقره آمده:
«وَقَتِلُوهُمْ حَتَّی لَا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَیَکُونَ الدِّینُ لِلَّهِ فَاِنِ انتَهَوْاْ فَلَا عُدْوَ نَ اِلَّا عَلَی الظَّلِمِینَ؛
با آنان (دشمنان جنگجو) کارزار کنید تا
فتنه فرو نشیند و دین خدا پیروز باشد، و اگر دست باز داشتند، دیگر دشمنی روا نیست جز بر ستمکاران».
و نیز در
سوره انفال می‌فرماید:
«وَقَتِلُوهُمْ حَتَّی لَا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَیَکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلَّهِ فَاِنِ انتَهَوْاْ فَاِنَّ اللَّهَ بِمَا یَعْمَلُونَ بَصِیرٌ؛
و با آنان بجنگید تا آن‌گاه که آشوبی نماند و
دین، یکسره، از آنِ خدا گردد. پس اگر باز ایستند، بی‌گمان، خدا به آنچه می‌کنند، بیناست».
در این دو آیه، هر چند فراگیر شدن دین الهی با صراحت پیشگویی نشده، لیکن تاکید بر استمرار وجوب جهاد تا پایان یافتن انواع فتنه‌ها و فراگیر شدن ارزش‌های دینی، اشاره روشنی به جهانی شدن اسلام در آینده تاریخ است.
باری، این‌گونه آیات که دلالت و یا اشاره‌ای روشن به حکومت جهانی اسلام دارند، حتّی بدون ضمیمه کردن احادیثی که در تبیینِ آنها آمده،
به سادگی بر نهضت جهانی امام مهدی (علیه‌السّلام) تطبیق می‌کنند؛ زیرا حکومت جهانی اسلام بدون رهبری توانمندی مانند
امام مهدی (علیه‌السّلام) که بر اساس احادیث
متواتر و قطعیِ شیعه و اهل سنّت در آخر الزمان قیام خواهد کرد و جهان را پر از
عدل و داد خواهد نمود، عملاً امکان‌پذیر نیست.
دسته دوم از آیات بشارت، آیاتی هستند که دلالت روشنی بر حکومت جهانی اسلام ندارند؛ لیکن با کمک احادیث اهل بیت (علیهم‌السّلام) و دقّت در مضمون آنها، اشارت به بشارت حکومت جهانی اسلام به رهبری امام مهدی (علیه‌السّلام) را می‌توان از آنها استنباط کرد:
این آیه به حسب ظاهر در باره حیات مادّی زمین در بهار، پس از مرگ آن در زمستان است؛ ولی با در نظر گرفتن آیه پیش از آن، که موضوع دل‌های مرده را مطرح کرده و نیز ذیل آن که مردم را به تامّل در آن دعوت می‌نماید، می‌توان آن را اشاره به حیات معنوی زمین به وسیله عدالت‌گستری به رهبری امام مهدی (علیه‌السّلام) پس از مرگ زمین به
ظلم و جنایت دانست، چنان‌که در احادیث متعدّدی به این معنا تصریح شده است، از جمله حدیثی از
امام صادق (علیه‌السّلام) که می‌فرماید:
«یُحییها بِعَدلِ القائِمِ (علیه‌السّلام) بَعدَ مَوتِها بِجَورِ ائِمَّةِ الظُّلمِ وَ الضَّلالِ؛
آن را با عدالت قائم، پس از مرگ زمین از بیداد حاکمان ستم و گم‌راهی، زنده می‌کند.»
این آیه مانند شماری از آیات دیگر
قرآن کریم، (مانند: «بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِ عَلَی الْبَطِلِ فَیَدْمَغُهُ و فَاِذَا هُوَ زَاهِقٌ؛
بلکه حق را بر باطل فرو می‌افکنیم. پس آن را در‌هم می‌کوبد و باطل به ناگاه نابود می‌شود»، «اَنزَلَ مِنَ السَّمَآءِ مَآءً فَسَالَتْ اَوْدِیَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ زَبَدًا رَّابِیًا وَ مِمَّا یُوقِدُونَ عَلَیْهِ فِی النَّارِ ابْتِغَآءَ حِلْیَةٍ اَوْ مَتَعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهُ و کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْبَطِلَ فَاَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفَآءً وَاَمَّا مَا یَنفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الْاَرْضِ کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْاَمْثَال؛
از آسمان، آبی فرو فرستاد. پس رودخانه‌هایی به‌اندازه گنجایش خودشان روان شدند و سیل، کفی بلند روی خود برداشت و از آنچه برای به دست آوردن زینتی یا کالایی در آتش می‌گدازند هم نظیر آن، کفی بر می‌آید. خداوند، حق و باطل را چنین مَثَل می‌زند؛ امّا کف، بیرون افتاده از میان می‌رود؛ ولی آنچه به مردم سود می‌رساند، در زمین
[باقی
] می‌ماند. این چنین
خداوند، مَثَل‌ها را می‌زند».
