برخورد طلبه با ثروت پدر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: طلبه، ثروت، طلبه، پدر، مادر.
پرسش: برخورد من به عنوان یک
طلبه با
پدر ثروتمندم و ثروتش باید چگونه باشد؟ آیا می‌توانم از آن استفاده کنم؟
پاسخ: رعایت حقوق پدر و
مادر لازم است و انسان می‌تواند در سایه آن به کمالات معنوی برسد. در خصوص استفاده از ثروت پدر و مادرتان دو نکته حائز اهمیت است:
الف) در صورتی که یقین دارید مال و ثروت پدر و مادرتان
حرام می‌باشد نه خود حق استفاده از آن را دارید و نه می‌توانید به دیگران
انفاق کنید.
ب) اما اگر ثروت ایشان از راه
حلال به دست آمده، می‌توانید از مال و ثروت پدر و مادر، در صورت رضایت ایشان با در نظر گرفتن شرایط زمانی و مکانی و تبعات اجتماعی و اخلاقی، بهره‌مند شوید.
یکی از مسائل مهم اخلاقی مورد توجه اسلام،
رعایت حقوق پدر و مادر است که انسان می‌تواند در سایه آن به کمالات معنوی برسد، خداوند حکیم احترام به پدر و مادر و فرمانبرداری از دستورات مشروع آنان را در آیات متعددی از قرآن یادآوری کرده است «وَ قَضی رَبُّکَ اَلاّ تَعْبُدُوا اِلاّ اِیّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ اِحْساناً...، فـَلا تـَقـُلْ لَهـُما اُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً• وَاخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما کَما رَبَّیانی صَغیراً"،
«وَ وَصَّیْنَا الاِْنْسانَ بِو الِدَیْهِ حُسْناً؛
و انسان را به نیکی به پدر و مادرش سفارش کردیم.»
اما در خصوص استفاده از ثروت پدر و مادرتان چند نکته حائز اهمیت است:
الف) در صورتی که
یقین دارید مال و ثروت پدر و مادرتان حرام می‌باشد تکلیف بر شما روشن و مبرهن است و نه خود حق استفاده از آن را دارید و نه می‌توانید به دیگران انفاق کنید.
ب) اما اگر ثروت ایشان از راه حلال به دست آمده، تکلیف شما متفاوت است و شما می‌توانید از مال و ثروت پدر و مادر، در صورت رضایت ایشان و با رعایت نکات زیر بهره‌مند شوید:
مهم‌ترین سرمایه برای یک انسان مخصوصاً برای یک طلبه عزت نفس و عدم وابستگی به دیگران حتی به ثروت پدر و مادر است. کرامت و
عزت نفس، آن نقطه از روح انسانی است که
اسلام برای احیاء و کمال اخلاق انسانی، روی آن دست گذاشته است. خداوند می‌فرماید: «و لله العزة و لرسوله والمؤمنین...؛
عزت منحصراً از آن
خدا و برای پیامبر خدا و مؤمنین است.» و نیز
پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «اطلبوا الحوائج بعزة الانفس؛
حاجت‌هایتان را بخواهید اما
عزت نفس را از دست ندهید.»
در خصوص کیفیت بهره‌مندی از عزت نفس و
افراط و
تفریط در آن،
شهید مطهری در کتاب فلسفه اخلاق می‌گوید: «بعضی هم ممکن است در حد افراط باشند که حتی اگر نیازی هم داشته باشند، به احدی نمی‌گویند.(در حالی که) پیغمبر اکرم فرمود: «اطلبوا الحوائج»، حاجت‌هایتان را بخواهید، ولی، «بعزة الانفس»، اما عزت نفس را از دست ندهید، آنجا که حاجت‌هایتان را با دوست و رفیقی (و یا پدر و مادر) بیان می‌کنید، تا آنجا که شرافت‌تان، عزت و کرامت نفس‌تان پایمال نشده جلو بروید. آنجا که دارد بر کرامت و عزت نفس‌تان خدشه وارد می‌آید، توقف کنید، نیازمندی و نداشتن بهتر است».
در این مطلب تامل کنید که پدر و مادرتان، دست شما را تا چه‌اندازه در تصرف اموال باز گذاشته‌اند، آیا تنها برای استفاده خودتان یا از آن می‌توانید در راه خدا انفاق نموده و به مصارف دیگر نیز برسانید.
اگر اجازه انفاق به دیگران را نیز دارید و یا پدر و مادر از شما در جهت انفاق و کمک به دیگران یاری طلبیده‌اند، از یاری و مشاورت به ایشان دریغ نورزیده، هم خودتان در حد شئونات و
عرف از نعمت و ثروت خانواده بهره‌مند شوید و هم پدر و مادر را در استفاده صحیح و مشروع از ثروت خدادادی و بکارگیری آن در
امور عام المنفعه یاری کنید. در صورتی که تنها خودتان اجازه استفاده از سرمایه پدری را دارید. طبق شان و زی طلبگی که امری عرفی است و بر حسب زمان و مکان، محیط زندگی و شرایط افراد از نظر سطح علمی و وابستگی‌های خانوادگی و سایر شرایط متفاوت است، می‌توانید از امکانات و ثروت خانوادگی‌تان بهره‌مند شوید.
سوم آنکه در مال حلال نیز انسان باید توجه داشته باشد، به صرف آن که مال و ثروت، حلال بود، جوازی برای مصرف آن به هر کیفیتی که خواست و میل انسان باشد نیست. از روایات استفاده می‌شود که در
مال حرام عقاب و
عذاب است و در مال حلال حساب و کتاب.
از این رو انسان باید بر آن باشد تا مال و ثروت حلالی که در اختیار دارد را به نحو صحیح و درست و در مسیر مشروع آن مصرف کند و این مطلب مسؤلیتی است که بر دوش همگان خصوصاً عالمان دینی و کسانی که در جستجوی معارف دینی بوده و طالب علم‌اند بسا سنگین‌تر و تکلیف‌آورتر است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «برخورد طلبه با ثروت پدر»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۸/۱۵.
