• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بشارت عذاب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: بشارت عذاب، انذار، تبشیر، منافقان، کافران، استهزا.

پرسش: چرا در اکثریت آیات قرآن کریم به کافران و منافقان به جای انذار، بشارت عذاب داده شده است؟

پاسخ: بشارت دادن، اولاً، ممکن است برای استهزای منافقین و کفار باشد؛ ثانیاً، ممکن است لفظ بشارت معنای عامی داشته باشد؛ ثالثاً، بشارت منافقین و کفار در همین خبر دادن به عذاب است؛ رابعاً، این تعبیر متناسب ظاهر و باطن منافق است.
برای روشن شدن جواب لازم است به معنای لغوی «انذار» و «تبشیر» بیان، و به موارد استعمال آن در قرآن اشاره ‌شود.



در لغت «بشّر» از بَشَرَ (ظاهر پوست انسان) گرفته شده است، اَبْشَرتُ (به اصطلاح باب افعال) و بَشّرْتُه (باب تفعیل و بَشَّرتُه، مجرد) یعنی خبری خوشحال‌کننده دادن به گونه‌ای که چهره (پوست و صورت طرف) باز شود.


در قرآن نیز بشارة و بشری در مورد خبر خوشحال‌کننده به کار می‌رود؛ ولی گاهی مجازاً و استعارةً در مورد خبر به عذاب هم به کار رفته است.


انذار از ماده نذر است (به گردن گرفتن چیزی را که واجب نموده). ولی در اصطلاح. یعنی خبری که در آن ترساندن باشد.


درباره بشارت دادن چند مطلب مهم بیان می‌شود:

۴.۱ - نوعی استهزا

بشارت دادن نوعی استهزا
[۳] زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج۱، ص۵۷۷، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ هـ، ق.
و دست‌انداختن منافقین است.

۴.۲ - عام بودن لفظ بشارت

کلمه بشارة معنای عامی دارد، هم در مورد خبر مسرت‌بخش به کار می‌رود و هم خبر حُزن‌آور و ناراحت‌کننده؛ به این دو قول در تفسیر نمونه اشاره شده است.

۴.۲.۱ - دیدگاه تفسیر نمونه

آنجا که می‌گوید: تعبیر به عنوان «بشارت» در موردی که سخن از عذاب دردناک است، یا به عنوان استهزا نسبت به افکار پوچ و بی‌اساس آن‌هاست و یا به خاطر آن است که کلمه بشارت که در اصل از «بشر» به معنی صورت گرفته شده، معنی وسیعی دارد و هرگونه خبری را که در صورت انسان اثر بگذارد و آن را مسرور یا غم‌آلود کند، شامل می‌شود».

۴.۳ - خوشحالی از خبر عذاب

این‌ها انسان‌هایی هستند که خبر دادن به عذاب دردناک، گویا باعث خوشحالی آن‌ها می‌شود؛ چنان‌که در عرب ضرب‌المثل است که می‌گویند: «تحیتة بینهم ضربٌ و جیعٌ» ‌ تحیّت و سلام مرسوم بین آنها زدن دردناک است.(یعنی سلام آن‌ها زدن دردناک است)

۴.۴ - تناسب خبر با وضع منافقان

منافقین از نظر ظاهر مسلمان، ولی در واقع کافرند، خبری که به آن‌ها داده می‌شود، متناسب با وضع آن‌ها می‌باشد، در ظاهر بشارت و در واقع عذاب است. البته این جواب در مورد کافر مورد ندارد.


بنابراین بشارت دادن، اولاً: ممکن است برای استهزای منافقین و کفار باشد؛ ثانیاً: ممکن است لفظ بشارت معنا عامّی داشته باشد؛ ثالثاً: بشارت منافقین و کفار در همین خبر دادن به عذاب است. رابعاً این تعبیر متناسب ظاهر و باطن منافق است.


۱. تفسیر نمونه، آیت‌الله مکارم و همکاران، ج۴، ذیل آیه ۱۳۸، سوره نساء و ج۷، ذیل آیه ۳، سوره توبه.
۲. ترجمه المیزان، ذیل آیه ۱۳۸، سوره نساء و آیه ۳، سوره توبه.
۳. تفسیر نور، محسن قرائتی، ذیل آیه ۱۳۸، سوره نساء و آیه ۳، سوره توبه.


۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۸، تهران، دفتر نشر الکتاب، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ه.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۸۷، تهران، دفتر نشر الکتاب، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ه.    
۳. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج۱، ص۵۷۷، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۷ هـ، ق.
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۴، ص۱۶۹، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۰.    
۵. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۴۸، تهران، دفتر نشر الکتاب، چاپ دوم، ۱۴۰۴ ه.    
۶. طبرسی، فضل، مجمع‌البیان، ج۳، ص۲۱۵، دارالمعرفة، چاپ دوم، ۱۴۰۸.    




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بشارت عذاب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۴.    



جعبه ابزار