یک اصل کلّی و سنّت جاودان الهی را بیان کرده، این‌که در نظام آفرینش، باطل نابود می‌شود و حق پیروز می‌گردد. طبعاً بزرگ‌ترین مصداق این آیات، پیروزی حق و حق مداران در عصر ظهور
امام مهدی (علیه‌السّلام) است، چنان‌که از
امام باقر (علیه‌السّلام) روایت شده که در تبیین آیه یاد شده می‌فرماید:
«اذا قامَ القائِمُ (علیه‌السّلام) ذَهَبَت دَولَةُ الباطِلِ؛
هنگامی که قائم قیام کند، دولت باطل می‌رود.»
در آیه‌ای دیگر، اساسی‌ترین اقدامات فرمان روایان الهی در جامعه مطرح شده‌است:
«الَّذِینَ اِن مَّکَّنَّهُمْ فِی الْاَرْضِ اَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتَوُاْ الزَّکَوةَ وَ اَمَرُواْ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْاْ عَنِ الْمُنکَرِ وَ لِلَّهِ عَقِبَةُ الْاُمُورِ؛
همان کسانی که چون در زمین به آنان توانایی دهیم،
نماز بر پا می‌دارند و
زکات می‌دهند و به کارهای پسندیده وا می‌دارند و از کارهای ناپسند، باز می‌دارند؛ و فرجام همه کارها، از آنِ خداست».
در این آیه، به پا داشتن نماز، دادن زکات،
امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان برجسته‌ترین ویژگی‌های
حکومت صالحان مورد توجّه قرار گرفته است، و به حساب ظاهر، بر حکومت جهانی اسلام به رهبری امام مهدی (علیه‌السّلام) دلالتی ندارد؛ امّا بی‌تردید، کامل‌ترین مصداق آن، حکومت جهانی امام مهدی (علیه‌السّلام) است، چنان‌که در حدیثی از امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده که در تبیین آیه می‌فرماید:
«هذِهِ الآیةُ لآل محمّد (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) الی آخر الائمة و المَهدی و اصحابُه، یُملّکُهم اللَّه مَشارِقَ الارضِ وَ مَغارِبَها وَ یُظهِرُ الدّینَ وَ یُمیتُ اللَّه بِهِ وَ اصحابِهِ البدَعَ و الباطِل کما اماتَ السُفَهاء الحَقَّ حتّی لا یُرَی اثر لِلظُّلمِ؛
این آیه متعلّق به خاندان محمّد (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) است؛ یعنی دوازده امام و شخص امام مهدی (علیه‌السّلام) و یاران او که خداوند، آنان را در شرق و غرب جهان جای می‌دهد و دین اسلام را غالب می‌گرداند و هر
بدعت و باطلی را به وسیله او و یارانش محو می‌کند، همان‌طور که سفیهان، حق را از میان برده‌اند و آن‌چنان عالم در آسایش به سر می‌برد که اثر ظلم در جایی دیده نمی‌شود.»
دسته سوم، آیاتی هستند که به حسب ظاهر، حتّی اشاره‌ای هم به حکومت جهانی اسلام ندارند و تنها احادیث، آنها را اشاره به قیام امام مهدی (علیه‌السّلام) دانسته‌اند، مانند این آیات:
«وَ یَقُولُونَ مَتَی هَذَا الْوَعْدُ اِن کُنتُمْ صَدِقِینَ؛
می‌گویند: این وعده، کِی محقّق می‌شود، اگر راست می‌گویید؟».
«اُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَتَلُونَ بِاَنَّهُمْ ظُلِمُواْ وَ اِنَّ اللَّهَ عَلَی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ؛
به آنان که جنگ بر ایشان تحمیل می‌شود، اجازه
جهاد داده شد؛ زیرا به آنها ستم شده است؛ و
خدا بر یاری آنها، کاملاً تواناست».
«قُلْ اَرَءَیْتُمْ اِنْ اَصْبَحَ مَآؤُکُمْ غَوْرًا فَمَن یَاْتِیکُم بِمَآءٍ مَّعِینٍ؛
بگو: اگر آبِ در دسترس شما فرو رود، چه کسی آب گوارا برایتان می‌آورد؟».
«وَ النَّهَارِ اِذَا تَجَلَّی؛
و سوگند به روز، چون جلوه‌گری آغازد».
«وَ النَّهَارِ اِذَا جَلَّاهَا؛
و سوگند به روز، آن‌گاه که روشن می‌شود».
«حَتَّی اِذَا رَاَوْاْ مَا یُوعَدُونَ اِمَّا الْعَذَابَ وَ اِمَّا السَّاعَةَ؛
تا وقتی آنچه را وعده داده می‌شوند، ببینند یا عذاب و یا رستاخیر را».
بدیهی است تنها در صورتی می‌توان این‌گونه آیات را بر خلاف ظاهر آنها، اشاره به حکومت جهانی امام مهدی (علیه‌السّلام) دانست که حدیث معتبری بر این معنا دلالت نماید؛ لیکن اسناد بسیاری از احادیثی که مربوط به این دسته از آیات می‌شوند، از اعتبار لازم برخوردار نیستند. از این‌رو تفسیر و یا تاویل این آیات به استناد احادیثِ یاد شده و تطبیق آنها بر قیام جهانی امام مهدی (علیه‌السّلام)، نیاز به بررسی دقیق و همه جانبه آنها دارد.
قرآن کریم در یک دوره زمانی خاص و با توجّه به
شان نزول هر دسته از آیات در وقایع مختلف، نازل شده است. این آیات، گاه به مدح کسانی و گاه به ذمّ کسانی (با توجّه به وجود صفات خاصّی در آنها) پرداخته‌اند؛ امّا قطعی است که وجود همان صفات در افراد دیگر، موجب می‌گردد که این مدح‌ها و ذم‌ها شامل آنان نیز شود.
در احادیث اهل بیت (علیهم‌السّلام) به همین روش و با این مبنا، به صراحت، آیات قرآنی بر
اهل بیت (علیهم‌السّلام) و انصار ایشان و نیز بر دشمنان ایشان، تطبیق شده‌اند. اصل این مبنا به عنوان یک قاعده در
احادیث تفسیری پذیرفته و شناخته شده است و با عنوان «
قاعده جری و تطبیق» از آن یاد می‌گردد. این قاعده مستندات قرآنی و حدیثی دارد.
در احادیث، این تطبیق در مواردی در باره امام مهدی (علیه‌السّلام) و اصحاب ایشان، انجام گرفته است. آیاتی که در احادیث، به خود امام مهدی (علیه‌السّلام) تطبیق شده‌اند، گذشت؛ امّا در باره اصحاب آن امام (که به عنوان نیکان روزگار خود، به یاری ایشان خواهند شتافت)، می‌توان گفت که اوصاف و عمل‌کرد آنها، مصداق آیاتِ بیانگر
سنّت الهی است.
در باره اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) با سه دسته از روایات در تطبیق، رو‌به‌رو هستیم:
اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام)
ذخیره الهی هستند که
خداوند در زمان مقرّر، آنان را هر کجا که باشند گرد هم می‌آورد. احادیث این دسته به گونه‌های مختلف، سنّت الهی نصرت و یاری شدن آن امام را توسّط اصحاب خاصّ خودشان تبیین می‌کنند. از جمله سنّت‌های الهی که در این احادیث آمده‌اند، این مواردند:
خداوند در آیه شریف: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْاَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِم؛
خداوند به کسانی از شما که
ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند، وعده داده است که حتماً آنان را در زمین، جانشین
[خود
] می‌کند، همان‌گونه که پیشینیان آنها را جانشین کرد»، سنّت جانشینیِ (
استخلاف) صالحان بر زمین را مطرح کرده است. این سنّت الهی که باید در همه زمین تحقّق یابد، تنها به عصر امام مهدی (علیه‌السّلام) و اصحاب ایشان قابل تطبیق است.
امام مهدی (علیه‌السّلام) اصحاب خاصّی را در تمام مناطق خواهند داشت. از‌این‌رو در وقت مقرّر، خداوند، همه آنان را در کنار ایشان جمع خواهد کرد. در احادیث متعدّدی به این آیه: «اَیْنَ ما تَکُونُوا یَاْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعاً اِنَّ اللَّهَ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیر؛
هر کجا باشید، خداوند، همه شما را می‌آورد خداوند بر هر کاری تواناست» استشهاد شده است. بنا‌بر‌این، جای شبهه نخواهد بود که چگونه این افراد، از مناطق مختلف، به یاری امام (علیه‌السّلام) می‌شتابند.
احادیثی که اوصاف اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) را تبیین می‌کنند. این احادیث، برخی از صفات موجود در موضوع آیات را بر اصحاب امام (علیه‌السّلام) نیز تطبیق کرده‌اند. این اوصاف، عبارت‌اند از:
در احادیثی، کلام
لوط (علیه‌السّلام) به قومش: «لَوْ اَنَّ لِی بِکُمْ قُوَّةً اَوْ ءَاوِی اِلَی رُکْنٍ شَدِیدٍ؛
کاش برای رویارویی با شما نیرویی داشتم، یا می‌توانستم به تکیه گاهی استوار پناه ببرم»، به قوّت و قدرت اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) تطبیق شده است
همچنین آیه «عِبَادًا لَّنَآ اُوْلِی بَاْسٍ شَدِیدٍ؛
بندگانی از خود را که سخت جنگ‌اور و نیرومندند، بر شما بگماریم» به قدرت و توان امام (علیه‌السّلام) و اصحابش تطبیق شده است.
در برخی احادیث، آیه شریف: «اَنَّ الْاَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّلِحُونَ؛
همانا زمین را بندگان صالحم به
ارث می‌برند». این بندگان صالح، بر امام و اصحاب او تطبیق شده‌اند.
برخی احادیث، آیه: «وَ لَمَنِ انتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ؛
هر که پس از ستم
[دیدنِ
] خود، یاری جوید
[و انتقام گیرد
]» و آیه «اُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَتَلُونَ بِاَنَّهُمْ ظُلِمُواْ وَ اِنَّ اللَّهَ عَلَی نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ؛
به کسانی که جنگ بر آنان تحمیل شده، رخصت
[جهاد] داده شده است؛ چرا که مورد ظلم قرار گرفته‌اند، و البتّه خدا بر پیروزی آنان، سخت تواناست» را بر اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) تطبیق کرده‌اند.
در برخی احادیث «
متوسّمین» در آیه شریف: «اِنَّ فِی ذَ لِکَ لَاَیَتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِینَ؛
بی‌گمان، در آن، نشانه‌هایی برای نشانه‌شناسان است» به معنای کسانی که آثار خیر بر آنها ظاهر است، به مهدی و اصحاب او تطبیق شده است.
برخی احادیث، از جمله مصادیق آیه: «فَسَوْفَ یَاْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ؛
به زودی، خداوند، مردمی را می‌آورد که آنان را دوست می‌دارد و آنان نیز او را دوست می‌دارند» را اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) معرّفی کرده‌اند.
برخی از احادیث، بیانگر این مطلب‌اند که داستان
اصحاب طالوت و آزمایش‌های ایشان که در آیات قرآن کریم آمده، «اِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِیکُم بِنَهَرٍ».
در باره اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) هم اتّفاق خواهد افتاد.
احادیثی، عمل‌کرد اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) را توصیف، و نه تنها خصوصیات فردی به لحاظ شخصی این اصحاب، بلکه صفات آنان را در مقام عمل نیز تبیین کرده‌اند. عمل‌کردهای این گروه در احادیث، عبارت‌اند از:
در احادیث، آیه شریف: «یُجَهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ؛
در راه خدا
جهاد می‌کنند» بر اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) تطبیق شده است.
در برخی احادیث، آیه: «اِحْدَی الْحُسْنَیَیْنِ؛
یکی از دو نیکی»، بر مُردن بر اطاعت امام یا درک ظهور امام و عذاب شدن دشمنان به دست اصحاب امام مهدی،
و نیز آیه شریف: «فَاِذَا جَآءَ وَعْدُ الْاَخِرَةِ؛
و چون تهدید آخر فرا رسد» به اماممهدی (علیه‌السّلام) و اصحاب او تطبیق شده است.
برپا کننده حق: در احادیث، مصداق آیه شریف: «الَّذِینَ اِن مَّکَّنَّهُمْ فِی الْاَرْضِ اَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتَوُاْ الزَّکَوةَ وَ اَمَرُواْ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْاْ عَنِ الْمُنکَرِ وَ لِلَّهِ عَقِبَةُ الْاُمُورِ؛
کسانی که اگر به آنها در زمین توانایی دهیم، نماز برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و به نیکوکاری، فرمان می‌دهند و از زشتکاری، باز می‌دارند، و فرجام همه کارها از آنِ خداوند است»، اصحاب امام مهدی (علیه‌السّلام) با بیان عمل‌کرد ایشان بعد از تسلّط بر تمام زمین، معرّفی شده‌اند.
با توجّه به مجموعه این احادیث، نماد ظهور صالحان و رسیدن به اهداف، در عصر ظهور امام مهدی (علیه‌السّلام) و توسّط اصحاب ایشان به ظهور خواهد رسید.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اشارت ها و بشارت های قرآن به حکومت جهانی حضرت مهدی» تاریخ بازیابی۱۳۹۸/۱۱/۱۶.
